jakie były zabiegi lecznicze w książce Krzyżacy ?

Krzyżacy to przykład gatunku epickiego, zwanego powieścią. Jest to dzieło dużych rozmiarów, wielowątkowe, ukazujące lasy bohaterów na tle społecznym, obyczajowym, historycznym, geograficznym. Obok wątku głównego (skupionego wokół głównego bohatera) są w niej wątki poboczne oraz epizody. Opowieść prowadzi narrator, który w powieściach realistycznych wypowiada się zazwyczaj w trzeciej osobie liczby pojedynczej, stoi na zewnątrz świata przedstawionego (nie jest postacią utworu), jest wszechwiedzący i obiektywny. W powieści może występować kilku narratorów różnego typu (np. relacja może pochodzić od jednego z bohaterów, wtedy nie jest obiektywna). W powieści historycznej świat przedstawiony został osadzony w epoce przeszłej, a więc ukazuje zamknięty okres w dziejach.5 Autor dąży do zachowania prawdy historycznej – umieszcza losy bohaterów w siatce wydarzeń, które rzeczywiście miały miejsce, osadza je w tle społecznym i obyczajowym (pokazuje układ sił społecznych, różne warstwy, styl życia, np. święta, biesiady, walki, zawieranie małżeństw itp.). W powieści tego typu prawda historyczna splata się z fikcją literacką. Znani z przekazów źródłowych bohaterowie spotykają się z wymyślonymi przez autora. Wydarzenia prawdziwe uzupełniają fikcyjne, które są przedstawione z zachowaniem reguł prawdopodobieństwa, tzn. są takie, jakie mogłyby się zdarzyć w danej epoce, w opisanych okolicznościach i miejscach. Powieść historyczna jest więc utworem realistycznym, w którym świat przedstawiony jest skonstruowany z troską o regułę prawdopodobieństwa, oczywiście w odniesieniu do czasu akcji i jego historycznego charakteru. Powieść Henryka Sienkiewicza pt. Krzyżacy zastała umieszczona w konkretnym czasie i znanych w średniowieczu miejscach. Na jej kartach pojawili się bohaterowie, których znamy z lekcji historii, np. król Władysław Jagiełło, królowa Jadwiga, rycerze: Zawisza Czarny, Zyndram z Maszkowic, wielcy mistrzowie krzyżackiego zakonu: Konrad i Ulrich von Jungingen (u Sienkiewicza: Kondrat i Ulryk) oraz inne osoby. Obok nich i w kontaktach z nimi działają postaci fikcyjne, np. Maćko i Zbyszko z Bogdańca, Danusia Jurandówna i Jagienka Zychówna, Cztan i Wilk. Dzięki nim utwór jest bardziej żywiołowy, barwny, atrakcyjny dla czytelników. Pisarz ukazuje również polskie społeczeństwo poprzez hierarchiczny układ stanów (możni, rycerze, duchowni, mieszczanie i chłopi), ze szczególnym akcentem padającym na rycerstwo i obwiązującą je etykę postępowania. Autor przedstawił koloryt epoki: zamki, dwory, grodziska, bitwy, uczty, ubiory, rodzaje broni. Można tu również zaobserwować zmagania Polaków i Litwinów z Krzyżakami, którzy pod pretekstem szerzenia wiary chrześcijańskiej opanowali rozległe tereny i dążyli do podporządkowania sobie kolejnych. Przełomowym wydarzeniem jest szeroko i barwnie opisana bitwa pod Grunwaldem (1410 r.). Czytelnik dowiaduje się, jak do niej doszło, jak wcześniej wyglądały relacje z niemieckimi rycerzami. Dla wzmocnienia efektu historyczności Krzyżaków autor posłużył się stylizacją językową na mowę średniowiecza, czyli archaizacją: wykorzystał charakterystyczne słownictwo, konstrukcje składniowe, formy gramatyczne, które sprawiły, że relacja narratora i dialogi postaci nabrały cech języka dawnego. Dzięki tym zabiegom czytelnik tym łatwiej przenosi się w średniowieczne realia i z wielkim zaangażowaniem przeżywa losy bohaterów, uczestniczy w ich przygodach, towarzyszy romansom i bitwom. Powieści historyczne Sienkiewicza (Krzyżacy, Ogniem i mieczem, Potop, Pan Wołodyjowski) ukazują minione epoki i ich realia w taki sposób, by wzbudzić w Polakach poczucie własnej wartości, by wskrzesić nadzieję na odmianę narodowego losu. Były to utwory, które miały wielkie znaczenie w okresie pozytywizmu i Młodej Polski, kiedy ojczyzna była w niewoli. Uczyły, że zawsze zły los może się odwrócić, a więc dawały siłę da przetrwania trudnego czasu i mobilizowały do walki o niepodległość. Sienkiewiczowi zarzucano brak pieczołowitości i naruszanie prawdy historycznej6, naginanie faktów i postaw do naczelnej, krzepiącej serca Polaków, idei powieści. Obrońcy jego dzieła wskazywali jednak, że – chociaż historyczna – jest to przecież powieść, a więc utwór literacki, którego autor ma prawa do fikcji i wykorzystania materiału historycznego według własnych planów i założeń. Nie chodzi tu przecież o ścisłą wierność przekazom źródłowym, ale o przeżycia estetyczne i emocje czytelnika – a ten zamiar został przez Sienkiewicza w pełni zrealizowany.