Pojęcie „małej ojczyzny” narodziło się na gruncie literatury i tam ma się najlepiej. Przede wszystkim jest sposobem, w jaki wielu twórców charakteryzuje miejsce, w której przyszło im żyć i tworzyć. Bywa, że jest to ziemia przez nich utracona, ale nie zawsze. Kluczowy jest tutaj bardzo silny związek człowieka z przestrzenią. Czesław Miłosz odtwarzał na obczyźnie zaginione oblicze wileńszczyzny, Mark Chagall zawsze miał swój Witebsk ze sobą, a Bruno Schulz – jeśli nie musiał – nie ruszał się z Drohobycza. Literackie i artystyczne świadectwa przedstawiają małą ojczyznę jako obszar nie do końca realny, czasem zmitologizowany, czasem o zatartych konturach, bo widziany z oddali. Mała ojczyzna może mieć jednak swój całkowicie realny kształt. Bo nie tylko wielkim przysługuje mała ojczyzna, mała ojczyzna jest również dla małych.
