Biologia w pytaniach i odpowiedziach

1.Jakie są rodzaje układu nerwowego?
-centralny/ mózg, rdzeń kręgowy
-obwodowy/ podlega naszej woli(nerwy obwodowe dochodzą do mięśni szkieletowych)
-autonomiczny czyli wegetatywny/ nie podlega naszej woli(nerwy dochodzą do narządów wewnętrznych)
2.Jaka jest funkcja skóry?
Jest to warstwa izolacyjna chroniąca przed czynnikami chemicznymi i mechanicznymi.dzięki skórze możemy regulować ciepłotę ciała.Przez skórę usuwane są niewielkie ilości mocznika, amoniaku, kwasu moczowego, dwutlenku węgla.Zawarty w skórze barwnik(melanina) chroni przed promieniowaniem słonecznym.Skóra odbiera bodźce ze środowiska zewnętrznego.Pot i mikroorganizmy na skórze tworzą warstwę ochronną.Ludzie wydzielają feromony które służą do wabienia samca.
3.Co to jest daltonizm?
To upośledzenie widzenia barw. Nierozróżniane są jednocześnie barwy czerwona i zielona, choć mogą być nierozróżniane również inne kolory. Daltonizm dotyka głównie mężczyzn.
4.Budowa komórki nerwowej.
Komórka nerwowa jest odpowiedzialna za przewodzenie impulsów nerwowych. Zbudowana jest komórek - neuronów. Neurony są głównym typem tkanki nerwowej i to one właśnie są odpowiedzialne za wspomniane wcześniej przewodzenie impulsów nerwowych. Składają się z ciała komórki oraz dwóch rodzajów wypustek - dendrytów i neurytów (tzw. aksonów). Dendryty doprowadzają impulsy nerwowe do ciała komórki -- są stosunkowo krótkie i mają nieco drzewiasty kształt. Neuryty natomiast przekazują impuls nerwowy od ciała komórki - dalej, do następnej. Są one osłonięte dwiema otoczkami - wewnętrzna warstwa zwana jest mielinową (lub rdzenną), natomiast zewnętrzna zwana jest komórkową. Należy dodać, że otoczka wewnętrzna jest doskonałym izolatorem elektrycznym przez co impulsy nerwowe mogą się zdecydowanie szybciej przemieszczać. Komórka nerwowa charakteryzuje się tym, że przewodzi bodźce zawsze w jednym kierunku od dendrytów do ciała komórki i z komórki dalej przez neuryt. Tkanka nerwowa ma bardzo słabe możliwości regeneracyjne. Przez to, np. przy ciężkich wypadkach można mieć trwały paraliż ciała.
5.Jak zbudowana jest skóra?
Naskórek składa się z warstwy zrogowaciałej i rozrodczej.Warstwa zrogowaciała się łuszczy żywi się nią rybik śledziowy(w łazience)Warstwa roarodcza produkuje nowe komórki.Wytworami naskórka są: włosy, rogi, paznokcie.Skórę właściwą wypełnia tkanka łączna zasadnicza i w niej tkwią cebulki włosa, obok gruczoły łojowe, potowe, naczynia krwionośne, receptory i nerwy, mięśnie podnoszące włosy
Tkanka podskórna – często zawiera dużo tłuszczu (warstwa izolacyjna, zapasowa)
6.Co to jest krótkowzroczność i jak ją korygujemy?
Jest jedną z najczęściej spotykanych wad refrakcyjnych oka ludzkiego wzroku polegającą na tym, że oko skupia promienie świetlne, które w komodującym oku zdrowym ogniskowane są na siatkówce,w nieakomodującym oku krótkowzrocznym ogniskowane są przed siatkówką. Obraz na siatkówce jest przez to zamazany a wrażenie wzrokowe krótkowidza jest nieostre. Żeby dobrze zobaczyć przedmiot krótkowidz przysuwa przedmiot bliżej oczu.
W celu poprawy ostrości widzenia krótkowidza stosuje się okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe. Są to soczewki rozpraszające dwuwklęsłe. Ich moc optyczną podaje się w dioptriach dodając znak minus Możliwy jest również zabieg chirurgiczny o bardzo dużej skuteczności.
7.Jaka jest droga informacji przez neuron?
Informacja przez neuron przechodzi zawsze od dendrytu do neurytu.Wzdłuż neuronu ma postać impulsu elektrycznego natomiast na synapsie zmienia się w impuls chemiczny (neuroprzekaźnik).
8.Omów budowę skóry włściwej.
Wypełnia ją tkanka łączna zasadnicza i w niej tkwią cebulki włosa, obok gruczoły łojowe, potowe , naczynia krwionośne, receptory i nerwy, mięśnie podnoszące włosy.
9. Na czym polega dalekowzroczność i jak ją korygujemy?
Nadwzroczność (popularnie: dalekowzroczność) jest drugą obok krótkowzroczności najczęściej spotykaną wadą refrakcyjną oka ludzkiego. Jest wynikiem zbyt małych rozmiarów przednio - tylnych oka (zbyt krótką gałką oczną)lub niewystarczającą siłą łamiącą układu optycznego oka (zbyt płaską (niezdolną do kurczenia się) soczewką) Nadwzroczność wzrasta z wiekiem wskutek postępującego osłabienia aparatu nastawczego oka, w wyniku zmniejszenia sprawności mięśnia rzęskowego i elastyczności soczewki. Żeby dobrze zobaczyć przedmiot dalekowidz odsuwa przedmiot od oczuW celu poprawy ostrości widzenia dalekowidza stosuje się okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe. Są to soczewki skupiające. Ich moc optyczną podaje się w dioptriach dodając znak plus. Brak korekcji u młodych osób może prowadzić do powstania tzw. zeza akomodacyjnego.
10.Co to jest łuk odruchowy?
Odruch-reakcja organizmu na bodziec. Powstaje on w wyniku jednokierunkowego przepływu impulsu nerwowego przez łuk odruchowy.Na łuk odruchowy składa się:
-receptor odbierający bodziec
-nerw czuciowy przekazujący pobudzenie do ośrodkowego układu nerwowego(neuronu czuciowego)
-ośrodka nerwowego w mózgowiu lub w rdzeniu
-neuronu ruchowego
-efektora
Łuki odruchowe różnią się między sobą pod względem liczby neutronów przewodzących impuls między receptorem, a efektorem.
11.Omówić budowę naskórka.
Naskórek składa się z warstwy zrogowaciałej i rozrodczej.Warstwa zrogowaciała się łuszczy żywi się nią rybik śledziowy(w łazience)Warstwa roarodcza produkuje nowe komórki.Wytworami naskórka są: włosy, rogi, paznokcie.
12.Co to jest gruczoł dokrewny?
Gruczoły wydzielania wewnętrznego, zwane też gruczołami dokrewnymi. Wydzielina tych gruczołów przedostaje się bezpośrednio do krwi, a następnie, wraz z krwią, jest transportowana do narządów docelowych. gruczoły dokrewne, nie mają przewodów wyprowadzających tak np. wydzielina gruczołów ślinowych (czyli po prostu ślina), czy też wydzielina gruczołów błony śluzowej oskrzeli.
13.Budowa i funkcja półkul mózgowych.
Największą część mózgu stanowią półkule mózgu, które dzieli się na cztery płaty:
- czołowy,
- ciemieniowy,
- skroniowy
- potyliczny
W oparciu o badania anatomiczne i fizjologiczne ustalono, iż poszczególne płaty związane są z określonymi funkcjami. Płat czołowy związany jest z czynnościami ruchowymi i psychicznymi. Uszkodzenie tego płata jest przyczyną niedowładów lub porażenia kończyn, a w niektórych wypadkach może ujawniać się zaburzeniami cech osobowości. Płat ciemieniowy bierze udział w analizie doznań czuciowych, a następstwem uszkodzenia tego płata jest przeciwstronna niedoczulica. W płacie potylicznym znajdują się ośrodki wzrokowe. Jeśli dojdzie do upośledzenia funkcji tego płata, pacjent będzie odczuwał zaburzenia w polu widzenia. Analiza doznań słuchowych odbywa się w płacie skroniowym.
Zewnętrzną powierzchnię półkul mózgowych pokrywa kora mózgowa. Uszkodzenie kory mózgowej może doprowadzić do zaburzeń funkcji związanej z uszkodzonym obszarem (np. niedowład, zaburzenia mowy, niedowidzenie) lub wyzwolić nadmierną aktywność komórek leżących w sąsiedztwie uszkodzenia. Taka nadpobudliwość może być przyczyną wystąpienia napadów padaczkowych.
14.Jaką rolę pełnią gruczoły potowe i łojowe?
Gruczoły łojowe występują w skórze gł. w najbliższym otoczeniu włosa. Są to gruczoły pęcherzykowe, których wydzielina - łój skórny - natłuszcza skórę i włosy. Szczególnie duże gruczoły łojowe występują w skórze nosa i policzków oraz małżowin usznych.
Wydzielina gruczołów potowych, czyli pot jest płynem o odczynie kwaśnym, złożonym gł. z wody. Wydzielanie potu ma bardzo duże znaczenie w procesie termoregulacji ustroju .
Poza opisanymi gruczołami rozróżniamy także gruczoły potowe apokrynowe w skórze dołu pachowego, pachwinowego, krocza, moszny, warg sromowych. Ich wydzielina zawiera swoiste substancje wonne, decydujące o zapachu indywidualnym i rasowym.
15.Co to jest hormon?
Hormony - to wytwarzane przez organizm, niezbędne dla procesów przemiany materii związki, których zadaniem jest koordynowanie procesów chemicznych zachodzących w komórkach. Hormony nie są budulcem ani nie dostarczają energii. Od ich działania zależy jednak równowaga środowiska wewnętrznego (homeostaza), co jest warunkiem prawidłowego funkcjonowania wszystkich narządów.
16.Omówić mechanizm obronny oka.
Oko jest czyszczone za każdym mrugnięciem powieki. Zaciśnięcie powieki jest odruchem, który wykonujemy, chroniąc oczy przed jaskrawym światłem i zanieczyszczeniami znajdującymi się w powietrzu. Do pewnego stopnia przed zabrudzeniem chronią także rzęsy. Brwi także mają swoją rolę-chronią przed kropelkami potu spływającymi z czoła. Łzy wytwarzane są stale przez gruczoły łzowe leżące w zewnętrznym kąciku oka, skąd łzy przepływają do wewnętrznego kącika. Gdy oko zostanie zanieczyszczone (np. ziarenkiem piasku), gruczoły produkują więcej łez po to, by wypłukać zanieczyszczenia.
17.Co to są odruchy bezwarunkowe?
Odruch bezwarunkowy – reakcja wrodzona (odruchy), automatyczna, zachodzi przez pobudzenie odpowiednich receptorów (zakończeń nerwowych).Reakcja bez udziału naszej woli.
18.Jaka jest rola skóry właściwej?
- wyrastają z niej włosy (z torebek włosowych) produkuje łój który:
a. nadaje skórze elastyczność
b. zabezpiecza skórę przed utratą wody
c. ma działanie bekteribójcze
- wytwarza pot który :
a. parując odbiera organizmowi ciepło
b. chroni organizm przed przegrzaniem
- jest narządem wydalniczym
- kontroluje utratę ciepła
- odbywa się w skórze około 1% wymiany gazowej
- jest czułym narządem zmysłów
19.Na czym polega nadrzędna rola przysadki mózgowej?
Przysadka mózgowa jest gruczołem wielkości ziarna grochu i mieści się u podstawy mózgu. Ma ona kształt elipsoidalny, masę ok. 0,5g. oraz jest połączona z mózgiem tzw. lejkiem. U większości kręgowców ma ona trzy płaty:
- przedni (ma budowę gruczołową)
- pośredni (występujący u dzieci, ulega z wiekiem zanikowi, a u dorosłych ma postać szczątkową; ma budowę gruczołową)
- tylny (zbudowany z tkanki nerwowej)
Przysadka odgrywa niezmiernie ważną rolę jako ogniwo łączące układ nerwowy z układem wydzielania wewnętrznego.
Pomimo drobnych rozmiarów przysadka odgrywa decydującą rolę w koordynacji chemicznej organizmu. Jest tak dlatego, że jej wydzieliny kontrolują aktywność innych gruczołów wydzielania wewnętrznego.
20.Co to są odruchy warunkowe?
Odruch warunkowy - reakcja nabyta , wyuczona. Mogąca powstać wyłącznie za pośrednictwem kory mózgowej.Mogą one być skomplikowane i wieloetapowe.
21.Czym jest stres i jakie jest jego podłoże?
Stres,
1) w psychologii stan ogólnej mobilizacji sił organizmu jako odpowiedź na silny bodziec fizyczny lub psychiczny (stresor).
2) w medycynie stres jest stanem, który przejawia się swoistym zespołem składającym się z nieswoistych zmian wywołanych w całym układzie biologicznym człowieka lub zwierzęcia przez czynnik stresujący.
Stres ma 3 stadia: alarmowe, adaptacji i wyczerpania. W stadium alarmowym człowiek odczuwa działanie stresora i przeżywa poczucie bezsilności i zagrożenia.
Pod wpływem autonomicznego układu nerwowego dochodzi w organizmie do wielu zmian pozwalających na opanowanie zagrożenia, organizm wykazuje tendencje do stabilizacji (adaptacja).
W przypadkach, gdy stresor jest bardzo silny lub jego działanie przedłuża się, dochodzi do wyczerpania możliwości przystosowawczych, wówczas może dojść do rozwijania się różnych chorób wywołanych nieprzystosowaniem, np.: chorób układu krążenia, choroby reumatycznej, zaburzeń trawienia, metabolizmu (przemiana materii), reakcji alergicznych.
Głównymi regulatorami zespołu stresu są: mózg, nerwy, przysadka mózgowa, gruczoł tarczowy, nadnercza, wątroba, nerki, naczynia krwionośne, tkanka łączna, krwinki białe.
22.Omówić działanie hormonu wzrostu.
Przysadka wydziela substancję pobudzającą wzrost, zwaną hormonem wzrostu lub somatotropiną.
Hormon wzrostu pobudza wzrost u dzieci, a ponadto wywiera wpływ na gospodarkę białkową, tłuszczową i węglowodanową organizmu. Pobudza przyswajanie aminokwasów i zwiększa syntezę białka.
Nadmierne wydzielanie somatotropiny w okresie wzrostu prowadzi do tzw. gigantyzmu (bardzo wysoki wzrost - powyżej 200 cm u mężczyzn i 190 cm u kobiet), a u osób dorosłych do akromegalii (powiększenie rąk, stóp i części kostnych twarzy, z charakterystycznym uwydatnieniem żuchwy i "pogrubieniem" rysów twarzy). Niedobór hormonu wzrostu u dzieci prowadzi do karłowatości przysadkowej.
23.Jak działa układ autonomiczny?
Jest to układ nerwowyn(wegetatywny) Tworzą go nerwy odchodzące od rdzenia nerwowego, ale wędrujące do narządów wewnętrznych jak i zewnętrznych organizmu.Nie podlega naszej woli.Układ autonomiczny ma w sobie dwa podukłady , które działają względem siebie antagonistycznie (przeciwstawnie) , część aspółczulna i część przywspółczulna.
Układ współczulny nazywamy sympatyczny
Układ przywspółczulny nazywamy parasympatyczny.
24.Jak radzić sobie ze stresem?
Stosując odpowiednią taktykę możemy znacznie złagodzić skutki stresu, a nawet wyeliminować ze swojego życia poprzez przekształcenie go w "dobry stres". Podjęcie walki z tym "wrogiem publicznym nr l" powinno zaczynać się od określenia swoich mocnych i słabych stron w obliczu stresu. Odpowiedzmy więc sobie na takie zasadnicze pytania: jaki jest nasz stosunek do własnego ciała, jak traktujemy samych siebie oraz jakie są nasze kontakty z innymi ludźmi. Każdy z nas wie, że gdy czujemy się zmęczeni i osłabieni, nasza psychika jest również bardziej podatna na różne czynniki stresujące. Dlatego tak ważne jest poświęcanie uwagi higienie życia - racjonalnemu odżywianiu się, dbałości o kondycję fizyczną i zachowanie właściwych proporcji pomiędzy wypoczynkiem a aktywnością umysłową.
Reguły działań antystresowych:
- wykorzystujmy wszystkie cechy swojej osobowości, czyli działajmy zawsze zgodnie ze sobą, a nigdy wbrew sobie,
- panujmy nad biegiem wydarzeń, przewidujmy, co może się wydarzyć,
- oceniajmy realnie szanse powodzenia,
- zachowajmy dystans, celem lepszej oceny sytuacji,
- nie traćmy poczucia humoru,
- miejmy znajomość tego, czego nie należy robić np. przeciągać struny, próbować przenosić gór,
- nie ulegajmy złudzeniom i unikajmy walki z wiatrakami,
- umiejmy zawsze korzystać z pomocy innych.
25.Jak nazywa się i jak jest zbudowana część światłoczuła w oku?
Siatkówka jest receptorową częścią oka. Składa się z trzech warstw, przy czym najbliższa środka oka warstwa składa się z czopków i pręcików - komórek światłoczułych, a dwie pozostałe z neuronów przewodzących bodźce wzrokowe. Na siatkówce znajduje się plamka żółta, będąca miejscem o największym skupieniu czopków i z tego powodu cechuje się największą wrażliwością na barwy i światło.
26.Omów działanie szyszynki.
Szyszynka jest drobnym gruczołem wielkości ziarna grochu i znajduje się w mózgu, tuż nad móżdżkiem. Wytwarzany przez nią hormon nosi nazwę melatoniny. Skóra żab, w którym wykryto jej istnienie, silniej jaśnieje. Oznacza to, że jej działanie na melanofory jest przeciwne działaniu MSH, czyli melanotropiny, która jest hormonem wydzielanym przez płat przedni przysadki.
Podana laboratoryjnym szczurom i chomikom melatonina wywiera hamujący wpływ na gruczoły płciowe, zatrzymujące w nich zarówno produkcję komórek płciowych jak i hormonów. Wydzielanie melatoniny u szczura i chomika znacznie wzrasta, gdy zwierzęta znajdują się w ciemności, a maleje kiedy zostaną wystawione na działania światła. Gruczoły płciowe wielu ssaków są „nieczynne” w okresie zimy. Wiosną, kiedy dni stają się dłuższe, aktywność gonad powraca i dochodzi do zalotów. Możliwe, że szyszynka wydzielając melatoninę stanowi ogniwo łączące narząd wzroku i gruczoły płciowe w tej fotoperiodycznej reakcji. Nadal nie wiadomo, jaką rolę odgrywa szyszynka w organizmie człowieka.
27.Jak zbudowany jest centralny układ nerwowy?
Zbudowany jest z mózgu i rdzenia kręgowego.
28.Jaki obraz powstaje w siatkówce?
Siatkówka-to błona filmowa, na której rejestrowane są wrażenia wzrokowe.
Siatkówka- jeden z elementów budowy oka, rodzaj błony wewnątrz gałki ocznej, na tylnej jej powierzchni. Jest wrażliwa na światło i umożliwia widzenie. Z mózgiem łączy ją nerw wzrokowy. W skład siatkówki wchodzą komórki receptorowe: czopki i pręciki. Pręciki są wrażliwe na natężenie światła, pozwalają na widzenie czarno-białe. Pręciki nie występują w dołku, za to jest ich dużo w częściach peryferalnych siatkówki. Czopki skupiają się w centralnej części siatkówki i odpowiadają za widzenie barwne. Zawierają trzy barwniki wrażliwe na światło niebieskie, zielone i czerwone. Czopki są też odpowiedzialne za ostrość widzenia.
29.Omów działanie tarczycy.
Tarczyca jest jednym z największych gruczołów dokrewnych. Jej masa wynosi od 15 do 30 g. Położona na przedniej powierzchni szyi składa się z dwóch symetrycznych płatów – prawego i lewego, połączonych wąskim pasmem tkanki gruczołowej, tzw. cieśnią. Otoczona jest torebką zbudowaną z tkanki łącznej i jest bardzo bogato unaczyniona. Przez 1 g tkanki tarczycowej przepływa w ciągu 1 minuty około 5 litrów krwi. Płaty tarczycy zbudowane są z drobnych płacików, z których każdy zawiera 20 - 40 ściśle do siebie przylegających pęcherzyków. W pęcherzykach znajduje się tzw. koloid, będący miejscem magazynowania hormonów tarczycowych. Wokół pęcherzyków tarczycowych umiejscowione są komórki, które różnią się wyglądem od komórek tworzących pęcherzyki. Są to tzw. komórki C, których funkcja jest inna niż pozostałej tkanki gruczołowej. Tarczyca wytwarza i wydziela do krwi hormony trójjodotyroninę (T3) i tyroksynę (T4). Hormony te sterują przemianą materii we wszystkich narządach i tkankach organizmu. Do produkcji hormonów tarczyca potrzebuje wystarczających ilości jodu, który organizm przyswaja z pożywienia i powietrza (jod jest pierwiastkiem lotnym). I tak np. masa jodu w tyroksynie stanowi 65% masy hormonu, natomiast w trójjodotyroninie ok. 59%. Daje to nam pojęcie o tym, jak ważny jest jod dla prawidłowej funkcji hormonalnej tarczycy. Funkcja tarczycy pozostaje pod ścisłą kontrolą podwzgórza i przysadki mózgowej.
30.Jaka jest rola układu nerwowego?
Układ nerwowy ssaków składa się z układu centralnego, ośrodkowego oraz współczulnego (sympatycznego) i przywspółczulnego (parasympa-tycznego). Centralny system nerwowy charakteryzuje się silnie rozwiniętym mózgiem. Układ nerwowy jest zbudowany z komórek nerwowych – neuronów oraz komórek glejowych i wyjściółkowych, czyli ependymalnych. Neurony są najważniejszym składnikiem czynnościowym układu nerwowego. Każda z komórek nerwowych tworzy odrębną jednostkę anatomiczną i funkcjonalną, zdolną do odbierania, przetwarzania i przewodzenia bodźców.
Wygląd, rozmiary i budowa neuronów wykazują ogromną różnorodność.
31.Jaką rolę pełni soczewka?
Za tęczówką znajduje się soczewka, element optyczny oka - dwuwypukła soczewka, znajdująca się z tyłu za rogówką i komorą przednią i z przodu ciała szklistego, dzięki swojej dużej elastyczności oraz czynności obsługujących ją mięśni może w pewnym zakresie zmieniać wypukłość swoich kształtów. Ta cecha zwana jest zdolnością do akomodacji, dzięki której przedmioty bliskie i oddalone są widziane ostro i wyraźne.
32.Omów działanie grasicy.
Grasica zbudowana jest z dwóch płatów tkanki podobnej do tej, która występuje w gruczołach limfatycznych. Znajduje się ona w klatce piersiowej, tuż pod mostkiem. Decyduje ona o sprawności układu odpornościowego organizmu w pełnym zakresie jego funkcji, od tolerancji własnych składników tkankowych po eliminację elementów obcych (czynniki infekcyjne, przeszczepy, nowotwory). Grasica pełni funkcję centralnego narządu limfatycznego, zaopatrując układ odpornościowy w dojrzałe limfocyty .Grasica stanowi miejsce dojrzewania i selekcji macierzystych komórek szpikowo-pochodnych. Poprzez swój repertuar hormonalny grasica wpływa na układ neurohormonalny (podwzgórze, przysadka, obwodowe narządy wewnętrzne wydzielania). Ze względu na integrujące znaczenie grasicy dla czynności 3 najważniejszych układów organizmu: nerwowego, wewnętrznego wydzielania i odpornościowego, przypisuje się jej ważne znaczenie dla prawidłowego przebiegu podstawowych funkcji biologicznych organizmu: wzrostu, metabolizmu oraz zdolności rozrodczych.
33.Budowa rdzenia kręgowego.
Centralną część rdzenia kręgowego stanowi substancja szara (dookoła) w kształcie litery H . Na zewnątrz jest substancja biała. W istocie szarej znajdują się ośrodki odruchów rdzeniowych, a istota biała przekazuje impulsy wzdłuż rdzenia. W istocie szarej znajduje się ośrodek wydalania moczu i kału. Nieświadome ruchy kończyn górnych i dolnych, oraz odruchy płciowe. Z rdzenia kręgowego wychodzą nerwy rdzeniowe (31 par) są to nerwy układu obwodowego (somatycznego) jak i nerwy układu autonomicznego.
34.Jak zbudowane jest ucho środkowe?
Ucho środkowe - stanowi układ wzmacniający sygnału dźwiękowego, składa się z jamy bębenkowej, kosteczek słuchowych, trąbki słuchowej i systemu jam wyrostka sutkowatego. Trąbka słuchowa (Eustachiusza) stanowi połączenie tej części ucha ze światem zewnętrznym (uchodzi do części nosowej gardła), umożliwia to wyrównanie ciśnienia przy przełykaniu.
Znajdujące się wewnątrz jamy bębenkowej trzy miniaturowe kosteczki: młoteczek, kowadełko i strzemiączko umożliwiają przekazywanie sygnału dźwiękowego z błony bębenkowej na błonę okienka owalnego błędnika. Jednocześnie dokonuje się wzmocnienie sygnału kosztem amplitudy drgań.
35.Omówić działanie nadnercza.
Gruczoły nadnercze położone są w sąsiedztwie nerek. U człowieka małe, żółtawe ciało na górnym biegunie każdej nerki składa się z 2 części, różnych pod względem budowy, pochodzenia i funkcji:
- zewnętrzna, kora nadnerczy
- wewnętrzna, rdzeń nadnerczy
Kora nadnerczy produkuje kortykosteroidy, czyli steroidowe hormony wytwarzane pod kontrolą adrenokortykotropiny.
Rdzeń nadnerczy wytwarza:
Adrenalinę (suprarenina) jest hormonem, mediator układu nerwowego należącym do katecholamin. Wytwarzany przez rdzeń nadnerczy i zakończenia włókien pozazwojowych współczulnego układu nerwowego.
36.Rodzaje nerwów i ich funkcja.
I.Węchowy- Nabłonek węchowy nosa
II.Wzrokowy- Siatkówka oka
III.Okoruchowy- Mięśnie poruszające gałkę oczną (wspólnie z nerwem IV i VI); mięśnie zmieniające kształt soczewki; mięśnie zwężające źrenicę
IV. Bloczkowy-mięśni gałki ocznej Inne mięśnie poruszające gałką oczną
V. Trójdzielny- Zęby i skóra twarzy. Niektóre mięśnie aktywne w procesie żucia.
VI. Odwodzący-Gałki ocznej. Inne mięśnie poruszające gałką oczną
VII. Twarzowy- Kubki smakowe przedniej części języka. Mięśnie skórne (mimiczne) twarzy; gruczoły ślinowe podżuchwowe i podjęzykowe.
VIII. Słuchowy (przedsionkowo-ślimakowy)- Ślimak (słuch) i kanały półkoliste
IX. Językowo-gardłowy- Kubki smakowe tylnej części języka oraz błona śluzowa gardła. Ślinianka przyuszna; mięśnie gardła aktywne przy połykaniu.
X. Błędny- Zakończenia nerwowe w licznych narządach wewnętrznych: płucach, żołądku, aorcie, krtani. Nerwy przywspółczulne do serca, żołądka, jelita cienkiego, krtani, przełyku oraz innych narządów.
XI- Dodatkowy- Niektóre mięśnie szyi i grzbietu
XII. Podjęzykowy- Mięśnie języka.
37.Jak zbudowane jest ucho wewnętrzne?
Jego rola polega na analizowaniu sygnału. Zwane jest także błędnikiem. W jego budowie wyróżniamy przedsionek , trzy kanały półkoliste, ślimak i przewód słuchowy wewnętrzny. Ślimak jest narządem zmysłu słuchu i stanowi go cylindryczny stopniowo zwężający się przewód. Owija się dookoła słupa kostnego - wrzecionka - około 2.5 skręta.
Wewnątrz przewód dzieli się na dwie części górną (schody przedsionka dochodzące do błony okienka owalnego) i dolną (schody bębenka dochodzące do okienka okrągłego). Wewnątrz ślimaka kostnego znajduje się ślimak błoniasty. Jego ściana dolna nosi nazwę błony blaszki spiralnej, na niej leży narząd spiralny (Cortiego) zawierający komórki słuchowe (włoskowate).
Kanały półkoliste ułożone są prostopadle do siebie, dzięki czemu umożliwiają trójwymiarowe odczucie przestrzeni. Razem z przedsionkiem błędnika błoniastego, z którego uchodzą, tworzą narząd przedsionkowy.
38.Omów działanie trzustki.
Trzustka to narząd gruczołowy położony w nadbrzuszu, poprzecznie, za żołądkiem. Składa się z głowy, trzonu i ogona, ma strukturę płatowo-zrazikową. Waży od 60 do 125 gramów, jednak przeważająca część jej masy nie jest gruczołem dokrewnym; nie produkuje hormonów, lecz soki trawienne, które są odprowadzane do przewodu pokarmowego, ściślej mówiąc - do dwunastnicy. Dziennie narząd ten wytwarza 1200-1500 ml soku trzustkowego, zawierającego enzymy trawiące cukry, białka i tłuszcz. Ta czynność trzustki to jej funkcja egzokrynna, czyli wydzielanie zewnętrzne. Wszystkie hormony produkowane przez trzustkę są ważne dla organizmu, bowiem współpracują w utrzymaniu równowagi biochemicznej. I tak np. przeciwstawne oddziaływanie insuliny i glukagonu na gospodarkę węglowodanową pomaga w utrzymaniu stałego poziomu glukozy we krwi.
39.Omów budowę i funkcję międzymózgowia.
- międzymózgowie małe i niewidoczne od góry – szyszynka ukryta jest między półkulami kresomózgowia.
Jedna zmniejszych części mózgu. Znajdujesię tam wzgórze, podwzgórzebi nadwzgórze.
-nadwzgórze przekształca się w szyszynkę
-wzgórze jest stacją przekażnikową przez którą przechodzą wszystkie impulsy z wyjątkiem węchowych.
-podwzgórze- ośrodki głodu i sytości , ośrodek pragnienia picia.Kontroluje popęd płciowy. Ma również ośrodek rozrodczy, inny u kobiet i inny u mężczyzn.Reguluje aktywność seksualną i instynkt macierzyński.Reguluje gospodarką hormonami.
40.Jaka jest droga dźwięku przez narząd słuchu?
Właściwy receptor odbierający fale akustyczne znajduje się w uchu wewnętrznym, w narzędzie spiralnym – cortiego. Tam zachodzi przetworzenie fal akustycznych na impulsy nerwowe. Fale akustyczne przewodzone są przez powietrze znajdujące się w przewodzie słuchowym zewnętrznym. Na swej drodze napotykają błonę bębenkową i wywierają na nią zmienne ciśnienie. Drgania błony bębenkowej pod wpływem fal akustycznych przenoszone są w uchu środkowym na okienko przedsionka przez dźwignię utworzoną z 3 kosteczek słuchowych: młoteczka, kowadełka, strzemiączka.Umownie przyjęto mierzyć natężenie fal akustycznych w decybelach. Bodziec progowy, przy którym można osiągnąć u człowieka próg słyszenia wynosi 0 dB, bodziec maksymalny 140 dB (tzw. próg bólu). Ludzie młodzi odbierają dźwięki o częstotliwości od 20 do 20000 Hz. Najlepiej odbierane są dźwięki w zakresie 1000-3000 Hz
41.Omów działanie jąder jako gruczołów dokrewnych.
Jądra, czyli męskie gruczoły rozrodcze (płciowe) wytwarzające plemniki. Z reguły parzyste. U kręgowców jądra produkują również hormony, są więc jednocześnie gruczołami dokrewnymi. Jądra ssaków w rozwoju zarodkowym powstają w jamie brzusznej, ale tylko u nielicznych gat. (np. słoń) pozostają w niej stale, u większości ulegają przemieszczeniu do moszny (zstępowanie jąder). Miąższ jąder jest podzielony przegródkami łącznotkankowymi na wiele części — tzw. zrazików, zawierających nasieniotwórcze kanaliki kręte. W ich nabłonku występują komórki nasienne, z których powstają plemniki, oraz komórki podporowe (komórki Sertolego), mające znaczenie odżywcze i podporowe dla komórek nasiennych. W tkance łącznej, między kanalikami krętymi, leżą komórki śródmiąższowe jądra (komórki Leydiga), tworzące gruczoł o działaniu dokrewnym. Plemniki są wyprowadzane z jąder systemem kanalików, uchodzących ostatecznie do najądrza.
Jądra produkują testosteron główny steroidowy hormon męski, wytwarzany przez gruczoł śródmiąższowy jąder (komórki Leydiga).
42.Budowa i funkcja kresomózgowia.
kresomózgowie – największa część mózgu, zbudowana z dwóch półkul połączonych tzw. wielkim spoidłem; silnie pofałdowaną powierzchnię półkul zajmuje głównie sześciowarstwowa kora nowa; wyróżniamy płaty kresomózgowia:
- czołowy / odpowiada za ruch mięśni
-ciemieniowy / odpowiada za czucie
-potyliczny / wzrok
- skroniowy / słuch , pamięć i mowa
-móżdżek / koordynacja ruchów i równowaga
-rdzeń przedłużony / ośrodek nadzorujący pracę mięśni oddechowych , tętno, bicie serca (podstawowe czynności życiowe).
43.Jak zbudowany jest zmysł smaku?
Kubki smakowe są to receptory wychwytujące informacje, z jakich substancji chemicznych składa się pożywienie. Są usytuowane na wzgórkach-brodawkach i są zakończeniami nerwowymi lub kępkami maleńkich komórek. Mogą się znajdywać na języku i podniebieniu. Kubek smakowy składa się z około 50 komórek połączonych z włóknami nerwowymi prowadzącymi do mózgu. Każdy kubek potrafi reagować na 4 podstawowe smaki, niektóre z nich to komórki podporowe, ale większość to główne komórki zmysłowe-wyposażone w mikroskopijny włosek- mikrokosmek komórkowy.
44.Omów działanie jajników jako gruczołów dokrewnych.
Jajniki są gruczołami rozrodczymi żeńskimi, z reguły parzystymi, wytwarzającymi żeńskie komórki rozrodcze — jaja, u kręgowców także hormony. Jajniki kobiety mają kształt owalny, dł. 2–5 cm, grub. ok. 1 cm, są położone wewnątrzotrzewnowo, po bokach jamy miedniczej. Podobnie jak u wszystkich kręgowców nie są połączone bezpośrednio z jajowodem. W warstwie obwodowej jajników wszystkich ssaków występują pęcherzyki jajnikowe, zawierające komórkę jajową (jajo).
Wytwarzają one następujące hormony:
Estrogeny, czyli steroidowe hormony płciowe żeńskie wytwarzane przez jajniki,
Progesteron, czyli steroidowy żeński hormon płciowy wytwarzany przez ciałko żółte i łożysko (w czasie ciąży). Umożliwia implantację zapłodnionego jaja w błonie śluzowej macicy i utrzymanie ciąży, wstrzymuje dojrzewanie pęcherzyków Graafa. W lecznictwie stosowany zapobiegawczo w poronieniach, zatruciu ciążowym, zaburzeniach miesiączkowania.
45.Jak zbudowany jast zmysł węchu?
Naukowcy mają trudność w ustaleniu, na jakiej podstawie związki chemiczne wdychane przez nos są interpretowane w mózgu jako zapach miłe lub nieprzyjemne, nie wiedzą, jakie procesy dokładnie zachodzą podczas wąchania. Z tyłu jamy nosowej- w obszarze zwanym polem węchowym znajdują się zakończenia nerwów wykorzystywane do odbierania zapachów. Zakończenia nerwowe są to małe komórki-komórki węchowe, każda z nich wyposażona jest w około tuzin delikatnych włosków-rzęsek. Rzęski są stale wilgotne dzięki śluzowi, który zajmuje się wychwytywaniem substancji wydzielających zapach.
Przypuszcza się, że substancje chemiczne zostają wciągnięte do nosa, rozpuszczają się w śluzie i dzięki temu roztwór związków chemicznych pokrywa rzęski, które wysyłają do komórek nerwowych odpowiednie sygnały, które następnie wędrują do włókien nerwowych-nerwów węchowych i te informacje przekazywane są do części mózgu- węchomózgowia(u ludzi o wiele słabiej rozwiniętego niż u zwierząt).
Zapachy podstawowe:
Wszystkie komórki węchowe są identyczne i istnieje pytanie jak potrafią ustalić różnicę między tysiącami woni. Jednak wiadomo, że istnieje 6 podstawowych zapachów:
-kwiatowy
-owocowy
-zgniły
-korzenny
-spalenizny
-żywiczny(np. terpentyny)
46.Omów budowę i funkcję międzymózgowia.
- międzymózgowie małe i niewidoczne od góry – szyszynka ukryta jest między półkulami kresomózgowia.
Jedna zmniejszych części mózgu. Znajdujesię tam wzgórze, podwzgórzebi nadwzgórze.
-nadwzgórze przekształca się w szyszynkę
-wzgórze jest stacją przekażnikową przez którą przechodzą wszystkie impulsy z wyjątkiem węchowych.
-podwzgórze- ośrodki głodu i sytości , ośrodek pragnienia picia.Kontroluje popęd płciowy. Ma również ośrodek rozrodczy, inny u kobiet i inny u mężczyzn.Reguluje aktywność seksualną i instynkt macierzyński.Reguluje gospodarką hormonami.
47.Jakie zmysły są obiektywne i co to oznacza?
W momencie urodzenia obie półkule mózgowe – prawa i lewa – są czyste i od tej chwili rozpoczynamy gromadzenie doświadczeń. Lewa półkula gromadzi doświadczenia (zmysły) obiektywne: kontroluje mowę, czytanie, pisanie, zajmuje się analizą i logiką. Lewa półkula rozumie tylko dosłowne znaczenie słów.
48.Jakie zmysły są subiektywne i co to oznacza?
W momencie urodzenia obie półkule mózgowe – prawa i lewa – są czyste i od tej chwili rozpoczynamy gromadzenie doświadczeń.Prawą półkulą posługujemy się przy rozpoznawaniu twarzy, odczytując rysy jako całość. Posługuje się i doskonale rozumie język przenośni. Odpowiada za muzykalność, uzdolnienia plastyczne, seks i produkowanie snów – zdobywa doświadczenia subiektywne.
49.Jak działa układ nerwowy wegetatywny?
Układ nerwowy (autonomiczny) Tworzą go nerwy odchodzące od rdzenia nerwowego, ale wędrujące do narządów wewnętrznych jak i zewnętrznych organizmu.Nie podlega naszej woli.Układ autonomiczny ma w sobie dwa podukłady , które działają względem siebie antagonistycznie (przeciwstawnie) , część aspółczulna i część przywspółczulna.
Układ współczulny nazywamy sympatyczny
Układ przywspółczulny nazywamy parasympatyczny.
50.Jaka jest droga światła przez oko?
"Optyczny układ oka stanowią części, przez które muszą przejść promienie świetlne, aby skupić się i wytworzyć na siatkówce obraz pomniejszony, odwrócony, oglądanego przedmiotu."
Obraz przedmiotu na siatkówce jest pomniejszony i odwrócony "do góry nogami", co wynika z fizycznej budowy oka (soczewka skupiająca odwraca obraz).Pomniejszenie wynika z geometrycznych zależności optycznych konieczności zmieszczenia obrazu objętego polem widzenia na porównywalnie bardzo małej siatkówce oka, a dopiero mózg przeskalowuje obrazy do wielkości naturalnej.
51.Budowa zmysłu słuchu.
Człowiek może rejestrować i przetwarzać bodźce akustyczne, czyli fale dźwiękowe. Narządem zmysłu rejestrującym dźwięki jest ucho. Jest ono umieszczone na granicy mózgo- i twarzoczaszki i zbudowane jest z części zewnętrznej, środkowej i wewnętrznej. W skład ucha zewnętrznego wchodzi małżowina uszna zbierająca fale oraz krótki kilkucentymetrowy przewód słuchowy zewnętrzny. Na jego dnie znajduje się sprężysta błona bębenkowa reagująca drganiem na nacierające na nią fale dźwiękowe. Za błoną bębenkową zaczyna się ucho środkowe wyposażone w delikatne kosteczki słuchowe (młoteczek, kowadełko i strzemiączko), dzięki którym drgania błony są przenoszone do okienka owalnego znajdującego się na granicy ucha śrokowego i wewnętrznego. To okienko ma błoniastą budowę i ma możliwość ruchu.
W uchu wewnętrznym, kształtem przypominającym muszle ślimaka, dokonuje się receptorowy odbiór dźwięków. Komórki receptorowe posiadają rzęski, które poruszają się wraz z ruchami płynnego środowiska ucha wewnętrznego. Obecna w nim dość gęsta ciecz (perylimfa), w wyniku ruchów błony okienka owalnego przemieszcza się, drażniąc rzęski komórek receptorowych. Ruch rzęsek inicjuje reakcje biochemiczne, w wyniku których jest wytwarzany impuls elektryczny W elektronicznej informacji powstałej w receptorach ucha wewnętrznego są zakodowane ważne parametry dźwięku: częstotliwość, natężenie, kierunek, odległość od źródła. W takiej "zakodowanej" postaci informacja ta jest przesyłana nerwem słuchowym do pól analizujących w korze skroniowej mózgu.
52.Na czym polega nadrzędna rola przysadki mózgowej?
Przysadka mózgowa jest gruczołem wielkości ziarna grochu i mieści się u podstawy mózgu. Ma ona kształt elipsoidalny, masę ok. 0,5g. oraz jest połączona z mózgiem tzw. lejkiem. U większości kręgowców ma ona trzy płaty:
- przedni (ma budowę gruczołową)
- pośredni (występujący u dzieci, ulega z wiekiem zanikowi, a u dorosłych ma postać szczątkową; ma budowę gruczołową)
- tylny (zbudowany z tkanki nerwowej)
Przysadka odgrywa niezmiernie ważną rolę jako ogniwo łączące układ nerwowy z układem wydzielania wewnętrznego.
Pomimo drobnych rozmiarów przysadka odgrywa decydującą rolę w koordynacji chemicznej organizmu. Jest tak dlatego, że jej wydzieliny kontrolują aktywność innych gruczołów wydzielania wewnętrznego.
53.Na czym polega daltonizm?
To upośledzenie widzenia barw. Nierozróżniane są jednocześnie barwy czerwona i zielona, choć mogą być nierozróżniane również inne kolory. Daltonizm dotyka głównie mężczyzn.
54.Wymień płaty w mózgu i ich funkcję.
Największą część mózgu stanowią półkule mózgu, które dzieli się na cztery płaty: W oparciu o badania anatomiczne i fizjologiczne ustalono, iż poszczególne płaty związane są z określonymi funkcjami...
- czołowy,/ związany jest z czynnościami ruchowymi i psychicznymi. Uszkodzenie tego płata jest przyczyną niedowładów lub porażenia kończyn, a w niektórych wypadkach może ujawniać się zaburzeniami cech osobowości.
- ciemieniowy / Płat ciemieniowy bierze udział w analizie doznań czuciowych, a następstwem uszkodzenia tego płata jest przeciwstronna niedoczulica.,
- skroniowy/ Analiza doznań słuchowych odbywa się w płacie skroniowym
- potyliczny/ W płacie potylicznym znajdują się ośrodki wzrokowe. Jeśli dojdzie do upośledzenia funkcji tego płata, pacjent będzie odczuwał zaburzenia w polu widzenia.
55.Omów zmysł smaku.
Naukowcy maja trudność w zbadaniu jak substancje chemiczne znajdujące się w ustach zostają interpretowane jako różne smaki.
Istnieją 4 podstawowe smaki:
-słodki
-słony
-kwaśny
-gorzki
Kubki smakowe są to receptory wychwytujące informacje, z jakich substancji chemicznych składa się pożywienie. Są usytuowane na wzgórkach-brodawkach i są zakończeniami nerwowymi lub kępkami maleńkich komórek. Mogą się znajdywać na języku i podniebieniu. Kubek smakowy składa się z około 50 komórek połączonych z włóknami nerwowymi prowadzącymi do mózgu. Każdy kubek potrafi reagować na 4 podstawowe smaki, niektóre z nich to komórki podporowe, ale większość to główne komórki zmysłowe-wyposażone w mikroskopijny włosek- mikrokosmek komórkowy.
56.Działanie trzustki jako gruczołu dokrewnego.
Trzustka to narząd gruczołowy położony w nadbrzuszu, poprzecznie, za żołądkiem. Składa się z głowy, trzonu i ogona, ma strukturę płatowo-zrazikową. Waży od 60 do 125 gramów, jednak przeważająca część jej masy nie jest gruczołem dokrewnym; nie produkuje hormonów, lecz soki trawienne, które są odprowadzane do przewodu pokarmowego, ściślej mówiąc - do dwunastnicy. Dziennie narząd ten wytwarza 1200-1500 ml soku trzustkowego, zawierającego enzymy trawiące cukry, białka i tłuszcz.
Ta czynność trzustki to jej funkcja egzokrynna, czyli wydzielanie zewnętrzne.
Wszystkie hormony produkowane przez trzustkę są ważne dla organizmu, bowiem współpracują w utrzymaniu równowagi biochemicznej. I tak np. przeciwstawne oddziaływanie insuliny i glukagonu na gospodarkę węglowodanową pomaga w utrzymaniu stałego poziomu glukozy we krwi.
57.Omów działanie układu współczulnego i przywspółczulnego na dowolnym przykładzie.
Układ współczulny-jest określany jako układ szybkiego reagowania tzn. ułatwia mobilizację ruchową, podnosi ciśnienie krwi, uruchamia rezerwy energetyczne organizmu.
Układ przywspółczulny-jest układem hamującym i rozlużniającym. Wywiera wpływ na procesy trawienia, wchłaniania i magazynowania pożywienia.
układ współczulny:
- rozszerza źrenice
-przyspiesza bicie serca
-hamuje wydzielanie soku żołądkowego
-pobudza nadnercza
układ przywspółczulny:
-zwęża źrenice
-zwalnia bicie serca
-przyspiesza wydzielanie soku wewnętrznego
-hamuje pracę nadnercza
58.Na czym polega niedoczynność i nadczynność tarczycy?
Funkcja tarczycy pozostaje pod ścisłą kontrolą podwzgórza i przysadki mózgowej.
Niedoczynność tarczycy, najczęściej spowodowana niedoborem jodu w organizmie, (ale może też być pooperacyjna czy pozapalna) ma implikacje kliniczne zależne od wieku chorego. Wrodzona niedoczynność tarczycy (tzw. kretynizm tarczycowy) prowadzi do ciężkich zaburzeń rozwoju organizmu, w tym do niedorozwoju centralnego układu nerwowego. Niedoczynność tarczycy w późniejszym wieku objawia się przyrostem masy ciała (wskutek spowolnienia przemiany materii), nagromadzeniem substancji śluzowatych w tkance podskórnej (tzw. obrzęk śluzowaty) z charakterystycznym wyrazem twarzy (twarz "nalana", amimiczna), wypadaniem włosów. Pacjenci z niedoczynnością tarczycy skarżą się na stałe uczucie chłodu, zaparcia, senność, suchość i szorstkość skóry. Mają obniżoną temperaturę ciała. W badaniu stwierdza się zwolnione tętnoWiele osób ma powiększoną tarczycę (wole niedoczynne), przysadka mózgowa bowiem, "chcąc" doprowadzić do prawidłowego poziomu hormonów tarczycowych, wydziela intensywnie TSH, co pobudza gruczoł tarczowy do rozrostu.
Nadczynność tarczycy może być spowodowana uogólnionym rozrostem tkanki gruczołowej (wole nadczynne), guzkiem (przeważnie tzw. gorącym) wydzielającym zbyt dużo hormonów lub wczesną fazą zapalenia gruczołu tarczowego.
Chory z nadczynnością tarczycy to jakby przeciwieństwo chorego z niedoczynnością: szczupły, często wręcz wychudzony i nadal chudnący, stale mu ciepło, ma podwyższoną temperaturę ciała (stan podgorączkowy), skarży się na biegunki, nerwowość, labilność emocjonalną (łatwo się denerwuje, miewa bez powodu obniżony nastrój), drżenie rąk, kołatanie serca. W wyglądzie pacjenta zwraca uwagę wygładzona, cienka i wilgotna skóra, błyszczące oczy, a w przypadku postaci nadczynności tarczycy zwanej chorobą Gravesa - Basedowa - wytrzeszcz oczu.
59.Co to znaczy że zmysł węchu uległ adaptacji?
Adaptacja zmysłu węchu to zdolność przystosowania się narządu węchu do bodźca zapachowego działającego przez dłuższy czas.
60.Omówić funkcję skóry.
Jest to warstwa izolacyjna chroniąca przed czynnikami chemicznymi i mechanicznymi.dzięki skórze możemy regulować ciepłotę ciała.Przez skórę usuwane są niewielkie ilości mocznika, amoniaku, kwasu moczowego, dwutlenku węgla.Zawarty w skórze barwnik(melanina) chroni przed promieniowaniem słonecznym.Skóra odbiera bodźce ze środowiska zewnętrznego.Pot i mikroorganizmy na skórze tworzą warstwę ochronną.Ludzie wydzielają feromony które służą do wabienia samca.