Katastrofa w Czarnobylu (załącznik jest ze zdjeciami)

Czarnobyl to miasto w północnej części Ukrainy, na północ od Kijowa, przy ujściu Prypeci do Zbiornika Kijowskiego, przy granicy z Białorusią. W 1986r. Mieszkało tu 14 tys. mieszkańców, po awarii w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej ludność ewakuowano.

Elektrownia w Czarnobylu.
W końcu lat sześćdziesiątych Rada Ministrów ZSRR podjęła decyzję o rozbudowie energetyki jądrowej. Na lokalizację nowej ogromnej elektrowni wybrano Polesie na Ukrainie. Elektrownia miała powstać około 20 km na północ od Czarnobyla. Przewidziano wybudowanie tam elektrowni z ogromnymi reaktorami typu RBMK, halami turbin, a także całego miasteczka dla pracowników i ich rodzin. Uruchomienie pierwszego zespołu przewidywano na 1975 rok. Jednak realizacja tak ogromnego projektu napotykała wiele trudności. Sam rdzeń reaktora miał składać się z wielkich bloków grafitowych o masie 1850 ton, a całość miała mieć symetrię plastra miodu. Wreszcie 26 września 1977 roku (z dwuletnim opóźnieniem) oddano do użytku pierwszy blok elektrowni w Czarnobylu. Zostało to przyjęte z wielkim entuzjazmem. Elektrownia pozwalała na produkcję 1000MW energii, co z kolei pozwalało zaoszczędzić 3,5mln ton węgla rocznie. Niewiele ponad rok później uruchomiono drugi blok elektrowni. W marcu 1984 roku do sieci państwowej podłączono czwarty z kolei reaktor w Czarnobylu.
Docelowo w Czarnobylu miało pracować sześć reaktorów RBMK.

Katastrofa

26 kwietnia w 1986 roku o godz. 01.23 potężna eksplozja rozsadziła czwarty reaktor elektrowni atomowej w Czarnobylu. Przyczyn tej największej w historii katastrofy atomowej było kilka:
1) naruszenie procedur zawodowych,
2) błędy techniczne,
3) brak łączności,
4) nieprzestrzeganie odpowiednich środków bezpieczeństwa.
Do wybuchu doszło podczas rutynowego testu sprawdzającego, czy turbiny wytwarzają wystarczającą ilość energii potrzebną do pracy pomp chłodzących w przypadku spadku mocy reaktora, zanim zostanie uruchomiony rezerwowy generator o napędzie diesla. Podczas sprawdzania awaryjnego wyłączenia, reaktor wymknął się spod kontroli, niczym olbrzymi czajnik, który gotuje się bez wody. Wybuch, który nastąpił, można było obserwować z odległości kilku kilometrów. Eksplozja zerwała ważącą jedną tonę pokrywę reaktora. W temperaturze ponad 2000 stopni Celsjusza stopiły się pręty paliwowe. Zapalił się reaktor grafitowy. Podczas szalejącego pożaru stopił się rdzeń reaktora.

Radioaktywne produkty rozszczepienia wydzieliły się prosto do atmosfery. Prądy powietrzne wywołane pożarem i wybuchem wyniosły skażenia na wysokość ok. 2 km, skąd były one roznoszone przez wiatry. Najgroźniejszymi substancjami były jod – 131 i cez 137. Rozległe radioaktywne chmury przemieściły się w ciągu kilku dni nad Rosję, Gruzję, Polskę, Szwecję, Niemcy i inne kraje Europy. Dotarła nawet do Szkocji.

Ok. 4 godziny nad ranem Moskwa dowiedziała się o katastrofie i wydała rozkaz podawania wody do reaktora. Oprócz tego zaczęto zmywać miasto polewaczką, wezwano także wojsko obrony przeciwchemicznej.

27 kwietnia, zaledwie 36 godzin po katastrofie, 45 tysięcy mieszkańców Pripjatu, miejscowości oddalonej o 4 kilometry od Czarnobyla, ewakuowano 1100 autobusami. Miasteczko do dziś pozostaje niezamieszkane. W okresie do 5 maja musieli się wyprowadzić ludzie mieszkający w promieniu 30 kilometrów od reaktora. W ciągu 10 dni ewakuowano 130 tysięcy osób z 76 wsi i osad. Terytorium uznano za strefę zakazaną. Aby do niej wjechać, potrzebne jest specjalne pozwolenie. Pomimo oficjalnego zakazu w rejonie Czarnobyla nadal mieszka co najmniej 800 osób, w większości starszych ludzi, którzy zdecydowali się na powrót do rodzinnych wiosek.

Ewakuacja ludności

Opuszczone miasto Pripjat

Ofiary

W wyniku eksplozji i wkrótce po niej śmierć poniosło 31 osób. Byli to strażacy i pracownicy elektrowni w Czarnobylu. Na chorobę popromienną zachorowało 237 osób, przy czym jej ostre syndromy wystąpiły u 134 – spośród których zmarło 31. 14 dalszych zmarło w ciągu następnych 10 lat, lecz bezpośrednią przyczyną śmierci nie były w ich przypadku choroby bezpośrednio związane z promieniowaniem. Szacuje się, że od 1986 roku zmarło ponad 2500 mieszkańców okolicznych terenów, a prawie tysiąc osób nadal ma poważne problemy ze zdrowiem z powodu wystawienia na wysokie promieniowanie. Z zagrożonych terenów Ukrainy ewakuowano 3,5 miliona ludzi, ale ponad 5 milionów nadal mieszka w miejscach skażonych promieniowaniem.

Rozległe skutki

Katastrofa w Czarnobylu wymusiła masowe przesiedlenia ludności. Wynikające stąd zniszczenie struktury etnicznej na skażonych terenach wydaje się nie do naprawienia (chodzi tu zwłaszcza o społeczności Drewlanów i Poleszuków). Skazane na zapomnienie unikalne obiekty architektoniczne oraz inne przedmioty kultury duchowej i materialnej niszczeją w opuszczonych miastach i wioskach. Piękne krajobrazy są dziś często niebezpieczne dla zdrowia.
Rząd ukraiński pomimo głębokiego kryzysu gospodarczego corocznie przeznacza aż 5% budżetu na walkę ze skutkami katastrofy. Pieniądze te wydatkowane są m. in. na bezpłatne mieszkania dla ludzi, których oficjalnie uznano za najciężej dotkniętych tragedią. Jest wśród nich 356 tys. likwidatorów i 870 tys. dzieci. Nie wiadomo, jak długo władze zdołają utrzymać tę pomoc na obecnym poziomie, chociaż wprowadzono specjalny 12-procentowy podatek od wynagrodzeń. Pod względem radioaktywności strefa Czarnobyla jest dziś jednym z najbardziej niebezpiecznych miejsc na świecie. Szczątki zrujnowanego reaktora kryją dziesiątki tysięcy ton paliwa jądrowego o łącznej radioaktywności sięgającej 20 mln kiurów. Emitowane w samym reaktorze promieniowanie, kilka tysięcy rentgenów na godzinę, jest zabójcze dla każdej formy życia. Zagrożenie sięga jednak dalej. W granicach 30-kilometrowej strefy otaczającej elektrownię znajduje się około 800 naprędce utworzonych składowisk. Grzebano w nich różne radioaktywne odpady, w tym drzewa, które zaabsorbowały z atmosfery wielkie ilości groźnych izotopów. Owe składowiska to zwykłe gliniane doły. Właśnie one mogą być przyczyną silnego skażenia osadów dennych Dniepru i jego dopływu Prypeci, które dostarczają wodę dla 30 mln ludzi. Aby zahamować zatruwanie wód przez rozpuszczalne radioaktywne związki chemiczne, należałoby zlikwidować prowizoryczne składowiska i zastąpić je innymi. Niestety, wciąż nie ma odpowiednio przygotowanych i wyposażonych magazynów odpadów promieniotwórczych.

Najsłynniejsza katastrofa przemysłowa wszystkich czasów
Czarnobyl jest często nazywany "największą katastrofą spowodowaną przez człowieka". Określenie to jest słuszne, jeżeli chodzi o powszechny lęk, jakiego w okresie pokoju nigdy jeszcze nie doświadczyliśmy. Jednak pod innymi względami ta katastrofa była daleka od "największej".
STULECIE KATASTROF
Rok Rodzaj katastrofy Miejsce Liczba Zgonów
1921 Wybuch w fabryce chemicznej Oppau (Niemcy) 561
1942 Wybuch pyłu węglowego Kopalnia Honkeiko (Chiny) 1572
1947 Wybuch nawozów sztucznych Texas City (USA) 562
1956 Wybuch dynamitu Cali (Kolumbia) 1100
1957 Pożar reaktora Windscale (Wlk. Brytania) 0
1959 Zniszczenie zapory rzecznej Frjus (Francja) 421
1963 Przelanie się 108 m3 wody przez zaporę Vaiont (Włochy) 2600
1975 Wybuch w kopalni Chasnala (Indie) 431
1976 Przeciek chemiczny Seveso (Włochy) 0
1979 Wypadek w zakładach broni biologiczno-chemicznej Nowosybirsk (Rosja) 300
1979 Stopienie reaktora jądrowego Three Mile Island (USA) 0
1984 Wybuch gazu naturalnego Mexico City (Meksyk) 452
1984 Wyciek trującego gazu Bhopal (Indie) około 15000
1986 Stopienie reaktora jądrowego Czarnobyl (Ukraina) 31


Czarnobyl był z pewnością największą w historii katastrofą psychologiczną,. Lęk czarnobylski rozszedł się po całym świecie i opanował niemal każdego: publiczność, media, polityków, uczonych, a nawet profesjonalistów ochrony radiologicznej. W roku 1986 wszyscy wierzyli, że nawet najmniejsza dawka promieniowania, bliska zerowej, powoduje powstawanie nowotworów. Założenie to jest najważniejszym źródłem czarnobylskich obaw i ich trwałości. Obecnie jest ono poddawane krytyce, nagromadzono bowiem wiele danych epidemiologicznych i eksperymentalnych wskazujących na jego fałszywość. Okazuje się, że małe dawki promieniowania, podobne do naturalnych, i większe niż czarnobylskie dawki w Polsce, przedłużają życie, poprawiają odporność na choroby zakaźne i zmniejszają śmiertelność nowotworową. Występowanie zjawiska dobroczynnych skutków małych dawek promieniowania potwierdził przede wszystkim UNSCEAR - Komitet Naukowy Narodów Zjednoczonych ds. Skutków Promieniowania Atomowego, największy międzynarodowy autorytet w dziedzinie badań radiacyjnych.


Jakie dawki promieniowania otrzymujemy
• zdjęcie rentgenowskie płuc: około 0,82 mSv
• wypalenie dziennie dwóch paczek papierosów produkcji krajowej: 0,47 mSv/rocznie (dawka na płuca)
• tomografia komputerowa głowy: 2,6 mSv
• średnia roczna dawka (na całe ciało), jaką otrzymuje niepalący Polak: 3,3 mSv
• dawka, jaką w ciągu całego życia otrzymają Polacy (na całe ciało) w wyniku wybuchu czarnobylskiego: 0,9 mSv

Trzy lata po tragedii rząd Związku Radzieckiego wstrzymał budowę piątego i szóstego bloku reaktora atomowego w czarnobylskiej elektrowni. W wyniku długich, międzynarodowych negocjacji cała elektrownia została zamknięta 12 grudnia 2000 roku.



Literatura:

1) www.atomowe.kei.pl/inne.html
2) www.discoverychannel.pl/chernobyl/feature3.shtml
3) www.polska.pl/aktualnosci/kalendarz/kalendarium/article.htm?id=40202
4) eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/2249
5) kwark.if.pw.edu.pl/mtj/students/1999-200/Potrzebowski/Czarnobyl/CZJ/Czarnobyl.htm


Galeria zdjęć:

1) 2lo.rz.pl/ kl1h/cz.html
2) www.besta.pl/produkcja/czarnobyl/czarnobul_pl.html