Węglowodany- 2. Znaczenie węglowodanów Węglowodany występują pod postacią cukrów prostych, olisacharydów, skrobi i błonnika pokarmowego i są jednym z trzech makroskładników zaopatrujących organizm w energię (pozostałe główne składniki odżywcze to białka i tłuszcze). Uważa się, że co najmniej 55% dostarczanej z pożywienia energii powinno pochodzić z węglowodanów (1). Bardzo ważne jest utrzymanie właściwej równowagi pomiędzy energią przyjmowaną i wydatkowaną. W tym kontekście wyniki badań naukowych wskazują, że: Sposób żywienia zawierający właściwą ilość węglowodanów może chronić przed gromadzeniem się w organizmie tłuszczu. Skrobia i cukry proste dostarczają łatwo dostępnej energii, która może być wykorzystywana podczas wysiłku fizycznego Błonnik pokarmowy, należący do grupy węglowodanów, sprzyja utrzymaniu prawidłowej pracy jelit. Niezależnie od bezpośrednich korzyści, jakie przynoszą węglowodany dla organizmu, są one składnikiem wielu produktów spożywczych ważnych dla zdrowia, które w swoim składzie zawierają inne ważne składniki. Dlatego zaleca się, aby spożywane przez nas węglowodany pochodziły z różnych źródeł (1). Ważne jest również pamiętanie o tym, że węglowodany wpływają na smak, teksturę i wygląd produktów spożywczych i w ten sposób sprzyjają większemu urozmaiceniu pożywienia i przyczyniają się do odczuwania przyjemności z jego spożywania. 3. Co to są węglowodany? Cegiełkami budulcowymi wszystkich węglowodanów są cukry proste. Węglowodany dzieli się na kilka grup ze względu na ilość zawartych w nich cukrów prostych. Tabela poniżej prezentuje rodzaje cukrów. KLASYFIKACJA WĘGLOWODANÓW Monosacharydy (cukry proste) Glukoza, fruktoza, galaktoza Disacharydy Sacharoza, laktoza, maltoza Oligosacharydy Izomalt, Sorbitol, maltitol Oligosaccharides Maltodekstryny fruktooligosacharydy Polisacharydy Skrobia: amyloza, amylopektyna Polisacharydy polisacharydy nieskrobiowe: celuloza, pektyny, hemiceluloza 3.1 Cukry proste Glukoza i fruktoza to cukry proste (albo monosacharydy), które znajdują się w owocach, jagodach, warzywach oraz miodzie. Zawiązki zawierające cząsteczki dwóch cukrów prostych są nazywane dwusacharydami lub dwucukrami. Cukier stołowy czyli sacharoza jest dwucukrem i składa się z glukozy oraz fruktozy. W naturalny sposób jest zawarty w buraku cukrowym, trzcinie cukrowej i owocach. Głównym cukrem mleka i produktów mlecznych jest laktoza, z kolei maltoza jest dwucukrem obecnym w słodzie. Poliole to alkohole cukrowe. Występują one w warunkach naturalnych, ale większość z nich jest wytwarzana z cukrów prostych. Najczęściej wykorzystywanym poliolem jest izomalt, który jest otrzymywany z sacharozy. Poliole mają słodki smak i mogą być stosowane w podobny sposób do cukrów prostych, aczkolwiek spożywane w dużych ilościach mogą mieć działanie przeczyszczające. 3.2 Oligosacharydy Cząsteczki węglowodanów składające się z 3 – 9 cukrów prostych nazywają się oligosacharydami. Na przykład maltodekstryny zawierają do 9 cząsteczek glukozy. Wytwarzane są komercyjnie poprzez częściową hydrolizę (rozpad) skrobi. Są mniej słodkie niż jedno- i dwucukry. Rafinoza, stachioza i fruktooligosacharydy są spotykane w niewielkich ilościach w niektórych roślinach strączkowych, zbożach i warzywach. 3.3 Polisacharydy Polisacharydy składają się z co najmniej 10 (a czasami nawet kilku tysięcy) jednostek cukrów prostych. Podstawowym polisacharydem jest skrobia, która jest głównym rezerwuarem energii gromadzonej w korzeniach warzyw i ziarnach zbóż. Składa się ona z długich łańcuchów glukozy i występuje pod postacią granulek, które w poszczególnych roślinach mają różne rozmiary i kształt. Głównym składnikiem błonnika pokarmowego są tzw. polisacharydy nieskrobiowe. Należą do nich celuloza, hemiceluloza, pektyny i gumy. Celuloza składa się z kilku tysięcy cząsteczek glukozy i jest głównym składnikiem ścian komórkowych. Poszczególne składniki błonnika pokarmowego charakteryzują się rozmaitą strukturą i własnościami. Węglowodany w organizmie Głównym zadaniem węglowodanów jest dostarczanie energii, ale pełnią one również ważną rolę w: Budowie różnych narządów ciała oraz komórek nerwowych Definiowaniu biologicznej odrębności organizmu, decydując na przykład o grupie krwi. 4. Źródło energii i zapasy energii Każdy gram skrobi i cukrów prostych dostarcza 4 kilokalorii (17 kilodżuli) energii. Cukry proste wchłaniają się z jelita cienkiego bezpośrednio do krwi, z którą są transportowane do miejsca ich wykorzystywania. Dwucukry są najpierw rozkładane przez enzymy trawienne do cukrów prostych. Enzymy są też niezbędne do trawienia długich łańcuchów skrobi, która rozkłada się do cukrów prostych wchłanianych w jelicie do krwi. Organizm ludzki wykorzystuje tylko węglowodany przetworzone do glukozy. Glukoza może też przekształcać się w glikogen, polisacharyd podobny do skrobi, który jest składowany w wątrobie i mięśniach i stanowi łatwo dostępne źródło energii dla organizmu. Glukoza jest jedynym źródłem energii dla mózgu, który nie potrafi wykorzystywać w tym celu tłuszczów. Między innymi z tego względu organizm musi utrzymywać odpowiednie stężenie glukozy w surowicy krwi. Glukoza wykorzystywana w metabolizmie pochodzi wprost z wchłanianych w jelicie węglowodanów bądź z zapasów glikogenu. Jej metabolizm pozostaje pod kontrolą kilku hormonów, w tym insuliny, co pozwala na utrzymywanie stężenia glukozy we krwi powżej minimum. 4.2 Indeks glikemiczny Po spożyciu produktu zawierającego węglowodany dochodzi do wzrostu stężenia glukozy we krwi a następnie jej obniżenia. Ta reakcja organizmu jest nazywana odpowiedzią glikemiczną. Odpowiedź ta jest na przykład istotna dla kontroli łaknienia, żywienia w sporcie oraz żywienia chorych na cukrzycę. Na wielkość i czas odpowiedzi glikemicznej wpływa wiele czynników. Zależy ona od: Czynników zależnych od produktu spożywczego: Rodzaju cukrów tworzących określony związek węglowodanowy Rodzaju i postaci skrobi, ponieważ różne jej rodzaje są trawione z różną szybkością. Stosowanych metod przetwarzania żywności i metod kulinarnych Obecności innych składników odżywczych, na przykład białek i tłuszczów. Czynników zależnych od organizmu ludzkiego: Metabolizmu ustrojowego Pory dnia, w której spożywany jest pokarm zawierający węglowodany. Wpływ różnych produktów spożywczych zawierających węglowodany na odpowiedź glikemiczną organizmu jest oceniany w stosunku do produktu standardowego, którym jest białe pieczywo lub glukoza. Wartość tego pomiaru jest nazywana wartością indeksu glikemicznego. WARTOŚĆ INDEKSU GLIKEMICZNEGO (IG) WYBRANYCH PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH I CUKRÓW (2) Produkt spożywczy IG Maltoza 105 Glukoza 100 Miód 73 Białe pieczywo 70 Ziemniaki smażone 70 Płatki śniadaniowe 84 Pieczywo pełnoziarniste 69 Ciastka 62 Sacharoza 65 Ryż (z wysoką zawartością amylozy) 59 Banany 58 Muesli 56 Ziemniaki gotowane 56 Chipsy ziemniaczane 54 Czekolada 49 Zielony groszek 48 Laktoza 46 Pomarańcze 43 Makarony 41 Jabłka 36 Mleko pełnotłuste 27 Fruktoza 23 4.3 Błonnik pokarmowy a czynność jelit Organizm ludzki nie posiada zdolności trawienia składników błonnika pokarmowego i niektórych oligosacharydów. Poprzez wchłanianie wody błonnik zwiększa objętość treści jelitowej, wspomagając w ten sposób pracę jelit i przyspieszając przechodzenie treści pokarmowej przez jelita. W jelicie grubym niestrawione dotychczas składniki błonnika, takie jak gumy i pektyny oraz oligosacharydy, są rozkładane pod wpływem bakterii jelitowych. Ten proces również wpływa korzystnie na regulację czynności jelit oraz właściwą równowagę flory jelitowej. Wszystko co jest ważne i potrzebne,może trochę dużo,ale na temat. ; P
dodają energii do wykonywania czynności życiowych