Postacie Potopu – barwne, wyraziste, „plastyczne” - można podzielić według wielu kryteriów. Bohaterów jest bez liku, począwszy od pierwszo-, drugo-, trzecioplanowych, aż do epizodycznych. Inna klasyfikacja dotyczy ideologii i wówczas wyróżniamy bohaterów pozytywnych (obrońców ojczyzny) i negatywnych (wrogów, zdrajców). Wśród wszystkich podziałów najbardziej znaczące jest poczyniony ze względu na „prawdę przeszłości”. Przyjmując taką perspektywę, bohaterów środkowej części Trylogii możemy podzielić na postacie historyczne(Janusz Radziwiłł),ogólnikowo znane z historii, lecz zapomniane przez podręczniki naszych dziejów(Kmicic),postacie wymyślone(Jan Onufry Zagłoba
POZYTYWNI Andrzej Kmicic Jan Onufry Zagłoba Aleksandra Billewiczówna Augustyn Kordecki Michał Wołodyjowski król Jan Kazimierz Skrzetuscy Jan i Stanisław Piotr Czarniecki NEGATYWNI król szwedzki Karol Gustaw Janusz Radziwił Bogusław Radziwił Weyhard Wrzeszczowicz Kuklinowski Miller