problemy ludnościowe europy (takie na 20 linijek w A5)

LUDNOŚĆ Liczba ludności Europy wynosi 717 mln (1992); stanowi to 13,3% ludności świata. Gęstość zaludnienia (bez Rosji) jest stosunkowo wysoka (97 osób na km2), ok. 2-krotnie przewyższa przeciętną świat. (do poł. lat 80. Europa była najgęściej zaludnioną częścią świata); największą gęstość zaludnienia (200–350 osób na km2) mają: Holandia, Belgia, W. Brytania i Niemcy, najmniejszą (3–15 osób na km2) Islandia, Rosja, Norwegia i Finlandia. 73% ludności Europy mieszka w miastach; ponad 35% populacji to mieszkańcy miast ponad 100-tysięcznych; 1992 na obszarze Europy było 59 miast, których zespoły liczyły powyżej 1 mln mieszk., największe: Paryż, Moskwa, Londyn, Stambuł, Petersburg. Źródłem utrzymania ludności są pozaroln. działy gospodarki; na pocz. lat 80. w krajach o gospodarce rynkowej 56% czynnych zawodowo było zatrudnionych w usługach, a 38% — w przemyśle, we wsch. krajach Europy odpowiednio — 39% i 44%. W ciągu I tysiącl. ery nowoż. liczba ludności Europy, choć wykazywała znaczne wahania, pozostawała na poziomie zbliżonym, ok. 35 mln (z terytorium Rosji 47 mln). W II tysiącl. nastąpił kilkunastokrotny wzrost zaludnienia, tempo wzrostu systematycznie powiększało się aż do pocz. XX w. Prawdziwy przełom (zw. eksplozją ludnościową) nastąpił 1750–1900, kiedy zaludnienie wzrosło o 170%; w ciągu następnych 90 lat przyrost demograf. wyniósł 70%, jednak jego tempo w końcu tego okresu zaczęło się wyraźnie zmniejszać. Przyczyną tak gwałtownego przyspieszenia wzrostu zaludnienia było duże obniżenie się umieralności i opóźniony w stosunku do tego procesu spadek rozrodczości, co spowodowało wzrost przyrostu naturalnego i mimo ogromnej emigracji (obecnie spośród osób pochodzenia eur. poza granicami Europy mieszka 30%) silne podwyższenie dynamiki demograficznej. W okresie od XVIII w. do końca lat 80. XX w. współczynnik urodzeń obniżył się od ok. 40–45‰ do 13–15‰, współczynnik zgonów od ok. 30–35‰ do 10–11‰ (wskutek radykalnej i trwałej poprawy wyżywienia, warunków sanitarnych i stanu zdrowia); przeciętne trwanie życia wydłużyło się od ok. 30 lat do 75 (licząc od narodzin). Jedną z ważnych konsekwencji spadku urodzeń i zgonów w Europie jest starzenie się ludności, wyrażające się w znacznym wzroście odsetka ludzi w wieku 60 lat i więcej. W krajach Europy Północnej i Europie Zachodniej w końcu lat 80. nastąpił dalszy spadek przyrostu naturalnego; w większości krajów Europy Wschodniej przyrost naturalny był znacznie wyższy. W 1991 tylko w 1 kraju (Ukraina) wzrost liczby ludności był ujemny, a w 3 (Niemcy, Włochy, Czechy) wahał się wokół zera. Najważniejsze cechy ludności Europy końca XX w. to: bliski zeru przyrost naturalny, stosunkowo długie przeciętne trwanie życia, mała ruchliwość terytorialna o charakterze trwałym (natomiast silny ruch turyst.), niewielki udział dzieci i młodzieży i stosunkowo duży ludzi starych w całej populacji, przewaga liczebna ludności mieszkającej w miastach i utrzymującej się z pracy poza rolnictwem. Według prognozy ONZ 2020–25 już w 13 krajach Europy liczba ludności będzie się zmniejszać; wg prognozy oprac. przez Kom. PAN „Polska 2000” na początku trzeciej dekady przyszłego stulecia można również oczekiwać ujemnego przyrostu ludności w Polsce. Języki. Główną, najliczniejszą grupę językową w Europie stanowią języki rodziny indoeur.: słow., germ., bałtyckie, rom., celt., język orm. i gr.; występują także języki: ugrofiń. z rodziny uralskich, kaukaskie, baskijski w Pirenejach, języki tur. i tatar. z ligi ałtajskiej. Średnie zagęszczenie na terenie Europy wynosi 32 osoby na kilometr kwadratowy. Ma pierwszym miejscu w tabeli gęstości zaludnienia plasuje się Holandia. Należy to tłumaczyć niewielkim obszarem tego państwa, a także dobrze rozwinięta gospodarką, zwłaszcza w dziedzinie usług, rolnictwem i turystyką. Belgia, będąca również państwem niewielkim, ma silnie rozwinięty przemysł zapewniający duży rynek pracy i wysoki produkt narodowy. Wysoka liczba ludności zamieszkująca Wielką Brytanię to efekt korzystnego pod względem rolniczym usytuowania klimatycznego, zasobów naturalnych oraz dobrze rozwiniętego przemysłu i znaczącego udziału w handlu światowym. Niemcy tymczasem przeżywają nadal problemy związane ze zjednoczeniem się Niemiec Wschodnich i Zachodnich, co jednak nie ma znaczącego wpływu na obniżenie się wysokich standardów życia w tym kraju. Niskie zagęszczenie ludności w Szwecji i Norwegii jest wynikiem panującego tam surowego, zimnego klimatu, który skupia ludzi w miastach, gdzie nie ma wysokiego przyrostu naturalnego. W Rosji niewielka liczba ludności jest efektem występowania ogromnych, niezamieszkanych ze względu na brak wody i nieprzyjazny klimat przestrzeniami środkowej Rosji i Syberii, zacofanymi cywilizacyjnie w stosunku do Europy i wschodnich sąsiadów, takich jak Chiny czy Japonia. Islandia zaś, będąca najzimniejszym krajem Europy, jest słabo zamieszkana właśnie przez wzgląd na klimat, a także na niewielką różnorodność dostępnych zajęć – jej przemysł opiera się głównie na rybołówstwie. Kontynent europejski ma swoje specyficzne problemy ludnościowe wyróżniające go spośród pozostałych kontynentów. Należy do nich obecnie najmniejsze tempo przyrostu ludności ,wynika to nie tylko z małego przyrostu naturalnego ,ale i ujemnego salda migracji. W ciągu minionego półwiecza Europa przeżyła wiele wstrząsów politycznych , I i II wojna światowa pociągnęły nie tylko wielomilionowe straty bezpośrednie zabitych , ale i straty pośrednie w zabitych , ale i straty pośrednie spowodowane zmniejszoną liczbą urodzeń oraz wyższą śmiertelnością na skutek złych warunków życia w czasie wojny. Średnie wieloletnie za lata 1963-69 wykazują że w Europie jest najniższy współczynnik urodzeń ( 18% ) , niemal dwukrotnie niższy od średniej światowej ( 33% ) . Afryka ma współczynnik urodzeń 2,5 razy wyższy niż Europa , inne kontynenty również przewyższają Europę pod tym względem .Współczynnik zgonów ( 10% ) jest w Europie niższy od średniej światowej ( 14% ) , ale taki sam jak w Ameryce i Australii . Stąd też przyrost naturalny w Europie jest przeszło dwukrotnie niższy od przyrostu światowego .Wszystkie te przyczyny spowodowały ,że udział Europy w zaludnieniu świata .zmniejsza się nieustannie .Wyniszczenia wojenne i emigracja wywarły wpływ na strukturę płci ludności. Większość krajów europejskich , a zwłaszcza uczestniczących w II wojnie światowej , miała dużą przewagę kobiet , dochodzącą w skrajnych przypadkach nawet do 124 kobiet na 100 mężczyzn . Takiego układu nie zdołał wyrównać nawet 25 – letni okres ,w którym wśród noworodków przeważali chłopcy. W krajach , które nie brały udziału w wojnie proporcje są niewielkie i poza kilkoma wyjątkami przewagę liczebną mają kobiety. Te same przyczyny były powodem szczególnie dotkliwych strat w niektórych grupach wieku ( mężczyźni zdolni do służby wojskowej ) , co spowodowało mniejszy udział roczników produkcyjnych . Na kontynencie europejskim również najbardziej zaawansowany jest proces starzenia się ludności . Tutaj postępy medycyny i opieki społecznej doprowadziły do znacznego wydłużenia się przeciętnej trwania życia , co spowodowało wzrost udziału najstarszych grup wieku ,a więc liczbę ludności nieproduktywnej . Prócz przyczyn czysto demograficznych , również nierównomierny rozwój gospodarczy doprowadził do występowania regionalnych nadwyżek lub niedoborów siły roboczej , które z kolei wyzwalały zarówno stałe , jak i sezonowe migracje ludności . Tak więc specyfika demograficznego obrazu europy dotyczy procesów dynamiki i struktury ludności uwarunkowanych historycznie i mających swoje przyczyny w stosunkach społeczno – gospodarczych . Rozwój i rozmieszczenie ludności Europa jest małym kontynentem obejmującym zaledwie 7,7 % powierzchni lądów , ale skupiającym 17,1% ludności świata ( 1973 r. ) . Jej udział w zaludnieniu świata był znaczny. W XIX w. Europa przeżyła rewolucję demograficzną , która dała podwojenie liczby ludności mimo bardzo dużej ekspansji migracyjnej na inne kontynenty . Wzrost ten był jeszcze silniejszy w początkach XX w. , który przerwała I wojna światowa . Wzrost ludności w latach 1920 – 1939 szacuje się na 56,6 miliona . Tempo wzrostu w poszczególnych krajach było nierówne . Kraje Europy pd. i wsch. miały wzrost niekiedy dwukrotnie większy od przeciętnego dla Europy. Wzrost zaludnienia krajów Europy pn. i Zach. Był niewielki i zamykał się w granicach 7 – 14 % . Jedynie w Irlandii zanotowano spadek liczby mieszkańców . W konsekwencji zaszły zmiany w rozmieszczeniu ludności Europy , na rzecz wzrostu udziału ludności krajów Europy Wsch. . Duże straty poniosła Europa podczas II wojny światowej , oceniane są na 13,6 milionów , przy czym szacunek ten nie jest zbyt ścisły ze względu na poważne zmiany granic państw europejskich oraz silne procesy migracyjne. W latach 1950 – 1971 , ludność Europy wzrosła o 114 milionów mieszkańców. Oznacza to wzrost 2,5 razy większy niż w stuleciu między 1650 – 1750 rokiem , natomiast niewiele mniejszy niż w stuleciu między 1750 – 1850 r. Czołową pozycje wśród państw europejskich , pod względem ludności zajmuje ZSRR ( część europejska ). Z 188 milionów mieszkańców . W 1973 r. na drugim miejscu znajduje się NRF –59,9 milionów ( 1973 ). Polska zajmuje siódmą pozycję – 33,4 miliony mieszkańców. Proszę bardzo :*