Zbiorowe środki ochrony ludności, zabiegi sanitarne i specjalne

ZBIOROWE ŚROKI OCHRONY LUDNOŚCI
-BUDOWLE OCHRONNE
*schrony (50-300 osób): publiczne, specjalne, lokalne
*ukrycia: podpiwniczenia, szczeliny przeciwlotnicze (25-75 osób)
-EWAKUACJA LUDNOŚCI
*doraźna
*planowana
SCHRONY W PRZEMYŚLU
-4 schrony publiczne
*Słowackiego 89
*Leszczyńskiego 22
*Śnigurskiego 6
*Tarnawskiego 14
-5 schronów lokalnych
*bank BGŻ- kamienny most
*straż pożarna
*internat na Bakończycach
*Jasińskiego- dom starców
-specjalny
*SP nr 14
ZABIEGI SPECJALNE to czynności usuwające skażenia i zakażenia ze środowiska człowieka
-DEZAKTYWACJA- usuwanie pyłów promieniotwórczych
*mechaniczne: zmiatanie, trzepanie, zeskrobywanie
*fizykochemiczne: odzież trzepiemy lub omiatamy i pierzemy w detergentach, powierzchnie pokryte farbą olejną zmywamy benzyną lub naftą, smar myjemy wodą ze środkiem myjącym, asfalt, kostkę, budynki zmywamy sprzętem strażackim, maszyny ,samochody i urządzenia zmywamy wodą z detergentem
-ODKAŻANIE-proces usuwania zw. chemicznych
*mechaniczne: zmiatanie, ścieranie, odizolowanie, z powierzchni szklanych zdejmuje się środek kawałkiem materiału a potem spłukuje się odkażalnikiem, urządzenia precyzyjne zmywa się spirytusem lub benzyną, na sprzęt nakłada się warstwę odkażalnika np. wapna chlorowanego, przedmioty pokryte smarem oczyszcza się rozpuszczalnikiem organicznym, z powierzchni skórzanych ściera się BST a potem kilkakrotnie przemywa odkażalnikiem, przy skażeniu środkami paralityczno-drgawkowymi stosuje się proszek silikażelowy
*chemiczne; używanie odkażalników które wchodzą w reakcję z BST np. chloroamina B. Podchloryn wapnia, wapno chlorowane, soda kautystyczna, dwuchloroaminy b lub T
*fizykochemiczna: zmywanie BST środkami odkażającymi i chemicznymi, rozpuszczalniki: ropa naftowa, benzyna, aceton, alkohol etylowy, czterochlorek węgla, do odkażania sarinu stosuje się gliny, wapna gaszonego i niegaszonego, popiołów organicznych, do iperytu torfu , gliny, glinki, wapno gaszone, popioły, do luizytu popiołu węgla i drewna
-DEZYNFEKCJA: niszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych: dezynsekcja- tępienie insektów i deratyzacja- tępienie szczurów
*chemiczna: roztwory dezynfekujące: formaldehyd, lizol, naftalizol, fenol
*fizyczne: wysoka temperatura, promieniowanie ultrafioletowe, stosowanie pary wodnej pod wysokim ciśnieniem
ZABIEGI SANITARNE: to czynności mające na celu usuwanie pyłków promieniotwórczych, zw. chemicznych i bakteriologicznych z ciała człowieka
- częściowe są wykonywane natychmiast po skażeniu, za pomocą indywidualnego pakietu przeciwchemicznego lub środków podręcznych, krople BST usuwa się wacikiem , przekłuwa się małe ciemne naczyńko i jego zawartością przeciera się miejsca każone ok. 2 min, zgnieść jasne naczyńko aby pękła ampułka znajdująca się w nim i dokładnie wymieszać i także odkażać miejsca skażone lub sprzęt, gdy nadchodza duszności bóle gardła, nosa klatki piersiowej przełamać fiolkę nie wyjmując jej z jedwabnego pokrowca i wdychać, w przypadku skażeń promieniotwórczych stosowac indywidualny pakiet radioochronny
- całkowite zabiegi sanitarne polegają na umyciu całego ciała ciepłą wodą z mydłem. Przeprowadza się je w łaźniach lub specjalnie zorganizowanych zespołach urządzeń specjalnych, w których działają punkty zabiegów sanitarnych (PZSan.) i punkty odkażania odzieży (POO). Miejsce zabiegów w PZSan. dzieli się na część brudną i czystą. W części brudnej znajduje się rozbieralnia, w której odbywa się kontrola dozymetryczna oraz sortowanie i przygotowanie do dezynfekcji ubrań i bielizny. Stąd przesyła się je do POO. Osoby poddane zabiegom, dwu- lub trzykrotnie myją gorącą wodą i mydłem kolejno: ręce, głowę, twarz, szyję oraz pozostałe części ciała, przechodzą do czystej części zespołu urządzeń specjalnych i po ponownej kontroli dozymetrycznej otrzymują odkażoną (dezaktywowaną) odzież.
METODY WYKRYWANIA SKAŻEŃ
Metoda fotograficzna opiera się na zjawisku zaczerniania się światłoczułej emulsji kliszy lub błony fotograficznej pod wpływem promieniowania jonizującego. Jest ona m.in. wykorzystana w zdjęciach rentgenowskich i przyrządach do kontroli napromieniowania.
W metodzie chemicznej korzysta się z faktu, iż niektóre substancje chemiczne zmieniają zabarwienie pod wpływem promieniowania. Ma ona zastosowanie w dozymetrach chemicznych używanych w wojsku i obronie cywilnej.
Metoda luminescencyjna (scyntylacyjna) polega na wykorzystaniu zjawiska świecenia pewnych substancji chemicznych w wyniku napromieniowania. Metodę tę stosuje się w rentgenoradiometrach niektórych typów
Metoda jonizacyjna jest związana z pomiarem stopnia jonizacji atomów substancji, będących pod działaniem promieniowania jonizacyjnego. Metoda ta jest stosowana w rentgenometrach (pomiar mocy dawki) oraz radiometrach (pomiar stopnia skażenia)
Napromienienie to poddanie działaniu promieniowania jonizującego np. obiektów, żywności, wody, a także organizmów żywych. Napromienienie może być zewnętrzne lub wewnętrzne w zależności od tego, gdzie znajduje się źródło promieniowania. Skażeniem promieniotwórczym nazywamy zanieczyszczenie terenu, wody, powietrza, żywności, powierzchni różnego rodzaju przedmiotów i obiektów, a także ludzkiego ciała substancjami promieniotwórczymi. Skażenia osobiste mogą być zewnętrzne, gdy występują na zewnętrznych powierzchniach ciała, i wewnętrzne, gdy powstają wskutek przedostania się substancji promieniotwórczych do wnętrza organizmu. Do oceny wielkości promieniowania służą pojęcia: "dawka" i "moc dawki".
Dawka promieniowania jest zasadniczą ilościową charakterystyką rażącego działania promieniowania przenikliwego w warunkach przebywania i działania w strefie wybuchu jądrowego lub w terenie skażonym substancjami promieniotwórczymi. Dawka ekspozycyjna jest miarą jonizacji powietrza pod wpływem promieniowania elektromagnetycznego X lub gamma. Jednostką dawki ekspozycyjnej w obecnie stosowanym układzie SI jest kulomb na kilogram (C/kg). W starszych typach przyrządów dozymetrycznych do określania dawki ekspozycyjnej służy jednostka zwana rentgenem (R). Bardziej uniwersalne jest pojęcie dawki pochłoniętej, która jest miarą ilości energii przekazanej danej materii przez promieniowanie jonizujące w przeliczeniu na jednostkę masy tej materii. Jednostką dawki pochłoniętej jest rad (rd), a w układzie SI - grey (Gy). Moc dawki promieniowania to dawka promieniowania w jednostce czasu, czyli stosunek dawki do czasu, w którym została otrzymana. W układzie SI jednostką mocy dawki ekspozycyjnej jest amper na kilogram (A/kg). Jednostką mocy dawki pochłoniętej jest rad na godzinę (rd/h), a w układzie SI grey na sekundę (Gy/s) lub grey na godzinę (Gy/h). Gęstość skażenia promieniotwórczego to ilośc substancji promieniotwórczej przypadającej na na jednostkę powierzchni. Aktywność to liczba rozpadów jąder zachodzących w jednostce czasu w jednorodnej subst. Promieniotwórczej mierzy się w bekerelach (Bq)
PRZYRZĄDY DOZYMETRYCZNE
Sygnalizator promieniowania RS-70
Podstawowym przyrządem do wykrywania skażenia promieniotwórczego terenu, sprzętu, pomieszczeń jest sygnalizator promieniowania RS-70. Nie wskazuje on dokładnie mocy dawki promieniowania, lecz sygnalizuje optycznie (błyski czerwonej lampki) lub akustycznie (przerywany dźwięk brzęczyka) przekroczenie określonych progów mocy dawki: 0,5 R/h, 5 R/h i 30 R/h. Jeżeli moc dawki w terenie przekroczy 0,5 R/h i sygnalizator zaczyna alarmować, należy przełączyć sygnalizator na próg 5 R/h, a gdy alarmowanie nie ustaje, należy włączyć próg 30 R/h. Częstotliwość sygnałów umożliwia uzyskanie przybliżonych informacji o mocy dawki. Gdy przy ustawieniu przełącznika progów na 0,5 R/h częstotliwość jest mała, moc dawki niewiele przekracza 0,5 R/h. Ze wzrostem mocy dawki rośnie częstotliwość sygnałów, które przechodzą w sygnał ciągły. Podobnie jest przy następnych progach sygnalizacji. Istnieje kilka innych typów sygnalizatorów promieniowania nowszej generacji produkowanych w Polsce.
Rentgenoradiometr DP-75
Przyrząd jest przeznaczony do pomiaru mocy dawki promieniowania gamma od 0,5 mR do 500 R/h. Ma 5 podzakresów z progami dźwiękowymi i sygnał akustyczny podawany do słuchawki.
Dawkomierz chemiczny DP-70 M i kolorymetrPK-56
W działaniu dawkomierza DP-70 M wykorzystano zjawisko zabarwiania się roztworu zawartego w szklanej, zasklepionej ampułce. Czas zabarwiania się roztworu wskaźnikowego wynosi od 40 do 60 minut. Otrzymaną barwę porównuje się z kompletem barwnych filtrów, umieszczonych w dysku kolorymetru. Pozwala to odczytać wartość liczbową dawki w okienku pomiarowym przedniej ścianki kadłuba kolorymetru. Zarówno dawkomierz, jak i kolorymetr mogą działać w temperaturze od -20C do 50C. Za pomocą tego dawkomierza można mierzyć następujące dawki promieniowania gamma: 50, 75, 100, 150, 200, 250, 300, 450, 600 i 800 rentgenów przy mocy dawki w terenie od l do 25 000 R/h.
Dawkomierz indywidualny DKP-50 z bezpośrednim odczytem dawki i dawkomierz DS-50
Podstawową częścią dawkomierzy DKP-50 i DS-50 jest komora jonizacyjna połączona z kondensatorem naładowanym określonym ładunkiem. Pod wpływem promieniowania gaz wypełniający komorę jonizuje się i kondensator się stopniowo rozładowuje. Zakres pomiarowy obu dawkomierzy wynosi od O do 50 R. W dawkomierzach DKP-50 dawkę można bezpośrednio odczytać na skali elektrometru, a w dawkomierzach DS-50 w specjalnym urządzeniu, tzw. pulpicie załadowczo-pomiarowym Zestawu indywidualnej kontroli napromienienia DP-23. Dawkomierze ładuje się w pulpicie tego urządzenia lub gnieździe do ładowania w przyrządzie dozymetrycznym DP-66.
PChR-54 M
Działanie przyrządu do rozpoznania skażeń chemicznych jest oparte na reakcjach środków trujących z niektórymi związkami chemicznymi. Do wykrywania środków trujących w powietrzu oraz w produktach sypkich służą rurki wskaźnikowe. Są to rurki szklane, wewnątrz których znajduje się substancja wypełniająca lub szklana ampułka z odczynnikiem. Po obłamaniu końców rurek, a w niektórych rurkach po zgnieceniu ampułki w zależności od wykrywanego środka trującego, umieszcza się je w kolektorze i przepompowuje przez nie skażone powietrze za pomocą ręcznej pompki kolektorowej. W kolektorze można umieścić od jednej do pięciu rurek. W komplecie przyrządu znajdują się 4 kasety, w których mieści się po 10 rurek wskaźnikowych o jednakowym oznakowaniu. Oznakowaniem rurki jest kolorowy pierścień umieszczony na jej górnej części. Do wykrywania sarinu używa się rurki oznaczonej jednym czerwonym pierścieniem, iperytu - rurki oznaczonej jednym żółtym pierścieniem, fosgenu, dwufosgenu, kwasu pruskiego i chlorocyjanu - rurki oznaczonej trzema zielonymi pierścieniami, a do wykrywania bardzo małych skażeń środkami trującymi typu soman i V-gazów - rurki oznaczonej jednym czerwonym pierścieniem i czerwoną kropką. W celu wykrycia ST w warunkach dużego zadymienia używa się filtra przeciwdymnego, w razie występowania w powietrzu substancji o odczynie kwaśnym kołpaczka ochronnego, przy niskich temperaturach ocieplacza z odczynnikami, a przy bezpośrednim zbliżeniu pompki do badanego obiektu bez obawy o jej skażenie - kapturka ochronnego.

Sposoby zabezpieczania produktów żywnościowych zródeł poboru i ujęć wodnych
Ochrona żywności przed skażeniami lub zakażeniami obowiązuje szczególnie w czasie produkcji i, magazynowania a także podczas transportu i dystrybucji Najlepszym sposobem tej ochrony jest hermetyzacja pomieszczen produkcyjnych i magazynowych. Również surowce i półprodukty powinny być przechowywane w odpowiednich szczelnych pojemnikach i opakowaniach.O ochronnych właściwościach opakowań decyduje przede wszystkim ich konstrukcja i rodzaj materiału z którego są wykonane, doskonałymi powłokami ochronnymi są naczynia szklane z hermetycznie zamykanymi wieczkami lub zakrętkami. Nie przepuszczają par gazów i pyłów. Szczególnie nadają sie do przechowywania produktów płynnych i wody do picia, jarzyn w postaci kiszonek i marynat twarogów ,dżemów ,masła nawet mięsa ,chleba i ryb. W opakowaniach szklanych mozna też przechowywać produkty sypkie - kasze mąkę cukier. Podobne włąściwości maja opakowania wykonane z metalu i z tworzyw sztucznych. W polietylenowych woreczkach przechowuje się pieczywo produkty znajdujące się w zamrażarkach i lodówkach oraz ziemniaki kapustę i inne warzywa. Opakowania drewniane to głównie beczki ,skrzynie ,kosze. W szczelnych beczkach i drewnianych skrzyniach mozna przechowywać tłuszcze twarde, chleb, mięso, ryby owinięte dodatkowo papierem pergaminowym lub woskowanym. Artykuły żywnościowe w mniejszych opakowaniach powinny być ponadto przechowywane w szafach, kredensach ,lodówkach. Opakowania z tkanin (worki z bawełny, lnu, konopi i włókna wiskozowego) mogą być pewną ochroną przed skażeniami tylko po zaimpregnowaniu. Zapasy wody dla celów gospodarczych przechowuje się w cysternach beczkach wiadrach i wannach możliwie szczelnie przykrytych. Odpowiedniego zabezpieczenia wymagają zródła poboru i ujęcia wodne. Studnie powinny mieć szczelne pokrywy oraz daszki pokryte papą lub blachą. Podobnie jak studnie ,zabezpiecza się ujęcia wód żródlanych wykonując odpowiednią ich obudowe z przykryciem zapewniającym zarówno szczelność jak i dostęp do wody.
Zywność i woda ,wykazujące oznaki skażenia lub przechowywane w rejonie skazonym w niewłaściwych opakowaniach, muszą być zbadane przed dopuszczeniem do spożycia. Jeśli nie ma takiej mozliwości należy je traktować jako skażone i poddać dezaktywacji ,odkażaniu lub dezynfekcji
Skażenie i zakażenie surowców do produkcji żywności mogą poważnie obniżyć poziom wyżywienia ludności zrujnować gospodarke i producentów. Ochrona płodów rolnych i zwierząt, polega na niedopuszczeniu do ich porazenia przez substancje promieniotwórcze srodki trujące, bakterie i toksyny chorobotwórcze lub na maksymalnym osłabieniu ich działania