1)procesy gorotworcze- geneza, przebieg, skutki Ogół ruchów tektonicznych prowadzących do powstania i wypiętrzenia gór . W skali geologicznej ruchy górotwórcze są procesem krótkim, najczęściej podzielonym na fazy górotwórcze. Orogeneza obejmuje następujące po sobie elementy: *sfałdowanie osadów *przeobrażenie *wypiętrzenie W dziejach Ziemi wyróżnia się trzy największe orogenezy, podzielone na fazy górotwórcze .Wszystkie te orogenezy objęły całą powierzchnię Ziemi , tak że góry powstałe w tych fałdowaniach można odnaleźć na każdym niemal kontynencie. Są to: a) orogeneza kaledońska-miała miejsce w erze paleozoicznej , głownie w ordowiku i sylurze , góry wówczas wypietrzone noszą wspólną nazwę Kaledonidów, nalezą do nich m.in. Góry Kaledońskie, Góry Grampian, Góry Skandynawskie, Spitzbergen, Góry Świętokrzyskie, Sajany Wschodnie , Góry Jabłonowe, pólnocno- wschodnie Appalachy, Góry Flindersa, Alpy Australijskie.Fazy: -sardyjska(w Polsce zwana sandomierską )na przełomie kambru i ordowiku -takońska-na przełomie ordowiku i syluru -ardeńska- w sylurze -eryjska - w koncowym okresie syluru b)hercyńska- wypiętrzone pasma górskie noszą nazwe Hercynidów , są to m.in.: Ardeny, Harz, Masyw Centralny, Wogezy, Schwarzwald, Sudety, Ural, Ałtaj, południowo-zachodnie Appalachy , Wyżyna Patagońska, Góry Przylądkowe, Wielkie Góry Wododziałowe.Fazy: -bretońska-na przełomie dewonu i karbonu - sudecka-w karbonie - asturyjska- w górnym karbonie c)orogeneza alpejska- rozpoczęła się w kredzie, trwa do czasów współczesnych (np. wokół Pacyfiku). łańcuchy górskie tej orogenezy nazywa się Alpidami , np. Himalaje, Pamir, Andy, Kordyliery, Alpy, Karpaty, góry Atlas 2)wietrzenie- intensywnosc wietrzenia skał i jego rodzaje a typy klamatu Procesy rozpadu i rozkładu skał zachodzące w strefie przypowierzchniowej oraz na powierzchni Ziemi pod wpływem zmian temperatury powietrza , insolacji , wody oraz organizmów żywych. Procesy wietrzenia doprowadzają do powstania związków chemicznych których część jest rozpuszczana i odprowadzana w roztworach , natomiast reszta zostaje na miejscu jako zwietrzelina. Wietrzenie przyczynia się do rozluźnienia struktury skał oraz do ich przeobrazenia na produkty o mniejszej spoistosci a) fizyczne(mechaniczne)- przyczynia sie do zmian wlasciwosci skal przez ich rozpad na bloki , głazy, okruchy oraz pył , podczas tego procesu skład chemiczny pozostaje bez zmian. procesy:nasłonecznienie, działanie mrozu, działanie soli, działalność organizmów żywych, hydracja, dehydracja b) chemiczne- głownym czynnikiem jest wsiąkająca w grunt woda w sklad ktorej wchodzi tlen , azot i dwutlenek wegla. Proces prowadzi do rozkładu skaly w wyniku zmiany jej skladu mineralnego i chemicznego. Procesy : utlenianie, rozpuszczanie, uwęglanowienie, uwodnienie, hydroliza, dzialalnosc organizmow zywych, kaolinizacja, smektyzacja, arenityzacja 3)zjawiska krasowe jako przykład wietrzenia chemicznego- formy krasu powierzchniowego i podziemnego. Formy krasu powierzchniowego: -ospa krasowa -żłobki krasowe -żebra krasowe -leje krasowe -uwały -polja -ślepe doliny krasowe -mogot(hum, hom , mosor) -ponory -wywierzyska Formy krasu podziemnego: -jaskinie krasowe -nacieki jaskiniowe: *stalaktyt *stalagmit *stalagnat -studnie i kominy krasowe
