"Skąpiec" - opracowanie i charakterystyka Harpagona.

Tytulowy bohater komedii Moliera pt. „Skapiec” to szescdziesiecioletni wdowiec, mieszkajacy w Paryzu - Harpagon. Nazwisko to jest pochodzenia greckiego i oznacza chciwca, sknere, czlowieka drapieznego, z zakrzywionymi palcami, tym samym wskazujac na dominujaca ceche bohatera - skapstwo. Jego wyglad nie jest bogato opisany w utworze, lecz z pewnych wzmianek o nim, mozemy sie dowiedziec, ze nosil okulary, byl watlej postury i ubieral sie skromnie, co wynikalo z jego sknerstwa.

Skapiec, jako zamozny mieszczanin, musial starac sie utrzymac sie na odpowiednim poziomie, chociaz z bólem serca wydawal kazdy talar. Posiadal sluzbe, która byla nieodpowiednio wynagradzana i traktowana Utrzymywal powóz i konie, mimo iz zwierzeta przymieraly glodem. Zalowal nawet pieniedzy na przyjecie, na którym mial sie spotkac z wybranka - Marianna.
Miloscia Harpagona byla szkatulka z dziesiecioma tysiacami talarów, która zakopal w ogrodzie w obawie przed zlodziejami. Stary skapiec zyl w nieustannym strachu o swoje zloto i wszystkich podejrzewal o zakusy na jego majatek. By go pomnozyc trudnil sie lichwa. Jego zachowanie bylo wrecz chorobliwe, gdyz co chwile sprawdzal, czy nic nie stalo sie jego szkatulce. Harpagon nie przestawal gromadzic pieniedzy - celem jego zycia bylo posiadanie coraz wiekszego majatku. Nie wiadomo wlasciwie, po co, bo nie zanosilo sie na to, aby mial go kiedykolwiek wydac, gdyz swoje wydatki ograniczal do minimum.

Harpagon byl ojcem doroslych dzieci - Kleanta i Elizy Rodzina nie darzyla go zbytnim szacunkiem i z niesmakiem obserwowala jego przywiazanie do pieniedzy. Przerazliwe sknerstwo i egoizm Harpagona odbijaly sie niekorzystnie na zyciu jego dzieci, które, chociaz dorosle, nadal byly zalezne od jego laski i pieniedzy. Byl wyrodnym ojcem, pozbawionym uczuc rodzicielskich, bo traktowal je jak obciazenie finansowe. Nie interesowal sie losem syna, nie lozyl na jego utrzymanie, co zmusilo Kleanta do zarabiania pieniedzy gra w karty i zaciagania dlugów na wysoki procent. Harpagon nie zgadzal sie na zwiazki swoich dzieci, chcial, aby znalazly one bogatych towarzyszy zycia, nie z milosci, ale z rozsadku. Pragnal jak najszybciej wydac córke za maz, najlepiej nie martwiac sie o posag dla niej, ani o koszt wesela, dlatego posunal sie do okrucienstwa, jakim byla próba wydania Elizy za majetnego starca - Anzelma, który zgodzil sie wziac ja bez posagu.
Jego plany matrymonialne zwiazane z Marianna tez nie byly bezinteresowne. Harpagon wiedzial, ze dziewczyna jest oszczedna i niewymagajaca, a poza tym Frozyna powiedziala mu, ze w posagu wniesie ona duzy majatek. Potem jednak bohater „sprzedal” synowi swa wybranke, aby odzyskac utracona szkatulke z zlotem.

Nastepnym przykladem na to, ze Harpagona interesowaly tylko pieniadze moze byc scena, w której ojciec Kleanta dowiaduje sie o tym, ze jego syn zyje z hazardu, ma mu do zarzucenia tylko to, iz wygranych z gier nie sklada na procent.
Tytulowa postac komedii Moliera to czlowiek zbudowany z kontrastów: skapy, ale próbujacy utrzymac okreslona pozycje spoleczna; przebiegly w zdobywaniu pieniedzy, ale równoczesnie bezgranicznie naiwny gdy prowadzi swoje sledztwo w sprawie kradziezy szkatulki; okrutny wobec otoczenia, a jednoczesnie godzien politowania, gdy mówi o pieniadzach jak o zywej istocie, najwiekszej radosci swego zycia.
Latwowiernosc i brak samokrytycyzmu Harpagona ujawniaja sie w scenie, gdy rozmawia on z Frozyna na temat Marianny. Bohater naiwnie przyjmuje wszystkie komplementy, jakimi obsypuje go swatka, a takze wierzy w jej zapewnienia, ze Marianna wprost nie moze sie oprzec jego urokowi.

Skapca cechowal ruchliwy i zwawy sposób bycia, który bezposrednio wiazal sie z jego wybuchowoscia. Nerwowosc bohatera przejawiala sie w nieslychanym strachu o majatek. Aby to udowodnic przetocze cytat jednego z bohaterów „Jakze pan chcesz, u diabla, aby panu mozna bylo cos zlasowac? Jakim cudem tego dokazac, skoro wszystko zamykasz pod kluczem i stoisz na strazy we dnie jak i w nocy?” W jednej ze scen Harpagon posunal sie nawet od pobicia swojego slugi - Jakuba. Normalne jest, ze Skapiec nie chce stracic tego, co posiada, ale jemu wrecz trzesa sie rece na sama mysl o tym, ze ktos móglby chociaz dowiedziec sie o jego ukrytej szkatulce.
Harpagon jest nieslychanie obludny i falszywy. Kiedy okazuje sie, ze sie trudni lichwa, nie wstydzi sie swojego zawodu, lecz laja syna za to, ze korzysta z uslug lichwiarzy, trwoniac tak ciezko zdobyte przez niego pieniadze.
Kolejna cecha bohatera byla zlosliwosc. Przejawiala sie ona szczególnie w stosunku do jego dzieci. Niemal kazde slowo bohatera bylo dla nich upokarzajace. Przykladem tego moze byc cytat Skapca o Elizie: „Duza dziewczyna, nieprawdaz? Ale zle zielsko zawsze predko rosnie”.
Bezwzglednosc wobec najblizszych potrafila siegnac nawet jego osoby, uwazam bowiem, ze krzywdzil sie sam odmawiajac sobie wszelkiej oslody zycia, najdrobniejszych nawet przyjemnosci, swiadomie lub nieswiadomie rezygnujac z takich wartosci zyciowych jak milosc, przyjazn i szacunek ludzi, przedkladajac ponad wszystko sile pieniadza. Swiadcza o tym slowa Skapca: ” Oh, moje kochane zloto! Moje biedne zloto! Mój drogi przyjacielu[...] Bez ciebie zyc mi nie podobna”

Zdecydowanie nigdy nie chcialbym miec do czynienia z osoba tego rodzaju i boje sie nawet myslec o postawieniu sie w sytuacji jego dzieci. Cale szczescie Harpagon jest tylko postacia fikcyjna i mam nadzieje, ze na swiecie nie ma podobnych do niego ludzi.


Harpagon. Ojciec Kleanta i Elizy; mężczyzna sześćdziesięcioletni.Niezwykle skąpy. Żałuje pieniędzy na utrzymanie swoich dzieci (s.14). Godzi się bez wahania na małżeństwo Walerego z Elizą, skoro ma ich wyposażyć Anzelm (s.153-154); wcześniej chciał wydać Elizę za Anzelma, bo ten nie oczekiwał posagu (s.39).Skąpy - nie obchodzi go szczęście dzieci, tylko majątek (s.39, 153-154).Nieufny - wszystkich ma za złodziei swojego majątku; rewiduje Strzałkę (s.16-17), boi się, że ktoś mu ukradnie szkatułkę z pieniędzmi (s.23). Nie ufa nawet własnym dzieciom (s.24-25).Nieufny - wszystkich ma za złodziei, nawet własne dzieci (s.16-17,23,24-25).Bojąc się utraty majątku, chce w oczach świata uchodzić za człowieka biednego (s.25,27).Ze strachu chce uchodzić za człowieka biednego (s.25, 27).Posiadanie majątku cieszy go, ale równocześnie udręcza: „Ach, cóż to za straszny kłopot mieć w domu tak znaczną sumę; szczęśliwy, kto ma cały majątek w bezpiecznej lokacie, a zachowa tylko to, co potrzebne na codzienne wydatki! To niemała rzecz znaleźć w domu dobrą kryjówkę...” (s.23). Posiadanie majątku cieszy go, a zarazem przynosi kłopot (s.23).Zarzuca Kleantowi nadmierną rozrzutność: stroi się, kupuje peruki (s.27, 28). Wydaje kolację, ale na wszystko skąpi (s.70-71,75-80). Nie chce pożyczyć pieniędzy Frozynie, choć korzysta z jej swatania (s.67-69); nie płaci wezwanemu przez siebie Komisarzowi za spisanie protokołu (s.154).Zarzuca rozrzutność Kleantowi i sam niechętnie wydaje pieniądze (s.27,28,70-71,75-80,67-69,154).Nie waha się pomnażać majątku nawet w sposób moralnie naganny (pożycza na bardzo wysoki procent, s.49-51).Pomnaża majątek nawet w sposób moralnie naganny s.49-51)Ogarnia go szaleństwo, gdy się dowiaduje o kradzieży szkatułki (s.124). Szkatułkę z pieniędzmi traktuje jak najukochańszą osobę (s.139).Przywiązany do bogactwa jak do najbliższej osoby (s.139).Apodyktyczny egoista - wybiera współmałżonka swoim dzieciom, nie pyta ich o zdanie, nie słucha sprzeciwu (s.33-37).Apodyktyczny egoista (s.33-37).Nie kocha swoich dzieci: Elizę lekceważy, przedrzeźnia ją (s.34-35), mówi jej, że wolałby stracić ją niż szkatułkę (s.144), gotów jest wydziedziczyć i przekląć Kleanta (s.122-123).Nie kocha swoich dzieci (s.34-35,144,122-123).Porywczy - chce pobić Kleanta (s.144), bije Jakuba (s.83).Porywczy (s.83,144).Łasy na pochlebstwa - lubi Walerego, bo ten ciągle prawi mu komplementy i przytakuje. Naiwny - ufa słowom Walerego (s.45).Łasy na pochlebstwa, naiwny (s.45).Chce być podziwiany i kochany przez młodą pannę, chętnie wierzy w pochwały Frozyny (s.60-61,66).Chce być podziwiany przez młodą pannę (s.60-61,66).Inteligentny - zręcznie sprawdza stan uczuć Kleanta wobec Marianny (s.109-113).Inteligentny (s.109-113).Kleant. Syn Harpagona, brat Elizy.



Skapiec" Moliera jako komedia charakterów.
Wiele komedii Moliera ma tytuly wskazujace na to, ze najwazniejszy w nich jest portret jakiegos czlowieka : "Swietoszek", "Chory z urojenia" itp. Pisarz konstruowal te postacie w ten sposób, ze mialy one cechy indywidualne, a jednoczesnie stawaly sie typem uosabiajacym jakas glówna ceche.

Jan Molier napisal 31 komedii, wiekszosc z nich to komedie charakteru, czyli w kazdym utworze autor rozwaza jedna wade ludzka, np. skapstwa. Autor napisal dramat na podstawie "Garnka" Planta.

Przejawy skapstwa Harpagona:

obarczenie Anzelma kosztami slubu córki
odmówienie posagu córce
posadzenie sluzacych o kradziez
pozwolenie synowi na slub z Marianna w zamian za odzyskanie szkatulki.
zdenerwowanie spowodowane plotkami o jego skapstwie
znajdowanie pretekstów aby nie wyplacic sluzbie pieniedzy.
obawa o szkatulke zakopana w ogrodzie
korzystanie z uslug Frozyny bez zaplaty
skapienie potraw i pieniedzy na uczte
utrzymanie sluzby tylko dla prestizu
sluzacy spelnia role stangreta i kucharza
rozkaz aresztowania calego miasta po kradziezy pieniedzy.
ogromna rozpacz po utracie szkatulki
niedozywienie zwierzat
lichwiarstwo
skapstwo wobec dzieci
gaszenie niepotrzebnych swiec
pieniadze traktowal jako dar bozy
Skapiec jako komedia rodzinna. Opisac stosunki w rodzinie Harpagona i wplyw skapstwa na atmosfere w domu. Harpagon nie okazuje milosci do swoich dzieci, nie okazuje nawet zwyklego ojcowskiego zainteresowania dziecmi. Zajety jest wylacznie wlasnym majatkiem. Liczy tylko na szybkie ich ozenki i pozbycie ich sie z domu. Przez takie postepowanie dzieci nie lubia go, traktuja jak wroga.Atmosfera w domu jest pelna podejrzliwosci i wzajemnej niecheci.