konstytucja- ustawa zasad.- najwazniejszamowiąca o pr. i ob. obywateli i ustroju panstwa

Konstytucja RP jest najważniejszym polskim aktem prawnym i podstawą ustroju państwa polskiego. Gwarantuje prawa i wolności obywatelskie, określa wzajemne stosunki między władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, decyduje o kształcie i sposobie powoływania najważniejszych instytucji państwowych takich, jak Sejm, Senat, Prezydent i Rada Ministrów, ma bezpośredni wpływ na kształt systemu sądownictwa, samorządu terytorialnego i organów kontroli państwowej. Reguluje sprawy związane z organizacją administracji rządowej, finansami publicznymi i sytuacjami wyjątkowymi (stanami nadzwyczajnymi). Polska jest prekursorem konstytucjonalizmu europejskiego. W 1791 roku Sejm Rzeczpospolitej Obojga Narodów uchwalił pierwszą na Starym Kontynencie ustawę zasadniczą, nazwaną później Konstytucją 3 Maja. Obecna Konstytucja RP, uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe (czyli Sejm i Senat obradujące na wspólnym posiedzeniu) w dniu 2 kwietnia 1997, została przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym 25 maja tego roku. Podpisana przez Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego 16 lipca 1997 roku, weszła w życie 17 października 1997 r. i tego dnia zaczęła obowiązywać. Wcześniej obowiązywała tzw. Mała Konstytucja, która zmieniła najistotniejsze zapisy stalinowskiej ustawy zasadniczej z 1952 r. i umożliwiła legalne funkcjonowanie państwa polskiego w latach 1990 – 97. * * * Konstytucja Rzeczpospolitej Polskie gwarantuje poszanowanie wszystkich praw obywatelskich, uważanych za standard demokratycznego państwa prawa – wolności i praw osobistych, politycznych, ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych. Konstytucja zapewnia wszystkim polskim obywatelom równość wobec prawa (bez względu na płeć, rasę, wyznanie, zawód, pochodzenie i wykształcenie), wolność i nietykalność osobistą, nienaruszalność miru domowego, wolność sumienia i wyznania, prawo do sprawiedliwego sądu (z zasadą domniemania niewinności) i prawną ochronę życia. Konstytucja gwarantuje też: wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się, wolność wyrażania swoich poglądów, wolność słowa, wolność zrzeszania się i organizowania pokojowych zgromadzeń, uczestniczenia w służbie publicznej, wybierania władz Rzeczpospolitej i pełną informację o działalności organów władzy publicznej. Konstytucja chroni również prawo do własności i prawo do dziedziczenia, wolność wyboru i wykonywania zawodu, prawo do bezpiecznych warunków pracy, gwarantuje minimalne wynagrodzenie, ochronę zdrowia i zabezpieczenie świadczeń społecznych oraz prawo do nauki (nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa). Ustawa zasadnicza zapewnia też wolność twórczości artystycznej, badań naukowych, wolność nauczania i korzystania z dóbr kultury. Szczególną ochroną Konstytucja RP obejmuje dobro rodziny i prawa dziecka. Polska ustawa zasadnicza nakłada na polskich obywateli obowiązki wobec państwa. Podstawowym obowiązkiem jest wierność Rzeczpospolitej i troska o dobro wspólne. Do czuwania nad przestrzeganiem Konstytucji powołane są wszystkie organy państwa, ale szczególną rolę odgrywa specjalny sąd powołany do badania zgodności prawa z ustawą zasadniczą - Trybunał Konstytucyjny. Każdemu obywatelowi przysługuje prawo do wnoszenia skargi przed Trybunał Konstytucyjny o naruszenie Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.