Prosze napisac notatke o powstaniu kościuszkowskim Pilne na teraz daje naj

Powstanie narodowe przeciw Rosji, a następnie przeciw Prusom, trwające'24 III 16X11794. Przyczyną wybuchu powstania kościuszkowskiego była sytuacja na ziemiach polskich po drugim rozbiorze; eksploatacja gospodarki przez zaborców spowodowała upadek manufaktur, ogłoszono bankructwo sześciu największych banków warszawskich, rosły drożyzna i nędza: uciążliwe siato się utrzymanie czterdziestotysięcznej armii okupacyjnej. W kraju, a zwłaszcza w Warszawie, narastało powszechne niezadowolenie. Szczególnie rażący był zbytek dygnitarzy targowicko-grodzieńskich, którzy grabili majątek narodowy; wzrastała nienawiść do targowiczan; nastroje te znajdowały swój wyraz w rewolucyjno-powstańczych pieśniach, ulotkach i plakatach, w których piętnowano targowiczan. Najbardziej zapalna sytuacja była w wojsku poi., zagrożonym redukcją i wcieleniem do armii carskiej. Część działaczy Sejmu Czteroletniego i oficerów przebywających na emigracji w Saksonii (m.in. H. Kotłątaj, I. Potocki) przygotowywała walkę zbrojną w kraju. W Warszawie powstawały organizacje spiskowe, rozszerzające się następnie na inne tereny. W maju 1793 zawiązano sprzysiężenie, w którego skład weszli tzw. moderanci, czyli umiarkowani (gen. I. Działyński, bankier A. Kapostas), którzy chcieli stopniowo wcielać zasady Konstytucji 3 maja, oraz radykałowie (Kołłątaj, Potocki), dążący do wprowadzenia dyktatury republikańskiej i szybkich reform społecznych. Na naczelnego wodza i dyktatora powstania został wyznaczony we wrześniu 1793 T. Kościuszko. Starał się on odwlec moment rozpoczęcia walki, aby lepiej ją przygotować, tym bardziej że przekonał się, iż na pomoc rewolucyjnej Francji nie można liczyć, mimo że powstanie w Polsce mogło uchronić Francję przed interwencją Rosji i zmusić Prusy do jej zaniechania. Plan powstania zakładał opanowanie Krakowa i ściągnięcie tam sił roś., następnie jednoczesny wybuch powstania w Warszawie, Lublinie i Wilnie. Jednakże pod naciskiem naczelnego wodza wojsk roś. w Polsce I. Igelstroma, który wykrył organizatorów spisku, przyśpieszono redukcję wojska poi. Zostało ono częściowo rozwiązane, częściowo wcielone do armii roś. Brygadier A. Madalioski odmówił przeprowadzenia redukcji i podążył ze swą kawalerią z Ostrołęki wzdłuż granicy zaboru pruskiego na południe. Igelstrom zarządził pościg oraz koncentrację wojsk roś. wokół Warszawy. Przeciw Madalińskiemu wyruszyła też roś. załoga Krakowa. W tej sytuacji Kościuszko przebywający już od kilkunastu dni w okolicach Krakowa 23 III przybył do miasta. Nazajutrz, 24 III na rynku złożył przysięgę na wierność narodowi jako Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej, a następnie ogłosił w ratuszu Akt powstania obywatelów, mieszkańców województwa krakowskiego. Korzystając z doświadczeń amer., Kościuszko zamierzał prowadzić wojnę opierając się na regularnej armii i powszechnym uzbrojeniu chłopów i mieszczan. Wszyscy mężczyźni w wieku 18-40 lat mieli być powołani do pospolitego ruszenia — odbywać ćwiczenia wojskowe i wspierać armię w działaniach lokalnych. Regularny pobór rekruta (]eden żołnierz pieszy z 5 gospodarstw i jeden kawalerzysta z pełnym wyposażeniem z 50 gospodarstw) miał zapewnić wystawienie 100 tyś. piechoty i 10 tyś. kawalerii. Wciągnięcie chłopów do powstania było możliwe tylko przez przyznanie im odpowiednich praw. Zebrawszy ok. 6 tyś. żołnierzy, Kościuszko wyruszył w stronę Warszawy. 4 IV 1794 stoczył zwycięską bitwę pod Racławicami, w której odznaczyli się kosynierzy. Nie otworzyła ona mu drogi do stolicy, która nadal blokowana była przez Rosjan. Kościuszko musiał się zająć kwestią chłopską. Okazało się bowiem, iż część szlachty była przeciwna wstępowaniu swych poddanych w szeregi armii powstańczej. Najpierw, 19 IV w obozie pod Bosutowem Kościuszko wydał odezwę zalecającą uwolnienie służących w wojsku chłopów od obowiązku odrabiania pańszczyzny na czas powstania i roztoczenie opieki nad ich rodzinami. Następnie, 7 V w wydanym w obozie pod Połańcem Uniwersale połanieckim zagwarantował chłopom wolność osobistą i polecił zmniejszyć im wymiar pańszczyzny. Sytuacja powstańców poprawiła się, gdy 17 IV rozpoczęła się insurekcja warszawska. Wkrótce (22 IV) wybuchło też powstanie w Wilnie, gdzie władzę objęli jakobini z pikiem J. Jasińskim na czele, którzy wystąpili ostro przeciw targowiczanom (skazano na śmierć hetmana wielkiego litewskiego Sz. Kossakowskiego). Pod koniec kwietnia powstanie ogarnęło niemal cały obszar państwa w granicach z 1793. W Warszawie utworzono Radę Zastępczą Tymczasową, w której skład weszli „moderanci". W opozycji do Rady powstał w Warszawie klub jakobinów. Ponieważ Rada nie spieszyła się z wymierzeniem sprawiedliwości targowiczanom, oburzony tym lud warszawski manifestował swe niezadowolenie na ulicach. Pod wpływem wielkich manifestacji ulicznych Sąd Kryminalny skazał na śmierć przez powieszenie czterech targowiczan (hetmanów P. Ożarowskiego i J. Zabiełłę, marszałka Rady Nieustającej J. Ankwicza oraz biskupa J. Kossakowskiego). Kościuszko rozwiązał Radę Zastępczą Tymczasową, a także powstałą w Wilnie Radę Najwyższą Litewską i powołał zapowiedzianą w Akcie powstania... Radę Najwyższą Narodową, w której skład weszli jakobini i „moderanci". Na czele Wydziału Instrukcji stanął F.K. Dmochowski, który wpłynął na wzrost nastrojów rewolucyjnych; podlegała mu prasa i propaganda. Wydział Skarbu objął Kołłątaj, wprowadził progresywne podatki, za» stosował rekwizycje (zwłaszcza sreber kościelnych na bicie monet); a także wprowadził do obiegu pierwsze bilety skarbowe, umacniając w ten sposób podstawy gospodarcze powstania kościuszkowskiego. Państwo przejmowało też zakłady przemysłowe, egzekwowało dostawy, organizowało aprowizację nie tylko wojska, ale i cywilnej ludności Warszawy. Król zadeklarował przystąpienie do powstania; nie został wprawdzie dopuszczony do władzy, ale miał swoich ludzi wśród „moderantów". Jego bratanek, książę Józef Poniatowski walczył w armii powstańczej. Położenie powstańców pogorszyło się po przyłączeniu się do Rosji wojsk pruskich. Kościuszko próbował temu zapobiec, ale poniósł klęskę pod Szczekocinami. Zaczęło się oblężenie Warszawy. Trwało ono dwa miesiące. Jego przetrzymanie było największym sukcesem powstania kościuszkowskiego (20 tyś. Polaków przeciwko 40 tyś. Prusaków i Rosjan). Do ostatecznego szturmu na stolicę jednak nie doszło, gdyż wybuchło powstanie w Wielkopolsce i na Kujawach, które objęło cały obszar drugiego zaboru pruskiego, a nawet Pomorza. Na pomoc powstaniu wielkopolskiemu wyruszyły regularne oddziały pod dowództwem gen. J. H. Dąbrowskiego; zajęły one Bydgoszcz i wkroczyły do Prus Królewskich. Zmusiło to Prusaków do wycofania się spod Warszawy; wkrótce od stolicy odstąpili też Rosjanie. W trakcie dalszych działań wojennych organizowano nowe oddziały, stosując pobór rekruta, tworząc milicje miejskie itd. Mimo przejściowych sukcesów sytuacja powstańców pogarszała się; w lecie 1794 upadła insurekcja na Litwie, a od wschodu nadciągały nowe siły rosyjskie pod dowództwem gen. A. Suworowa. Rozproszenie sił polskich i błędy dowodzenia doprowadziły l0 X do klęski pod Maciejowicami; ranny Kościuszko dostał się wówczas do niewoli. Nowym naczelnikiem powstania został 12 X T. Wawrzecki. Nie potrafił on jednak zorganizować skutecznej obrony Warszawy przed atakiem Suworowa (4 XI rzeź Pragi) i opuścił wraz z wojskiem stolicę. Jakobini okazali się niezdolni do przejęcia władzy, armia zaś uległa rozproszeniu pod Radoszycami (16X1). Powstanie Kościuszkowskie zapoczątkowało demokratyczne przemiany w społeczeństwie poi. i stanowiło ważny etap na drodze do rozwiązania kwestii włościańskiej. Szczególna była w nim rola jakobinów, którzy formułowali program lewicy powstańczej (m. in. na łamach swego organu — „Dziennika Powstania Narodu"), wzorując się po części na ideach Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Polska była jednak militarnie za słaba, by pokonać zaborców, a perspektywa przemian społecznych deklarowanych w uniwersałach Kościuszkowskich odstręczała część szlachty od całkowitego zaangażowania się w walkę; stało się to jedną z przyczyn klęski.