prosze o opisanie budowy ciała i funkcje życiowe stawonogów oraz ich znaczenie.:)

Budowa ciała i funckjie życiowe: - Są dwubocznie symetryczne, segmenty ciała zlewają się, tworząc odcinki, tzw. tagmy: głowę, tułów i odwłok lub głowotułów i odwłok. Ciało okryte jest chitynowym oskórkiem, niekiedy przesyconym solami wapnia, do którego przyczepione są wiązki włókien poprzecznie prążkowanych. Odnóża są członowe, człony połączone są stawami. - Stawonogi przechodzą okresowe linienie, zrzucają stary oskórek i intensywnie rosną przed wytworzeniem nowego. - Jama ciała, powstała przez połączenie pierwotnej i wtórnej jamy ciała, tworzy jamę mieszaną zwaną miksocelem. - Układ pokarmowy podzielony jest na odcinki. Otwór gębowy zaopatrzony jest w różnie wykształcony aparat gębowy, w zależności od rodzaju pobieranego pokarmu. Jama gębowa prowadzi do przełyku rozszerzającego się w wole, np. u owadów, żołądka i jelita zaopatrzonego w ślepe wyrostki. Do jelita środkowego uchodzi gruczoł trzustkowo-wątrobowy (brak go u owadów), który trawi i wchłania pokarm. - Układ oddechowy Stawonogi oddychają za pomocą tchawek (owady) lub tchawek i płucotchawek (pajęczaki). Wodne skorupiaki oddychają przez skrzela lub powierzchnię ciała. Tchawki owadów, oprócz wymiany gazowej, transportują tlen i dwutlenek węgla. - Układ krwionośny jest otwarty, krew (hemolimfa) krąży w naczyniach i zatokach jamy ciała. Występuje serce, które leży po stronie grzbietowej ciała i otoczone jest osierdziem. W sercu występują otwory (ostia), przez które krew wraca do serca. Krew może zawierać barwniki oddechowe, np. niebieską hemocyjaninę, lub jest bezbarwna i nie transportuje wtedy gazów (np. u owadów). Barwniki rozpuszczone są w osoczu. - Układ wydalniczy U owadów i pajęczaków występują cewki Malpighiego. Są to cienkie rurki, leżące na granicy jelita środkowego i tylnego, przez które wydalany jest kwas moczowy lub guanina. U skorupiaków narządami wydalania są gruczoły czułkowe lub szczękowe (przekształcone metanefrydia). Produktem przemiany materii jest głównie amoniak. - Układ nerwowy U pierwotnych stawonogów ma postać drabinkową, u wyżej uorganizowanych wykazuje tendencję do zlewania się zwojów i centralizacji (u owadów występuje trójdzielny mózg – przodomózgowie, śródmózgowie, tyłomózgowie). - Narządy zmysłów na ogół są dobrze rozwinięte. Oczy są proste lub złożone (zbudowane z licznych pojedynczych oczek – omatidiów u owadów, skorupiaków). Występuje narząd równowagi, węchu, smaku, dotyku, u niektórych słuchu, np. u świerszczy. - Układ rozrodczy Większość stawonogów to zwierzęta rozdzielnopłciowe z wyraźnym dymorfizmem płciowym. Niektóre stawonogi są dzieworodne (partenogenetyczne), np. rozwielitki, mszyce   Znaczenie stawonogów: - biorą udział w zapylaniu kwiatów wielu roślin (owady) - dostarczają miodu, wosku, włókien jedwabnych - uczestniczą w procesach glebotwórczych (termity, mrówki) - współtworzą obieg materii w przyrodzie (owady, saprofagi) - rozsiewają nasiona (wszystkożercy, np. mrówki) - zapewniają równowagę biocenotyczną (stawonogi drapieżne) - wykorzystywane są do walki biologicznej (tęczniaki, kruszynki, owadziarki) - stanowią pokarm ludzi i zwierząt (skorupiaki) - roznoszą choroby człowieka (przykładowe wektory: wesz ludzka, komar widliszek, pluskwa domowa, mucha tse-tes, mucha domowa) - niszczą tkaniny wełniane (mole), meble (kołatki) - wywołują alergie (roztocze)