Katedra gotycka pod wezwaniem Zwiastowania Najswiętszej Maryji Panny i Świętego Wojciecha. Archikatedra gnieźnieńska, bazylika prymasowska Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – gotycki kościół katedralny na Wzgórzu Lecha w Gnieźnie. Bazylika Prymasowska i katedra koronacyjna królów Polski. Największym zabytkiem Gniezna jest Katedra Gnieźnieńska wraz z otaczającym ją Wzgórzem Lecha. Najcenniejszym zabytkiem jest gotycki kościół archikatedralny NMP ( katedra gnieźnieńska), wybudowany przez Mieszka I w X w. W katedrze tej znajdują się groby m.in. Dąbrówki, św. Wojciecha, a także Drzwi Gnieźnieńskie z 1170r wykonane w brązie, w stylu romańskim. Przedstawiają 18 scen z życia św. Wojciecha oraz jego męczeńską śmierć. W katedrze są też relikwie św. Wojciecha oraz skarbiec. W katedrze znajdują się Drzwi Gnieźnieńskie przedstawiające życiorys św. Wojciecha, Srebrny Relikwiarz tego świętego oraz dwa gotyckie portale. Ponadto nawa główna katedry otoczona jest czternastoma kaplicami, w których pochowano dawnych metropolitów gnieźnieńskich. W podziemiach katedry można zobaczyć m.in. najstarszy w Polsce napis nagrobkowy z ok. 1006, odkryte podczas badań archeologicznych relikty budowli kamiennej z końca IX wieku, a także fragmenty murów bazyliki Mieszka I. Przy katedrze, na Wzgórzu Lecha znajduje się Kolegiata – zespół średniowiecznych budynków wraz z Kościołem św. Jerzego oraz budynkiem Muzeum Archidiecezjalnego, w którym znajduje się m.in.: skarbiec katedralny, który obok jasnogórskiego i krakowskiego jest najbogatszym skarbcem katedralnym w Polsce oraz Archiwum Archidiecezjalne gromadzące jeden z najstarszych i najzasobniejszych zbiorów kościelnych w naszym kraju. Kościół św. Michała Archanioła w Gnieźnie - fundowany w XIII, obecny kościół z początku XV w., restaurowany po 1613, przebudowany w latach 1811-1815, wieża neobarokowa z 1900, wg proj. Knothego, w bryle gotycki, trzynawowy, halowy. Kościół wraz z nieistniejącymi obecnie dwoma kościołami św. Mikołaja i św. Ducha należał do dawnego przedmieścia Wójtostwo. Wewnątrz chrzcielnica gotycka w kształcie kielicha z piaskowca, krucyfiks z I poł. XVI w. W prezbiterium charakterystyczne dołki wiercone w cegle oraz sklepienie krzyżowo-żebrowe, łuk tęczowy gotycki. Na żebrach sklepienia, tęczy, wspornikach i zwornikach dekoracja rzeźbiarska ze sztucznego kamienia ze scenami myśliwskimi. Na wieży znajdują się trzy dzwony: jeden z 1820, dwa z 1838. Chór muzyczny wsparty jest na dwóch kolumnach pochodzących z XIX w. Ołtarz główny barokowy z XVIII w. Witraże w prezbiterium z 1892. Tabernakulum drewniane, podbite blachą alfenidową i posrebrzane. Mieści się na wzgórzu Zbarskim przy ul. Wyszyńskiego. Obecnie przy kościele istnieje Parafia św. Michała Archanioła w Gnieźnie Kościół Farny św. Bartłomieja Kościół św. Bartłomieja w Płocku (płocka fara) – najstarszy kościół parafialny miasta, jeden z jego cenniejszych zabytków, matka kościołów Płocka. Jego patronem jest św. Bartłomiej Apostoł. Gotycki rodowód ma stojący obok ratusza kościół farny pw. św. Bartłomieja, który w 2006 r. obchodził jubileusz 650-lecia powstania. Świątynia była wielokrotnie przebudowywana, a kiedy w XVIII w. w wyniku osuwania skarpy runął do Wisły fragment budowli, budynek skrócono, a wejście w stylu barokowym dobudowano od strony Starego Rynku. Ozdobą fary jest wczesnobarokowy ołtarz, datowany na rok 1640. Ufundowany przez króla Kazimierza Wielkiego, konsekrowany przez biskupa płockiego Klemensa 23 kwietnia 1356 roku. Przez trzysta lat przeżywał swoją świetność jako budowla gotycka, potem przebudowywany przez Jana Baptystę Wenecjanina otrzymał elementy renesansowe, aby ostatecznie przyjąć wystrój barokowy. W pierwszym okresie istnienia posiadał 22 ołtarze boczne i wieniec kaplic. Wejście główne znajdowało się od strony nieistniejącej już dziś ulicy Nadwiślańskiej. Od XVII wieku, gdy rozpoczęły się dla Płocka lata klęski i upadku, upadła też fara. W tym niepomyślnym dla miasta czasie obsunęła się również skarpa, w wyniku czego w 1723 roku świątynia poddana została odbudowie. Skrócono korpus, elewację wejściową zbudowano od strony wschodniej, usunięto boczne kaplice, nadając styl późnobarokowy. W latach 1732 - 1815 fara była kolegiatą, kapituła przeniosła się do niej ze zlikwidowanej kolegiaty św. Michała, przy której od 1180 istniała szkoła – dziś najstarsza w Polsce – Małachowianka. Na uwagę w kościele zasługuje marmurowy ołtarz główny, który został tu przeniesiony w 1856 ze zlikwidowanego kościoła św. Wojciecha. Od początku XVII w. istnieje przy świątyni wolno stojąca dzwonnica. Od 1846 roku wychodzi z fary piesza pielgrzymka do sanktuarium maryjnego w Skępem. Pierwsza odbyła się jako dziękczynienie za wygaśniecie epidemii cholery w Płocku. Na terenie tej parafii św. siostra Faustyna Kowalska w roku 1931 miała otrzymać pierwsze objawienia Jezusa Miłosiernego,a Sługa Boża Matka Józefa Hałacińska otworzyła pierwszy dom zakonny sióstr Pasjonistek. 18 listopada 2006 jej ciało zostało uroczyście przeniesione do tego kościoła. W granicach tej wspólnoty znajduje się również najstarszy w Polsce - założony w 1780 - cmentarz grzebalny. W styczniu 2006 r., w czasie prac konserwatorskich, dokonano sensacyjnego odkrycia. Pod prezbiterium fary znaleziono dwie olbrzymie krypty pochodzące prawdopodobnie z pierwszego okresu funkcjonowania kościoła. W październiku 2007 odkryto pierwotne wejście do świątyni, znajdujące się na miejscu obecnego prezbiterium, oraz gotycko-renesansowe okna z XVI w. Prace konserwatorskie są cały czas kontynuowane. Na ich podstawie ma zostać opracowany wygląd pierwszego kościoła, oraz kaplic. Organizatorzy przedsięwzięcia liczą też na znalezienie pozostałych krypt pod posadzką fary. Klasycystyczne rogatki (1816-18, 1825). Klasycystyczne Rogatki Miejskie zwane Rogatkami Dobrzyńskich (Warszawskie, Dobrzyńskie, Płońskie) wg projektu Jakuba Kubickiego (1816 -1818, 1825). Te dwa okrągłe, nieduże budynki stoją przy ul. Kazimierza Wielkiego. Wiele lat temu próbowały tam szczęścia sklepiki spożywcze, przez kilka lat rogatki stały puste. Rogatki nie są idealną przestrzenią wystawową. Przede wszystkim ze względu na swoje rozmiary (obydwa budynki mają w sumie 60 m kw.). Obecnie w Rogatkach mieści się galeria a.r.t. STRZELNO: Kościół Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny w Strzelnie to trójnawowa bazylika z transeptem i zamkniętym apsydą prezbiterium. Budowę kościoła rozpoczęto w XII wieku i ukończono dopiero w połowie XIII wieku. W 1216 miała miejsce jego uroczysta konsekracja. W późniejszym czasie kościół zbarokizowano. Do prezbiterium przylegają dwie podłużne kaplice. Początkowo były one symetryczne, jednak podczas rozbudowy w XV wieku kaplicę południową (św. Barbary) poszerzono. Stronę wschodnią dawniej zamykały także dwie okrągłe wieże. Fundamenty wieży północnej widoczne są na zewnątrz kościoła. Fasada zachodnia obecny wygląd otrzymała w pierwszej połowie XVIII wieku, podczas kolejnej przebudowy kościoła. Flankowana jest dwoma wieżami zwieńczonymi hełmami. Z okresubaroku pochodzi także boczna kaplica św. Restytuta umieszczona w południowej części kościoła. Nawy przekryte są gotyckimi sklepieniami: gwiaździste nad nawą główną, krzyżowe nad nawami bocznymi i cztery pola sklepienia krzyżowo-żebrowego, wsparte na jednej kolumience, w kaplicy św. Barbary. Rotunda świętego Prokopa w Strzelnie to największa romańska świątynia w Polsce zbudowana na planie koła. Zapis w kronikach Jana Długosza podaje datę 16 marca 1133 jako dzień jej konsekracji. Ostatnie badania archiwalne wskazują na równoczesny czas ukończenia rotundy i ukończenia pobliskiego kościoła norbertanek, tzn. drugie dziesięciolecie XIII w. Ratusz w Poznaniu po raz pierwszy pojawił się w dokumentach w 1310 roku jako Domus consulum. Jego budowę zakończono około 1300 r. za panowania Wacława II Czeskiego. Był to jednopiętrowy gotycki budynek wzniesiony na planie kwadratu. Z tego okresu zachowały się piwnice. Rozbudowano go w XV wieku. W 1504-1508 przebudowano wnętrza. Wieżę wzniesiono na przełomie XV i XVI wieku na ówczesnym północno-zachodnim narożniku. W 1550 Rada Miejska podpisała umowę na gruntowną przebudowę, połączoną z rozbudową ratusza, z tesyńskim architektem Janem Baptystą di Quadro z Lugano.Prace nad rozbudową trwały do 1560 r. Di Quadro podwyższył budynek o jedną kondygnację, rozbudował w kierunku zachodnim, dodał attykę i trzykondygnacyjną loggię. W latach 1781-1784 dzięki staraniom Komisji Dobrego Porządku ratusz poddano gruntownej renowacji. Otrzymał wówczas kształt, który zasadniczo prezentuje dziś. Wieżę zwieńczono klasycystycznym hełmem projektu Bonawentury Solariego, a wykonania Antoniego Höhne. Na szczycie umieszczono białego orła (o wymiarach: rozpiętośc skrzydeł 2m, wysokość 1,8 metra). Na wschodniej elewacji Franciszek Cielecki namalował wizerunki królów z dynastii Jagiellonów, a pod wieżyczką środkową umieszczono kartusz z królewskimi inicjałami SAR (Stanislaus Augustus Rex). Kolejny poważny remont przeprowadzono w latach 1910-1913, kiedy zniszczono renesansowe polichromie, zastępując je czarnym boniowaniem, uznając, że nie przystoją "poważnemu charakterowi miasta północnoniemieckiego", jednak w 1913 r. na wieżę powróciły koziołki. Podczas walk o Poznań w 1945 r. ratusz poważnie ucierpiał. Wieża zawaliła się aż do czworobocznej gotyckiej podstawy, a wnętrze zostało uszkodzone przez wybuch bomby fosforowej. Renowację przeprowadzono w latach 1945-1954. Przywrócono wówczas renesansowy charakter elewacji, dodając jednak na attyce cytaty z Konstytucji PRL. Orzeł, który przetrwał II wojnę światową w ukryciu, powrócił na wieżę w 1947 r. Obecny mechanizm koziołków pochodzi z końca XX wieku (wymieniono go również w 1954). Koziołki bodą się codziennie o godzinie 12.00. Wygląd jak najbliższy projektowi J. B. di Quadro ze zmianami powstałymi po remoncie Komisji Dobrego Porządku przywrócił remont, który trwał w latach 1992-2002. Ratusz Poznański jest uznawany za najładniejszą budowlę renesansową na północ od Alp. Fasada zwrócona jest na wschód - ku Warcie. Jej charakterystyczna, trójkondygnacyjna loggia jest bogato zdobiona. We wnętrzach ratusza ma swoją siedzibę muzeum Miasta Poznania, w którym możemy podziwiać zbiory rzemiosła artystycznego, fragmenty rzeźb, obrazy. Wnętrze ratusza zajmuje obecnie Muzeum Historii Miasta Poznania, będące oddziałempoznańskiego Muzeum Narodowego. Zamek Królewski w Poznaniu - mieści się na wzgórzu, gdzie mieściła się w średniowieczu rezydencja wielkopolskich Piastów. Niewysokie wzniesienie w pobliżu obecnego Starego Rynku. W połowie XIII w. Przemysł I wzniósł na szczycie obronną wieżę mieszkalną. Jego następca, król Polski Przemysł II rozbudował rezydencję tak, że stała się okazałym zamkiem królewskim. Zamek stał w obrębie miejskich murów obronnych, oddzielony dodatkowym murem od miasta. Z zamku pozostały do dziś tylko szczątki wieży, i fragment muru miejskiego z XV w., a budowla, nazywana współcześnie potocznie Zamkiem Przemysła to XVIII wieczne archiwum zbudowane przez Kazimierza Raczyńskiego. Dziś mieści się w nim Muzeum Sztuk Użytkowych.
gniezno - Katedra Gnieźnieńska Wzgórzem Lecha płock- Muzeum Mazowieckie Dawny Pałac Biskupów Płockich poznań- Zamek Królewski Kantor Krzyżanowskiego reszty nie znalazłam
