Plusy i minusy Windowsa XP

24 sierpnia 2001 r. firma Microsoft rozpoczęła sprzedaż systemu Windows XP. Skrót XP pochodzi od słowa experience – doświadczenie. Czy taka nazwa ma swoje uzasadnienie? Windows XP ma swoje zalety, bywa oceniany jako najlepszy, najbezpieczniejszy i najbardziej stabilny system operacyjny firmy Microsoft, lecz można mu także zarzucić kilka uchybień.

NAJWIĘKSZE WADY SYSTEMU:
Jeszcze przed rozpoczęciem pracy Windows XP pokazuje się od nie najlepszej strony. Aby skuteczniej przeciwstawić się piractwu, Microsoft wprowadził specjalną procedurę aktywacyjną. Bezpośrednio po instalacji otrzymujemy żądanie wprowadzenia kodu aktywacyjnego. Jeżeli dysponujemy dostępem do Internetu, wówczas aktywacji dokonamy dość szybko. Dłuższa jest droga telefoniczna – musimy odszukać w komputerze i podać operatorowi numer seryjny zainstalowanego produktu. W zamian otrzymujemy 50- znakowy kod. Jeżeli po instalacji systemu wymieniamy więcej niż trzy podzespoły, to pojawi się konieczność zdobycia i wprowadzenia nowego kodu aktywacyjnego. Podobnie się dzieje, gdy trzeba ponownie instalować system na nowo sformatowanym dysku twardym. Ceną za taki rodzaj zabezpieczenia jest uciążliwa procedura, z która musi pogodzić się użytkownik.
Równie często jak aktywacja systemu, poruszany jest przez krytyków temat tzw. Smart Tags. Jest to nowa funkcja przeglądarki Internet Explorer zintegrowanej z XP. Na podstawie danych zawartej w jednej z bibliotek systemowych, przeglądarka rozpoznaje na dowolnych stronach WWW słowa kluczowe i w osobnym oknie wyświetla odnośniki do związanych z nimi informacjami. Smart Tags to nic innego, jak tylko ułatwienie nawigacji po Internecie. Microsoft za pomocą tego narzędzia zwabia użytkownika na własne strony WWW. Testy tej funkcji wykazały, że cztery na pięć odsyłaczy prowadziły do informacji pochodzących od Microsoftu.
Następnym minusem Windowsa XP jest wbudowana w system funkcja Microsoft Passport, która zbiera, przechowuje i udostępnia dane osobowe użytkowników. Stało się to powodem zaskarżenia tej firmy przez 14 amerykańskich organizacji zajmujących się ochroną danych osobowych w Ministerstwie Handlu w USA. Funkcja ta też budzi zastrzeżenia natury monopolistycznej, ponieważ zmusza ona każdego użytkownika programu Messenger do założenia profilu Microsoft Passport.
Zintegrowano też dołączoną do systemu miniprzeglądarkę stron WWW – MSN Explorer i darmowe konto poczty elektronicznej oferowane przez Microsoft. Warunkiem korzystania z tej miniprzeglądarki jest założenie osobistego konta pocztowego w systemie Hotmail lub msn.com. Nie są akceptowane konta e-mail posiadane w innych domenach.
Brak procedur usuwania programów jest kolejnym niedociągnięciem systemu. Z wyjątkiem MSN Explorera żaden z komponentów nie daje się oddzielnie odinstalować. Do instalacji Windows XP potrzebujemy przeciętnie 1,5 GB miejsca na dysku. Ze względu na to, tym bardziej przydałaby się możliwość usunięcia niepotrzebnych komponentów i odzyskania przynajmniej niewielkiej części miejsca.
Nowa wersja przeglądarki Internet Explorer 6.0 rozprowadzana z Windows XP ma co najmniej dwa irytujące ograniczenia. Po pierwsze, nie została wyposażona w wirtualną maszynę języka Java umożliwiającą m.in. interpretowanie i wyświetlanie występujących na stronach WWW apletów Java. Została ona zastąpiona przez stworzoną przez Microsoft technologię ActiveX. Internet Explorer 6.0 nie obsługuje również wtyczek ( ang. Plus-ins ), przez co nie jest w stanie odtwarzać bardzo popularnych plików wideo w formacie QuickTime. Twórca formatu QuickTime, firma Apple, zareagowała na to udostępniając do pobrania kontrolkę ActiveX, która zastępuje wtyczkę QuickTime Player. Aby korzystać ze stron WWW używając apletów Java, internauta musi najpierw pobrać z Internetu wirtualną maszynę Java.
Firma Microsoft od dawna próbuje zastąpić popularny format MP3 własnym formatem plików dźwiękowych, tzw. Windows Media Audio (*.wma). Wśród formatów obsługiwanych przez nowy odtwarzacz Windows Media Player znajduje się wprawdzie także format MP3, jednak program nie daje możliwości zapisywania plików .wav lub CD-Audio w formacie MP3. Współpraca Microsoftu z firmami Cyberlink, InterVideo i Ravisent zaowocowała powstaniem komercyjnych pakietów do tworzenia plików MP3, rozszerzających funkcjonalność Media Playera tzw. MP3 Ceration Packs. Zważywszy jednak, że w Internecie znaleźć można zatrzęsienie bezpłatnych programów do tworzenia „empetrójek”, strategia taka nie rokuje powodzenia.
W skład Windowa XP wchodzi zestaw opracowanych od podstaw graficznych interfejsów użytkownika. Aby móc korzystać z nowych stylów szaty graficznej systemu, firma Microsoft wprowadziła nową kategorię plików – pliki o rozszerzeniu .manifest. Przy każdym uruchomieniu, system Windows XP odczytuje zapisane w nich, w formacie XML, informacje definiujące sposób wizualizacji poszczególnych elementów interfejsu. Dowiedziono, że stwarzają one nową możliwość manipulowania systemem, a nawet jego zniszczenia. System operacyjny nie jest w stanie rozpoznać takiego pliku jako plik błędny i zamiast powracać do domyślnych ustawień szaty graficznej, przetwarza go, co może spowodować przerwanie pracy komputera.
Ochrona dokumentów to jeszcze jeden minus systemu Windows XP. Wydawać by się mogło, że ekran startowy umożliwia wybór konta, na które się logujemy, co pozwala na definitywne rozgraniczenie kont użytkowników. Nic bardziej błędnego! Okazuje się bowiem, że według ustawień domyślnych, konta poszczególnych użytkowników nie są wcale chronione hasłami. Jeżeli instalacji dokonano na dysku sformatowanym w systemie plików FAT32, dostęp do dokumentów i ustawień innych użytkowników nie stanowi żadnego problemu. Jeżeli zależy nam na ścisłym oddzieleniu kont, koniecznie przed instalacją należy sformatować dysk w systemie NTFS ( New Technologie File System ).
Jednak na pierwsze, prawdziwe kłopoty natrafimy dopiero wówczas, gdy na tym samym komputerze powstanie większa liczba kont użytkowników i każde z nich będzie charakteryzować się innymi ustawieniami oraz inną konfiguracją funkcji systemowych.

NAJLEPSZE CECHY SYSTEMU:
Podstawową innowacją odróżniającą Windows XP od jego poprzedników – w tym również od Windows ME – jest modularna architektura. Jego serce stanowi 32-bitowe jądro systemu, oparte na rozwiązaniach rodem z Windows 2000 – systemu stworzonego z myślą o zastosowaniach w profesjonalnych, firmowych sieciach. Aby połączyć stabilność nowego jądra ze zgodnością z możliwie wieloma aplikacjami multimedialnymi, twórcy systemu zaprojektowali specjalną
„warstwę zdolności”. Jej zadaniem jest obsługa programów, które w trakcie instalacji i podczas działania żądają dostępu do komponentów poprzednich systemów operacyjnych. Warstwa ta ma jednocześnie niwelować konflikty pomiędzy 32-bitowym systemem operacyjnym a aplikacjami 16-bitowymi. To właśnie te konflikty odpowiadały za znaczną część awarii systemów w poprzednich wersjach Windows.
Dla systemów Windows w wersjach 9x największą przeszkodę w prawidłowym działaniu stanowiły błędne lub niezgodne urządzenia i sterowniki. Gdy system nie mógł porozumieć się ze sterownikiem, komputer przestawał reagować na polecenia użytkownika. Aby zabezpieczyć się przed takimi sytuacjami, Microsoft wprowadził dodatkowy mechanizm ochronny, tzw. rollback. Rollback to funkcja automatycznego przywracania poprzednich wersji sterowników. Gdy po instalacji nowego sterownika komputer nie jest w stanie bezbłędnie funkcjonować, system automatycznie przywraca poprzedni stan.
Prawdziwym postępem w porównaniu z poprzednimi systemami operacyjnymi Microsoftu, przeznaczonymi do użytku domowego, jest w Windows XP możliwość korzystania z jednego komputera PC przez wielu użytkowników. Można w systemie tworzyć osobne, rzeczywiście odseparowane od siebie profile użytkownika. Windows oferuje dwa typy kont: konto Administratora i konto o ograniczonych prawach dostępu. Zmiana pomiędzy dwoma różnymi profilami użytkownika odbywa się prosto i szybko.
Zaskakuje użytkowników nowy obszar roboczy i nowe menu startowe. Tuż po instalacji Pulpit jest zupełnie wyczyszczony, na ekranie widzimy tylko ikonę kosza. Natomiast lista menu Start podwoiła swoją szerokość i zawiera dodatkowo te elementy, które zniknęły z pulpitu. Bardzo dobrym udoskonaleniem jest uzupełnienie menu startowego o miejsce na skróty do najczęściej używanych programów. System rejestruje wszystkie wywołania programów. Za każdym razem, gdy jakiś program jest uruchamiany, od nowa jest generowana lista sześciu aplikacji o najwyższej częstotliwości używania.
Nastąpiło dużo zmian w działaniu Eksploratora Windows, jak i tworzonych podczas instalacji folderów przeznaczonych na pliki muzyczne i graficzne użytkownika. Można korzystać z eksploratora w trybie z klasycznym drzewem plików i folderów lub można włączyć specjalne menu kontekstowe, ułatwiające zarządzanie danymi.
Nowością jest także możliwość przypisywania folderom atrybutów, zależnie od ich zawartości. Można obecnie wyróżnić, korzystając z tych atrybutów, foldery z plikami audio, wideo, z dokumentami oraz z plikami graficznymi.
Coraz więcej użytkowników używa domowych pecetów do wypalania płyt CD. Ceny czystych płytek CD-R i CD-RW są niskie, dlatego zapis na tych nośnikach stał się najprostszym i najtańszym sposobem na archiwizowanie danych. Z tego też względu zdecydowano się zintegrować z nowym systemem firmy Microsoft program służący do obsługi nagrywarki CD. Praca z tym programem jest bardzo prosta: pliki przeznaczone do zapisu na płycie wystarczy przeciągnąć myszą z ich bieżącej lokalizacji i upuścić na ikonę nagrywarki. Ta aplikacja ma jeszcze inne możliwości, umożliwia nagrywanie płyt muzycznych, przeznaczonych do odtwarzania nie tylko w komputerze ale np. w domowej wieży hi-fi lub w odtwarzaczu samochodowym.
Bardzo praktycznym usprawnieniem jest nowy kreator, służący do przenoszenia danych i bieżących ustawień. Funkcja ta pozwala użytkownikowi przenosić własne ustawienia i pliki z komputera na komputer. Dzięki tej funkcji mamy zawsze pod ręką – książkę adresową programu Outlook Express, ulubione adresy witryn WWW lub preferowane ustawienia pulpitu i możemy je w razie potrzeby bez przeszkód zainstalować na innym komputerze.
Ciekawą i pomocną cechą nowego systemu jest obsługa tzw. zdalnego sterowania. Funkcja ta pozwala na odległość kierować komputerem, a nawet korzystać z pomocy innego użytkownika, gdy z daleka łączymy się z własnym komputerem. Oczywiście warunkiem korzystania z niej jest posiadanie dostępu do Internetu lub sieci lokalnej oraz drugi komputer, wyposażony w Windows XP.
Kolejna nowość to przeglądarka Internet Explorer 6.0. Na pierwszy rzut oka – jeżeli nie liczyć zmian w wyglądzie, związanych z zastosowaniem interfejsu Luna, można by przypuszczać, że niewiele się zmieniło. Najbardziej widocznym nowym elementem jest przycisk Multimedia na pasku narzędziowym. Uruchamia on zintegrowany z przeglądarką odtwarzacz Media Player 8.0. Dzięki temu pliki dźwiękowe i filmowe można odtwarzać bezpośrednio w oknie Internet Explorera – nie trzeba uruchamiać odtwarzacza jako osobnej aplikacji.
W Windows XP wiele nowych funkcji powstało dla zaspokojenia potrzeb coraz szerszej rzeszy internautów. Aby móc w pełni korzystać z opcji internetowych, zaszła konieczność stworzenia systemu otwartego dla wielu użytkowników. Firma Microsoft po raz pierwszy wyposażyła swój system operacyjny we wbudowany firewall. Program ten służy nie tylko do odbierania nadchodzących z Internetu ataków hakerskich, lecz także chroni przed koniami trojańskimi oraz rejestruje przepływ danych między pecetem a Siecią. Na podstawie zapisanych w jego logach adresów internetowych i danych o połączeniach z naszą maszyną, możemy w razie potrzeby odtworzyć drogę ataku i spróbować zidentyfikować sprawcę.
Podsumowując Windows XP ma istotne zalety, zwłaszcza w zakresie stabilności, lecz także ma sporo uchybień, które wpływają na jego niekorzyść.