Związki chemiczne, które mają właściwość zmiany barwy w zależności od odczynu roztworu nazywane są wskaźnikami. Można je podzielić na jednobarwne, które barwią się tylko w określonym środowisku (np. fenoloftaleina) i dwu- lub wielobarwne, które zmieniają barwę w zależności od odczynu. Najczęściej stosowane wskaźniki i ich barwy przedstawia tabela wskaźnik kwas zasada fenoloftaleina bezbarwna malinowy oranż metylowy czerwony żółty czerwień kongo niebieski czerwony lakmus czerwony niebieski czerwień metylowa czerwony żółty Do określania odczynu roztworów używane są często tzw. papierki wskaźnikowe, czyli paski bibuły nasączone wskaźnikami. Papierki mogą zawierać tylko jeden wskaźnik np. papierki lakmusowe, lub specjalnie dobraną mieszaniną wskaźników np. papierki uniwersalne. Na dołączonej do papierków skali barw można odczytać jakie jest pH roztworu. W czternastostopniowej skali PH roztwory kwaśne będą miały pH poniżej 6, roztwory zasadowe pH powyżej 8. Przedział pH 6-8 uznaje się za obojętny. Kwas chlorowodorowy(solny) HCl / H2+Cl2->2HCl / W: ciecz, bezbarwna, cięższe od wody, max. stężenie 37%, żrący, dymiący / Z: w laboratoriach, tworzywa sztuczne, cukier, barwniki, metalurgia, leki, włókiennictwo / Występuje w żołądkach ssaków. Pomaga trawić. Kwas siarkowodorowy: H2S / H2+S->H2S / Z: laboratoria chemiczne / powstaje przy rozkładzie związków organicznych. Kwas siarkowy VI: H2SO4 / S+O2->SO2 / H2O+SO3-> H2SO4 / W: Stężony kwas siarkowy to bezbarwna, oleista ciecz, cięższa od wody. Max. stężenie 98%. Jest higroskopijny i żrący. Substancje organiczne pod jego wpływem czernieją. / Z: nawozy szt., barwniki, środki piorące, włókna sztuczne, materiały wybuchowe, leki. Kwas siarkowy IV: H2SO3 / H2O+SO2->H2SO3 / W: bakteriobójczy, wybielający, owadobójczy / Z: przemysł papierniczy, wybielanie, środek dezynfekcyjny. Kwas węglowy: H2CO3 / H2O+CO2->H2CO3 / Kwas azotowy V: HNO3 / H2O+N205->2HNO3 / W: pod wpływem stężonego kwasu białko barwi się na kolor żółty (reakcja ksantoproteinowa), ciecz, bezbarwna, nieprzyjemny zapach, 1,5 raza cięższa od wody / Z: barwniki, tworzywa sztuczne, leki, sztuczny jedwab, nawozy szt., materiały wybuchowe. Kwas fosforowy V: H3PO4 / 3H20+P2O5->2H3PO4 / W: subst. stała, bezbarwna, krystaliczna, dobrze rozpuszczalna w wodzie, max. stężenie 85% / Z: odrdzewianie, nawozy sztuczne, cement do plomb, dodatki smakowe, leki. ***************ZASADY*************** Wodorotlenek sodu(zasada sodowa) NaOH / 2Na+2H2O->2NaOH+H2 lub Na2O+H2O->2NaOH / W: higroskopijny, żrący podczas rozpuszczania NaOH w wodzie wydziela się ciepło / Z: produkcja gumy, produkcja barwników, przemysł papierniczy. Wodorotlenek wapnia: Ca(OH)2 / Ca+2H2O->Ca(OH)2+H2 lub CaO+H2O->Ca(OH)2 / W: subst. stała, biała. Wodorotlenek potasu: 2H2O+2K->2KOH+H2 lub H2O+K2O->2KOH. Wodorotlenek magnezu: 2H2O+Mg->Mg(OH)2+H2 lub MgO+H2O->Mg(OH)2 Przykłady innych wodorotlenków: CuOH, Cu(OH)2, Pb(OH)2, Pb(OH)4, AlOH, Fe(OH)2, Fe(OH)3, Sn(OH)4, Sn(OH)3, Cr(OH)3 Dysocjacja jonowa zasad: NaOH->Na++OH- Ca(OH)2->Ca2++2OH- KOH->K++OH-+K+ Mg(OH)2->Mg2++2OH- Dysocjacja jonowa kwasów: HCl->H++Cl- H2SO4->2H++SO42- H2CO3->2H++CO32- H2S->2H++S2- H2SO3->2H++SO32- HNO3->H++NO3- H3PO4->3H++PO43- Barwienie się wskaźników: Kwas Zasada Oranż metylowy czerwona pomarańczowa Papierek uniwersalny czerwona niebieska Fenoloftaleina bezbarwna malinowa
