1. W Polsce, jak w całej Europie, dojście do władzy Mussoliniego, zostało przyjęte z zainteresowaniem i sympatią, w niektórych wypadkach przechodzącą w entuzjazm, szczególnie w środowiskach nacjonalistycznych i monarchistycznych, choć nie brakło – również jak w Europie – wypowiedzi życzliwych faszyzmowi, formułowanych przez przedstawicieli lewicy (np. Stanisława Thugutta z PSL-Wyzwolenie, który oświadczył: „gdybym był Włochem, byłbym faszystą” – Wybór pism i autobiografia, Warszawa 1939, s. 104) i centrum (Wincentego Witosa); na tę wysoką początkowo notę składało się kilka czynników: wiedza o anarchizacji państwa włoskiego wskutek nieustających strajków politycznych oraz o ogromnym stopniu zagrożenia przewrotem komunistycznym; zbieżność pewnych idei politycznych pomiędzy faszyzmem a prawicą (antyparlamentaryzm, nacjonalizm, idea rządów elity, hierarchiczność, korporacjonizm), u monarchistów przechodząca w (mylne) przekonanie, iż faszyzm powstał jako ruch w obronie monarchii i dla wzmocnienia jej suwerenności; wreszcie tradycyjna od czasów Risorgimenta (a także udziału włoskich ochotników w Powstaniu Styczniowym) i silna w Polsce sympatia dla Italii i narodu włoskiego; wszystko to razem sprawiło, że w latach 20. nie było w Polsce miejsca dla faszyzmu lewicy, tzn. zdominowanego przez antykapitalizm, a jedynie dla faszyzmu prawicy; stosunkowo najsilniej zaznaczył się on w ugrupowaniach (niekiedy na poły konspiracyjnych) działających na styku obozów narodowego i monarchistycznego; wymienić tu należy: działające XI 1922 (jawnie od XII 1923) – I 1924 Pogotowie Patriotów Polskich (inż. Jan Pękosławski, płk. Witold Gorczyński, gen. Jan Wroczyński, ks. Czesław Oraczewski), które proponowało premierowi rządu „Chjeno-Piasta”, W. Witosowi, przeprowadzenie antyparlamentarnego zamachu stanu; Obóz MonarchistówPolskich (Szymon Dzierzgowski, Mirosław Obiezierski, Henryk Olszewski), którego organ – „Pro Patria”, nosił przez kilka lat podtytuł: „organ inteligencjimonarchistycznej i faszystowskiej”; Zakon Faszystów; Związek Faszystów Polskich (1926) z siedzibą w Poznaniu, który używał także nazwy: Związek Lechitów-Faszystów Rzeczypospolitej Polskiej; utworzone VII 1926, na bazie powstałego IV 1926 pisma „Faszysta Polski”,Stronnictwo Faszystów Polskich (Antoni Starodworski, Władysław de Vitt, Wacław Zaremba); to ostatnie wyjątkowo, pośród z reguły antypiłsudczykowsko nastawionych „faszystów” i „monarchofaszystów” polskich, przyjęło entuzjastycznie przewrót majowy, uznając, że Piłsudski „jest tym którego oczekiwaliśmy”; praktycznie działalność SFP ograniczała się do opublikowania kilku tekstów programowych w duchu ogólnikowo-sanacyjnym: Dziesięciorga przykazań Faszysty Polskiego, Manifestu Faszysty, Wezwania do Faszystów Polskich. 2. 12 maja 1926 roku Józef Piłsudski podjął decyzję o przeprowadzeniu zamachu stanu. 15 dnia tego miesiąca rząd premiera Wincentego Witosa i prezydent Stanisław Wojciechowski podali się do dymisji co było jednoznaczne z przejęciem władzy przez marszałka władzy. Od tamtej pory nastały w Polsce rządy sanacyjne. Przed przewrotem majowym rządu w Polsce nie były ustabilizowane. W ciągu 8 lat nasz kraj miał aż 13 rządów, co oczywiście bardzo przyczyniło się do frustracji nie tylko Piłsudskiego, ale całego społeczeństwa Polaków. Ponadto Piłsudski miał dość nieudolnych rządów a także słabego poziomu gospodarki, czy złe – dla Polski – rozstrzygnięcia układy w Locarno. Chciał także zapobiec rosnącemu konfliktowi między lewicą i prawicą wprowadzając rządu sanacji. Nie wyobrażał sobie dalszych rządów kilku ugrupowań. Jego opinię podzielało większość polskich obywateli nic, więc dziwnego, że zdecydował się na tak radykalny ruch. Kolejnym argumentem jest na pewno tęsknota Piłsudskiego do powrotu do życia publicznego a przede wszystkim do władzy. Od odcięcia się od polityki minęło już 4 lata, które marszałek spędził w swej posiadłości w Sulejówku. Piłsudski wiedział, że wszczynając zamach stanu „zabije” wiele Polaków. Nie cofnął się – odzyskał władzę i wprowadził rządy sanacji – autorytarne. W trakcie przewrotu majowego zginęło 215 żołnierzy i 164 cywilów. Mimo, że marszałek częściowo zażegnał konflikt między lewicą i prawicą to nie uzdrowiło sytuacji politycznej w Polsce. Nieoficjalnym dyktatorem został właśnie Piłsudski, powołany został Generalny Inspektor Sił Zbrojnych, Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, spadek znaczenia sejmu, czy nielegalne metody likwidacji opozycji. W mojej opinii przewrót majowy nie doprowadził do poprawienia sytuacji politycznej w kraju. Przed zamachem stanu były konflikty w polityce i po zamachu także. Jedyna widoczna zmiana to zmiana… liczby żołnierzy i mieszkańców Warszawy. Mimo to prócz niepotrzebnej śmierci wspomnianych ludzi zamach majowy nie przyczynił się do pogorszenia sytuacji polityki, a nawet zakończył rządowy chaos. Ponadto Piłsudski samym przejęciem władzy uspokoił Polaków. Ostatecznie bardzo trudno odpowiedzieć na pytanie – czy Józef Piłsudski podjął słuszną decyzję o przeprowadzeniu zamachu stanu. Z jednej strony zakończył chaos, z drugiej nie zapobiegł konfliktom i przy okazji śmierć poniosło prawie 400 ludzi. Ostatecznie jednak twierdzę, że zamach stanu był najlepszym rozwiązaniem, na jakie stać było Józefa Piłsudskiego. Odzyskał władzę i trochę poukładał sytuację polityczną w kraju.
