Podaj przykłady współdziałania ze sobą układów narządów

Narządy, układy, organizm. Z zespołów tkanek zbudowane są narządy mające określone kształty i pełniące określone czynności. Narządem jest np. język, oko, trzustka, serce itd. Każda czynność organizmu, jak np. oddychanie, odżywianie się, chodzenie itd., wymaga zgodnej współpracy wielu narządów. Zespoły narządów, spełniających kolejne fazy jakiegoś jednego zadania nazywamy układem narządów. Tak np. do układu oddechowego zaliczamy: jamę nosową, krtań, tchawicę, oskrzela, płuca. Wszystkie układy narządów współdziałają ze sobą, tworząc złożony organizm żyjący w równowadze z otaczającym go środowiskiem zewnętrznym.   Współdziałanie narządów i układów dla zachowania homeostazy organizmu Homeostaza jest jednym z podstawowych pojęć Fizjologii, to mechanizm rządzący pracą narządów, komórek, tkanek organizmu. Pojęcie homeostazy pochodzi od gr. homoos - podobny, równy i stsis - trwanie. Można, więc powiedzieć, iż jest stanem równowagi dynamicznej środowiska, w którym zachodzą procesy biologiczne. Zasadniczo sprowadza się to do równowagi płynów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych. Pojęcie to zostało wprowadzone przez Waltera Canon’a w 1929 roku, w oparciu o podstawowe założenia naukowca francuskiego specjalizującego się w zakresie badań medycznych - Claude Bernarda (1857). Do parametrów środowiska wewnętrznego organizmu, odpowiadających za utrzymanie równowagi wewnętrznej organizmu, należą: A) Temperatura ciała Temperatura ciała zdrowego człowieka nawet w wyjątkowo skrajnych warunkach utrzymuje się na stałym poziomie i wynosi od 36C do 37,2C. O gorączce mówimy, gdy temperatura wewnątrz ciała przekracza 38C. Temperaturę między 37,2C a 38C uważa się za podwyższoną (stan podgorączkowy), co nie musi koniecznie oznaczać choroby. Gorączka nie jest chorobą, lecz reakcją obronną organizmu, ale jest także oznaką zaburzeń jego działania, a co za tym idzie zaburzeniem mechanizmu homeostazy. System regulacji temperatury ciała składa się z wielu elementów. Ośrodek kontrolny tego systemu znajduje się w podwzgórzu,(niewielkim obszarze w podstawie przedniej części mózgu), które kontroluje bezwiedne reakcje organizmu i równocześnie wydziela hormony, które kontrolują aktywność wydzielniczą przysadki. Gdy do podwzgórza docierają informacje z receptorów temperatury znajdujących się w mózgowiu i rdzeniu kręgowym (detektory) oraz skórze i błonach śluzowych (obwodowe) o innej niż prawidłowa temperaturze ciała, zostają one przetworzone na język impulsów o określonej częstotliwości stają się one sygnałem np. do regulacji wymiany ciepła przez skórę lub do ogólnej produkcji ciepła. Regulacja ta zachodzi w oparciu o 3 podstawowe mechanizmy: • zwężenie lub rozszerzenie drobnych tętniczek, znajdujących się blisko powierzchni ciała- jeśli temperatura przekracza 37.20 C tętniczki rozszerzają się i krew przepływa blisko powierzchni skóry, w ten sposób może „oddać” nadmiar ciepła • zwilżenie powierzchni ciała przez pot, wytwarzany przez gruczoły potowe, który parując odbiera z ciała nadwyżkę ciepła • trzeci mechanizm występuje u człowiek w szczątkowym wymiarze, lepiej widoczny jest u ssaków pokrytych futrem. Polega on na zatrzymaniu, jak największej ilości ciepła i widoczny jest, gdy mamy „gęsią skórkę”. Unoszące się prostopadle do powierzchni skóry włosy zatrzymują miedzy skórą a otoczeniem warstwę nieruchomego powietrza stanowiącego izolację. Regulacja ogólnej produkcji ciepła odbywa się przez zmianę szybkości metabolizmu komórek, jeśli potrzebujemy ciepła szybkość metabolizmu wzrasta. W mechanizmie tym pośredniczą hormony wytwarzane przez tarczycę (tyroksyna; regulująca szybkość przemiany materii i wpływająca na ośrodkowy układ nerwowy) oraz rdzeń nadnerczy (adrenalina; przyspieszająca i wzmacniająca prace serca oraz zwężająca naczynia krwionośne). Można mówić także o sposobie „awaryjnym”, czyli skurczach mięsni szkieletowych-dreszczach, lecz jest on mało wydajny. Omówione wyżej sposoby należą do mechanizmów fizjologicznych. Innym sposobem, behawioralnym, odpowiedzi na bodźce dostarczane ze środowiska jest np. wyjście z cienia, włożenie/zdjęcie cieplejszego ubrania, w tym samym celu. B) Utrzymanie podstawowych parametrów krwi • Regulacja krążenia krwi w naczyniach polega na zmianie ich średnicy. Przyspieszenie pracy serca zachodzi zwykle ze zwężeniem naczyń krwionośnych, a spowolnienie z ich rozszerzeniem. Średnica drobnych naczynek krwionośnych jest regulowana na drodze nerwowej przez ośrodek naczyniowo-ruchowy za pośrednictwem nerwów oraz przy udziale hormonów rdzenia nadnerczy (adrenaliny i noradrenaliny) i podwzgórza (wazopresyna). Ośrodek naczyniowo-ruchowy zostaje pobudzony przez; o ośrodki kory mózgowej za pośrednictwem podwzgórza i śródmózgowia o ośrodek oddechowy o obniżenie prężności O2 we krwi tętniczej o impulsy nerwowe z chemoreceptorów aortalnych i szyjnych o obniżoną prężność CO2 we krwi tętniczej o impulsy nerwowe z chemoreceptorów aortalnych i tętnicy szyjnej wewnętrznej, które oceniają ciśnienie krwi Homeostaza zostaje „włączona” w tych przypadkach do działania pod wpływem; silnych emocji, dużego wysiłku fizycznego oraz utraty krwi. Przepływ krwi przez naczynia podlega autoregulacji. Wzrost ciśnienia tętniczego rozciąga ściany drobnych tętnic i w odpowiedzi następuje skurcz. Na skutek tego odpływ krwi z naczyń tętniczych nie ulega zmianie. C) Wiele mechanizmów homeostazy reguluje także stężenie podstawowych substancji w osoczu krwi np.: • Regulacja poziomu glukozy we krwi związana jest z pracą trzustki, która wytwarza insulinę (pobudzającą przetwarzanie glukozy w glikogen i ułatwiającą transport glukozy z krwi do komórek) i glukagon (wytwarzany przez wysepki Langerhansa i pobudzający rozkład glikogenu do glukozy), a także wątroba i mięśnie magazynujące nadmiar glukozy w postaci glikogenu: w przypadku niedoboru glukozy zmagazynowany w wątrobie i mięśniach glikogen zostaje szybko rozłożony do glukozy. [Nadmiar węglowodanów jest przekształcany w organizmie człowieka w tłuszcze i magazynowany w tkance podskórnej]. Tkanką, która nie dysponuje dodatkowym zasobem glukozy w postaci glikogenu jest mózg, dlatego zachowanie homeostazy tego cukru jest tak ważne dla prawidłowej pracy naszego organizmu. We krwi występuje ona w stężeniu ok. 90mg na 100cm3. W czasie intensywnego wysiłku fizycznego jej stan może spaść nawet do 70mg/100cm3, jednak dopiero spadek poziomu tego cukru poniżej 60mg jest określany, jako hipoglikemia i staje się niebezpieczny. Gdy stan obniżonego poziomu glukozy utrzymuje się dłużej następuje hiperglikemia, której objawami są drgawki, utrata przytomności, a często również odwodnienie organizmu i groźne w skutkach zaburzenie ciśnienia krwi. W regulacji stężenia soli, jonów wodorowych oraz zawartości wody we krwi zasadniczą rolę odgrywają nerki. W utrzymaniu stężenia wapnia we krwi biorą udział nie tylko nerki, ale także kości. Wątroba pełni wiele ważnych funkcji w mechanizmie homeostazy, nie tylko magazynuje glikogen, ale również przetwarza wiele substancji przeznaczonych do usunięcia przez nerki. Produkuje mocznik oraz niszczy krwinki czerwone i znajdującą się w nich hemoglobinę. Przetwarza również substancje „obce”, takie, jak leki i trucizny, gdyż są one z reguły słabo rozpuszczalne w wodzie a przekształcenia, których ona dokonuje zwiększają ich rozpuszczalność i co za tym idzie ułatwia ich wydalenie z organizmu przez nerki. Homeostaza jest niezbędnym warunkiem zdrowia organizmu, a co za tym idzie wszystkie prawie choroby mają u swego podłoża zaburzenie mechanizmów utrzymania homeostazy np. • cukrzyca; jest wynikiem defektu regulacji stężenia glukozy w ekrwi • osteoporoza; wynika z błędów w gospodarce jonami wapnia • upośledzenie pracy nerek prowadzi do ciężkich powikłań spowodowanych przerwą w usuwaniu mocznika, soli i nadmiaru wody • zakłócenia pracy wątroby narusza wiele podstawowych funkcji organizmu.