wojna polsko bolszewicka 1919-1921 przyczyny skutki itp. też cztery strony

Zgodnie z postanowieniami traktatu brzeskiego bolszewicy zrzekli się na rzecz Niemiec obszernego obszaru zachodniej części imperium carskiego, tzw. Ober- Ostu. Po kapitulacji Niemiec zwycięskie mocarstwa miały na bieżąco decydować , komu przekazać zwolnione tereny. Tymczasem na opuszczone przez Niemców tereny wkraczały oddziały bolszewickie. W tej sytuacji na  początku 1919 roku Polacy zawarli porozumienie z dowództwem niemieckim, w myśl którego polskie wojska przejmowały od Niemców opuszczone przez nich tereny. Wówczas też doszło do pierwszych starć z bolszewikami, a rozpoczęta wojna trwała z przerwami do jesieni 1920 roku. W połowie kwietnia 1919 roku oddziały polskie podjęły skuteczną ofensywę na Wileńszczyźnie, a w połowie maja rozpoczęło się polskie natarcie w Małopolsce Wschodniej. W styczniu 1920 roku wojska polskie wsparły armię łotewską walczącą z oddziałami bolszewickimi o Dyneburg. Zajęcie przez bolszewików Kijowa w grudniu 1919 roku zainicjowało rozmowy przedstawicieli Polski z rządem Ukraińskiej Republiki Ludowej Semena (Symona )Petlury. Zawarte wówczas porozumienie wojskowe zakładało pomoc wojsk polskich w wyparciu bolszewików z tej części Ukrainy, która przed rozbiorami należała do Rzeczypospolitej. Wyprawa miała też cel strategiczny, Piłsudski bowiem spodziewała się ataku ze strony bolszewickiej i tym samym zamierzał wykonać przeciwuderzenie. 25 kwietnia 1920 roku rozpoczęło się natarcie, a 7 maja oddziały polskiej kawalerii wkroczyły do Kijowa. W połowie maja bolszewicy rozpoczęli kontrofensywę w kierunku Mińska, a pod koniec  miesiąca zaatakowali także na froncie ukraińskim. Gwałtowne uderzenie kawalerii Siemiona Budionnego  zmusiło polskie oddziały do wycofania  się do Kijowa. Na froncie północnym w lipcu 1920 roku ruszyła ofensywa wojsk Michaiła Tuchaczewskiego, odnosząc duże sukcesy. W tej sytuacji bolszewicy powołali Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski (23 lipca 1920 roku) z Feliksem Dzierżyńskim, Feliksem Konem i Julianem Marchlewskim. Po opanowaniu Warszawy Komitet miał się ogłosić nowym rządem polskim. Błyskawiczna ofensywa wojsk bolszewickich dotarła w początkach sierpnia 1920 roku na przedpola Warszawy. W tej sytuacji  Piłsudski jako naczelny wódz rozkazał przegrupowanie wojska i przygotowanie kontrofensywy. Gdy 13 sierpnia Tuchaczewski ruszył do decydującego natarcia, został powstrzymany 15 sierpnia pod Radzyminem, a 16 sierpnia znad rzeki Wieprz ruszył polski kontratak, przebijając się na tyły skoncentrowanych pod Warszawą wojsk bolszewickich. Odcięcie nieprzyjaciela od zaplecza zmusiło go do odwrotu. Równocześnie na froncie południowym pokonano armię Budionnego. Pod koniec września Tuchaczewski próbował przegrupować swe siły i dokonać kontrataku nad  rzeką Niemen. W starciu z wojskami polskimi poniósł jednak kolejną klęskę. 12 października 1920 roku nastąpiło oficjalne zakończenie polsko-bolszewickich działań wojennych. Zaś oficjalne zakończenie wojny  nastąpiło w Rydze- 18 marca 1921 roku, gdzie podpisano traktat pokojowy z Rosją Radziecką i Ukrainą. Wspólną granicę ustalono na linii Dzisna- Dokszyce- Słucz- Ostróg- Zbrucz. Obie strony zobowiązały się do wzajemnego nieingerowania w sprawy wewnętrzne, przestrzegania praw mniejszości oraz zasad tolerancji religijnej. Strona polska miała otrzymać 30 milionów rubli odszkodowania za udział w życiu gospodarczym imperium carskiego w okresie rozbiorów. Bolszewicy zobowiązali się także do zwrotu zrabowanego w trakcie wojny taboru kolejowego i urządzeń przemysłowych (na łączną sumę 29 milionów rubli w złocie), a także wywiezionych z ziem polskich po 1772 roku dóbr kultury. Wkrótce po podpisaniu traktatu bolszewicy zaczęli wycofywać się z przyjętych porozumień.