Czy Grudziński podobnie jak Borowski daje świadectwo złagrowania więźniów wyzucia z człowieczeństwa?

XX wiek okazał się wiekiem totalizmów, które postawiły ludzkość przed zasadniczymi pytaniami: o trwałość dotychczasowych ideałów i wartości, o zasadność wiary w dobro i postęp ludzkości. Innymi słowy kultura europejska uległa kryzysowi tak w sensie duchowym, jak i materialnym. Dwa fakty w szczególny sposób określiły polską rzeczywistość czasu wojny i okresu powojennego: wkroczenie armii hitlerowskiej 1 września i zajęcie ziem wschodnich przez Armię Czerwoną w dniu 17 września 1939 roku. Literaturę powojenną można podzielić na okresy posługując się kryterium ważnych wydarzeń historyczno-politycznych: 1939 - 1945 - literatura wojny i okupacji; 1945 - 1948 - „świt pokoju”, czas euforii i jednoczesnego formowania się nowej władzy; w literaturze pojawiły się próby opisu czasów okupacji z ich wpływem na psychikę człowieka; 1949 - 1955 - socrealizm (realizm socjalistyczny); 1956 - 1968 - przełom październikowy, okres nazywany również „naszą małą stabilizacją; 1968 - 1980 - czasy propagandy sukcesu trwające do sierpnia 1980 roku (powstanie „Solidarności”); 1981 - 1989 - stan wojenny, upadek komunizmu, przejęcie władzy przez opozycję solidarnościową; (Można oczywiście pokusić się o wyodrębnienie okresu od 1989 roku po rok dzisiejszy, a nawet dokonać jego rozbicia na dwa okresy.)