1. BIZANCJUM kolonia grecka założona w VII w. p.n.e. na europejskim wybrzeżu cieśniny Bosfor. Znaczenie miasta wzrosło w III w. n.e. za sprawą cesarza Septymiusza Sewera, który zaczął je rozbudowywać. Kiedy cesarstwu rzymskiemu zaczęli od wschodu zagrażać Goci, położenie Bizancjum nabrało ważnego znaczenia strategicznego. W 330 r. cesarz Konstantyn Wielki przeniósł tutaj stolicę cesarstwa i zmienił nazwę miasta na Konstantynopol. Dawnej nazwy miasta zaczęto z czasem używać dla określenia wschodniej części imperium rzymskiego, po jego podziale w 395 r. Cesarstwo Wschodnie (Bizantyjskie) obejmowało Półwysep Bałkański, Azję Mniejszą, Syrię i Egipt. Czasy największej świetności przeżywało pod rządami cesarza Justyniana Wielkiego (527-565). Mimo że wschodnia część Cesarstwa Rzymskiego ulegała coraz silniej wpływom kultury i tradycji grecko-wschodniej, związki z tradycją rzymską były nadal żywe. Przejawem tego było opracowanie z inicjatywy Justyniana zbioru rzymskiego prawa cywilnego Corpus iuris civilis, które stało się podstawą wielu dzisiejszych systemów prawnych w państwach europejskich. Justynian opanował Italię, Afrykę i część Hiszpanii (odpadły one od Bizancjum po jego śmierci). Już w VII w. cesarstwo wplątało się w poważne problemy: wojnę z Persją, a następnie musiało walczyć z najazdami Arabów i wojowniczych Bułgarów. W VIII w. obszar Bizancjum skurczył się do terenów Grecji i Anatolii (Azja Mniejsza). Pod rządami tzw. dynastii macedońskiej (867-1056) przeprowadzono poważne reformy wewnętrzne, dzięki którym cesarstwo odzyskało część utraconych terytoriów (Syrię, Apulię i Kalabrię) oraz narzuciło zwierzchnictwo południowym Słowianom (Bułgarom i Serbom). Był to także okres prawdziwego rozkwitu gospodarczego i kulturalnego cesarstwa, które podjęło również wtedy misję chrystianizacji Europy Wschodniej (np. działalność św. Cyryla i Metodego). W połowie XI w. cesarstwo musiało odpierać ataki Turków seldżuckich, a w 1204 r. zostało zniszczone przez tzw. IV wyprawę krzyżową, kierowaną przez Wenecjan dążących do przejęcia kontroli nad handlem śródziemnomorskim. Co prawda w 1261 r. Michał VIII Paleolog odzyskał Konstantynopol i odbudował Cesarstwo Bizantyjskie, ale obejmowało ono już tylko niewielkie terytoria w Grecji, Tracji, Macedonii i na wyspach Morza Egejskiego; państwo to przedłużyło tylko agonię dawnego imperium. Napór Turków osmańskich doprowadził w 1453 r. do ostatecznego upadku cesarstwa, a zajęty przez Turków Konstantynopol stał się stolicą imperium Osmanów i zmieniono mu nazwę na Stambuł. Cesarze bizantyjscy uważali się za sukcesorów Imperium Rzymskiego i dlatego system prawny, polityczny i administracyjny ich państwa nawiązywał do tradycji rzymskich późnego cesarstwa, choć od ok. VI w. językiem urzędowym stała się greka. Bizancjum zachowało antyczną spuściznę kulturalną i naukową. Sztuka bizantyjska ukształtowała się z połączenia tradycji sztuki hellenistycznej, sztuki schyłku cesarstwa rzymskiego i wczesnochrześcijańskiej. Najpełniej przejawiła się w architekturze (kościoły na planie kwadratu, zwieńczone kopułami), malarstwie (freski, mozaiki, ikony, miniatury) i rzemiośle artystycznym (wyroby z kości słoniowej, złota, emalii). Za pośrednictwem misjonarzy chrystianizujących Europę Wschodnią sztuka ta dotarła do tamtejszych krajów, a niebagatelny wpływ wywarła też na sztukę włoską. 2. Znaczenie samopoznania w islamie Omawiając tego typu zagadnienie, najlepiej byłoby rozpocząć od jego definicji oraz od określenia jego znaczenia. Czymże jest samopoznanie? Jest to wiedza o nas samych. Jakiego jednak rodzaju wiedza? Nie jest to znajomość swojego nazwiska, imion rodziców czy miejsca i daty urodzin. Samopoznanie dotyczy zupełnie innego aspektu naszego istnienia. Nie jest ono związane z naszymi fizycznymi zmysłami, dotyka ono naszego wymiaru duchowego.
