Temat: miłość prawdziwa i fałszywa, konsekwencje zdrady Miejsce akcji: brak dokładnej lokalizacji topograficznej- bór nad jeziorem Świteź, miejsce spotkań strzelca i dziewczyny (pod modrzewiem) Czas akcji: nieokreślony- późny wieczór, koniec lata (czas baśniowy) Plan wydarzeń: 1. Miłosne schadzki strzelca i dziewczyny. 2. Chęć bliższego poznania dziewczyny wyrażona przez młodzieńca. 3. Dziwne zachowanie nieznajomej i wymuszenie na chłopcu przysięgi wierności. 4. Ucieczka i zniknięcie dziewczyny. 5. Pojawienie się Świtezianki. 6. Zauroczenie myśliwego piękną zjawą. 7. Zwabienie strzelca nad brzeg jeziora. 8. Rozpoznanie w Świteziance znajomej z boru. 9. Ukaranie strzelca za niewierność. Bohaterowie: Chłopak-strzelec (myśliwy) w lesie. Młody, lekkomyślny, beztroski, szybko i pochopnie podejmujący decyzję; rzucający słowa na wiatr, niewierny; Dziewczyna- nieznana, dziwna, tajemnicza; nic nie wiadomo ani o niej, ani o jej pochodzeniu, rodzinie; Narracja: Narrator 1. os. l. poj.; rozpoczyna balladę od opisu schadzek, na które umawia się zakochana para. Zna czas i miejsce randek, a nawet przebieg rozmów między młodymi. Wie dużo o chłopcu, ale przyznaje się do niewiedzy na temat dziewczyny. Narrator- mieszkaniec okolic jeziora Świteź. Postać realistyczna Geneza: -opowieści ludowe związane z jeziorem Świteź Elementy fantastyczne: Dziewczyna przemieniająca się w rusałkę. Nastój: Nocna pora wzmaga atmosferę tajemniczości, niezwykłości i strachu. Dwukrotnie wypowiedziana mądrość ludowa: ?kto przysięgę naruszy, Ach, biada jemu, za życia biada! I biada jego złej duszy!? Za złamanie przysięgi, zdradę chłopak został ukarany śmiercią, a jego dusza nie zazna spokoju (jak dusze czyśćcowe w II cz. ?Dziadów?) Elementy liryczne: -środki artystyczne (epitety, porównania), -forma wiersza; Elementy epickie: -narrator, -ciąg zdarzeń powiązanych związkami przyczynowo-skutkowymi; Elementy dramatyczne: -dialog, strofy złożone tylko z wypowiedzi bohaterów Budowa: -wiersz stroficzny (4- wersowe zwrotki), -10- i 8- zgłoskowe wersy występujące na przemian, -średniówka p 5 sylabie Środki artystyczne: epitety: (określają kolorystykę i tworzą nastrój tajemniczości i grozy) piękna, luba (dziewczyna) sinej (wody) nocny (ogniu); porównania: dziewczyna jak mokry jaskier? chłopka zdrowy jak rybka onomatopeje- tworzą nastrój tajemniczości: (szeleszcze, zaszumiał, świsnął, cisza) anafory: Pewnie koochankiej? Pewnie to jego? rymy: przeplatane (krzyżowe) Budowa: 38 czterowersowych strof o rymach krzyżowych. Wersy liczą po 8 lub 10 sylab.
Ballada Świtezianka powstała w latach 1819-1822. Znajduje się w zbiorze "Ballad i Romansów", który ukazał się w Wilnie w 1822r. W młodości Adam Mickiewicz przebywał nad jeziorem Świteź. Jezioro Świteź znajduje się niedaleko Nowogródka. Poeta słyszał wiele opowieści związanych z tym miejscem, dlatego tworzy swoją historię.