referat o Francisco Goya na  Wiedze o kulturze.

Urodzony 30III 1746r w Fuendetodos,Hiszpania.Zmarł 16IV 1828 w Bordeauxs,Francja.Artysta hiszpański,którego różnorodna twórczość m.i.obrazy,rysunki i grafiki odzwierciedlające bieżące wydarzenia historyczne wywarła wpływ na największych malarzy XIX i XX wieku.Arcudzielami malarskimi są obrazy Maja naga i Maja ubrana ok.1800-05r.Zaczął studia w Zaragozie u Jose Luzan y Martineza i kontynuowal je w Madrycie u malarza dworskiego Francisca Bayeu,a następnie we Włoszech.W 1771r przebywał w Rzymie;w tym samym roku wrócił do Zaragozy ,gdzie otrzymał pierwsze duże zamówienie na freski do katedry;malował je z przerwami 10lat.Podobnie jak in.malowidła z tego okresu,są utrzymane w popularnym w tym czasie w Hiszpani stylu barokowo-rokokowym;widać też w nich wpływ wielkiego malarza weneckiego Giovanniego Battisty Tiepola.Dworska kariera Goyi zaczęła się w 1775r od namalowania pierwszego z ponad 60 kartonów do tapiserii dla manafaktur krolewskich.Pracowal nad nimi d0  1792r;przedstawiały sceny z życia codziennego,rozrywki arystokracji i ludu.Malował je początkowo pod kierunkiem neoklasycysty niemieckiego Antona Raphaela Mengsa,pozniejsze kartony ukazują rosnącą niezależność i kształtowanie się indywidualnego stylu Goyi,co widać też w jego studiach na temat obrazów XVII wiecznego malarza dworu hiszpańskegi Diego Velazgueza.Skopiował wiele jego płócień w technice akwaforty ok,1778r.W 1789r został przyjęty do Akademii Królewskiej San Fernando w Madrycie.W 1785 otrzymał stanowisko zastępcy dyrektora katedry malarstwa w Akademii,a w następnym roku tytuł malarza króla Karola III.W tej dekadzie powstały też pierwsze portrety dworzan i arystokracji operujące konwencjinalnymi pozami XVIII-wiecznego malarstwa.Sztywna elegancja kobiet z wyższych sfer,np.w calopostaciowym portrecie Markizy de Pontejos,oraz miękki sposób malowania bogatych szat takze nawiązują do portretow dworskich Velazqueza.po śmierci Karola III w 1788r Goya zostal malarzem królewskim Karola IV i stał się najbardziej wzietym artystą w Hiszpani,W1795r mianowano go dyrektorem Akademii,a w 1799 pierwszym malarzem dworu.Mimo,że przyjmował oficjalne zaszczyty i dobra doczesne z nieskrywanym zadowoleniem,swych patronow i klasę społeczną ,do której należal sportretował w sposób wnikliwy i niezbyt pochlebny.Po przebytej w 1792r chorobie,ktorej następstwem byla calkowita głuchota jego twórczość zmieniła się do zdolności przenikliwej obserwacji oraz żywej wyobrazni doszla swoboda wyrazu czego przykladem jest Dom Obłąkanych-1794r namalowanu szerokimi pociagnieciami pedzla dajacymi efekt realizmu graniczącego z karykaturą.W Kaprysach,cyklu 80 akwafort wydanych w 1799 zaatakowal nadużycia polityczne,społeczne i religijne,