Twórczość i życiorys Leonardo Da Vinci

Życie i twórczość

Leonardo da Vinci urodził się 15 kwietnia 1452 roku, o godzinie 22.30 w miejscowości Vinci, która znajdowała się niedaleko Florencji. Był on dzieckiem z nieprawego łoża Ser Piera i Cateriny. Przeszkadzało to Leonardowi, gdyż wśród mieszczaństwa pochodzenie z nieprawego łoża było traktowane jako ujma. Dzieci z takich związków były wyśmiewane i wykluczane z towarzystwa. Ponad to Leonardo nie mógł studiować na żadnym uniwersytecie, jak również nie mógł wykonywać żadnego szanowanego zawodu. Najprawdopodobniej dzięki temu został samoukiem. Wychowywali go dziadkowie. Leonardo widywał ojca tylko na krótkich spotkaniach we Florencji, a Catarina -matka Leonarda opiekowała się nim tylko w krótkim okresie jego życia. Powodem takiego postępowania matki był jej ślub z Accattabrigą (awanturnikiem) z którym zamieszkała w pobliskiej wiosce Campo Zeppi zrywając wszelkie kontakty ze swoim synem. Fakt ten wywarł duży wpływ na szacunek Leonarda do matki - w swoich pamiętnikach wyrażał się o niej z pogardę nazywając ją „ta Catarina”, o ojcu natomiast pisał pozytywnie - zawsze odnosząc się do niego z ogromnym szacunkiem „Ser Piero, mój ojciec” .

W 1456 roku kiedy to Leonardo miał cztery lata huragan spustoszył dolinę Arno, a w 1466 roku czyli dziesięć lat później rzeka Arno wystąpiła z brzegów i zalała całą okolicę. Wydarzenia te miały bardzo duży wpływ na twórczość Leonarda, dużo czasu poświęcił on badaniom wody, a także w późniejszym czasie namalował wiele obrazów przedstawiających katastrofalne powodzie. Można by wysunąć wniosek, iż powódź jaka nastąpiła w 1466 roku obudziła w nim jedną z jego życiowych obsesji.

Jak wcześniej wspomniałam Leonarda wychowywali dziadkowie, a życie z nimi byłoby bardzo nudne gdyby nie Franacesco jego stryj, który bardzo zżył się z bratankiem. Francesco zainteresował swojego bratanka wiejskim życiem dzięki temu Leonardo zaczął spędzać wiele czasu na polu. Francesco spełniał rolę ojca Leonarda, więź jaka łączyła bratanka i stryja potwierdza fakt, iż Francesco będąc bezdzietny cały swój majątek pozostawił bratankowi.

Leonardo nie mógł zdobyć wykształcenia ze względu na swoje pochodzenie, dlatego uczęszczał do szkoły wiejskiej. W opanowaniu techniki czytania i pisania pomogli mu jego dziadkowie i stryj. Mimo, że Leonardo był leworęczny, a takie dzieci uważano za nienormalne i zmuszano je do nauki pisania prawą ręką do końca swojego życia nie przejawił nawet ochoty do jej zmiany, a wręcz przeciwnie był dumny z tej anomalii.

Dziadkowie geniusza zmarli pod koniec lat sześćdziesiątych XV wieku, pierwszy umarł w 1468 roku dziewięćdziesięcioletni Antonio, a następnie babka siedemdziesięcioletnia Lucia.

Już w tym okresie Leonardo mieszkał we Florencji i próbował swoich sił jako malarz. Jak wiadomo Florencja uważana jest za kolebkę renesansu. Podczas tej epoki odrodziło się zainteresowanie starożytną literaturą i sztuką oraz innymi dziedzinami wiedzy. Ludzie w tym okresie zaczęli myśleć o życiu doczesnym, a nie jak wcześniej o życiu po śmierci. Był to jeden z najwspanialszych okresów w historii sztuki która rozwijała się początkowo od XIV do połowy XV wieku we Włoszech, a dopiero po roku 1500 ruch ten rozprzestrzenił się także na terenach położonych na północ od Alp.

Leonardo w czasie pobytu we Florencji zamieszkał u swojego ojca Ser Piera, który był zaprzyjaźniony z wieloma artystami spośród których wymienić można Andreem del Verrocchio, który był zachwycony próbkami prac Leonarda. Prawdopodobnie dzięki tej znajomości Leonardo zdecydował się na odbycie praktyk u Verrocchia. Jego pracownia była jedną z dwóch najważniejszych w mieście a mieściła się przy Via de Agnolo wszyscy praktykanci musieli mieszkać na miejscu w ciasnocie i niehigienicznych warunkach jednak warsztat ten był miejscem które inspirowało artystów. Mistrz Verrocchio był utalentowanym rzemieślnikiem, muzykiem i malarzem jego największym osiągnięciem był obraz „Chrzest Chrystusa”, który później dokończył Leonardo domalowując jednego anioła . Malarz Cennino Cennini zaproponował Leonardowi kurs, który trwałby trzynaście lat jednak wybrał on kurs trwający około sześciu lat. A po jego ukończeniu i zdaniu egzaminów w 1472 został zarejestrowany jako mistrz i członek cechu malarskiego.

Leonardo Da Vinci najprawdopodobniej rozpoczął swoją edukację od studiowania rzeźby, a potem Verrocchio nauczył go również grać.

Wielu znajomych artysty wspominało o tym iż po przyjeździe Leonarda do Florencji bardzo się zmienił, zaczął ubierać się w krótkie tuniki, interesować się wszelkiego rodzaju ozdobami, a co jest najważniejsze zaczął wierzyć we własne możliwości których wcześnie nie doceniał.

Po opuszczeniu pracowni Verrocchiego, Leonardo kupił mieszkanie i zarobił na swoje utrzymanie sporządzeniem szkicu do gobelinu „ Adam i Ewa w raju”. W tym okresie niewielu ludzi uważał za swoich przyjaciół, najważniejszymi z nich byli: Gherardo di Giovanni, Attavante di Gabriello, Botticelli.

Po przybyciu do Mediolanu w liście do wielkiego Lodovicowi Sforza Leonardo oferuje cały zestaw swoich umiejętności oraz opis usług jakie jest wstanie wykonać, mając nadzieję na zabłyśnięcie na dworze książęcym. Jednak na to aby zostać uznanym artystą w Mediolanie musiał pracować bardzo ciężko. Wraz z upływem czasu Lodovico przekonał się o jego talentach. Leonardo wspólnie z rodziną Predów pracował nad ołtarzem dla Bractwa Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w kościele Dzieło obecnie jest znane pod nazwą „Madonna w grocie skalnej”. W San Francisco Grande, gdzie przyozdabiał najważniejszą część na nad ołtarzem.

To dzieło przyczyniło się do większego zainteresowania pracownią Leonarda.

W dowód uznania otrzymuje od Lodovica zlecenie narysowania portretu pięknej Cecylii Gallerani, który przetrwał do dziś jako „ Dama z łasiczką”.

Zaraza, która nawiedziła Mediolan spowodowała, że Leonardo przez wiele lat szkicował rysunki i prowadził zapiski. W połowie lat 80. XV wieku jest osobą bardzo znaną w kręgu naukowym. Próbuje swoich sił jako muzyk lecz bez większych sukcesów, natomiast zyskuje uznanie jako malarz, a następnie jest okrzyknięty największym mistrzem w mieście. Od wczesnych lat był zafascynowany architekturą , którą ukierunkowywał w pracowni Verrocchia, oprócz szkiców, nieziemskich krajobrazów notatki Leonarda zapełnione są strzelistymi dachami, wieżami, przyporami i elewacjami budynków. Te zainteresowania przyczyniły się do tego, iż stał się cenionym architektem, a nawet otrzymał funkcję nadwornego architekta. Brał udział w pracach przy katedrze mediolańskiej, gdzie wykorzystano jego szkice i modele. Leonardo popierał pogląd, że architektura i anatomia człowieka są ze sobą ściśle powiązane.

Obok rysunków przedstawiających katedrę mediolańską pojawiają się szkice kończyn i tułowia człowieka. Uważał iż geografia, ludzka anatomia, architektura a nawet matematyka są ze sobą bezpośrednio związane, a każda z nich może być postrzegana jako ta, która wywodzi się z pozostałych. Postrzegał naukę z perspektywy typowej dla artysty, wyobrażał sobie sztukę z punktu widzenia naukowca, a architekturę z punktu widzenia artysty naukowca. Wszechstronność Leonarda została doceniona, zaczęto składać zamówienia, przeznaczano olbrzymie ilości pieniędzy na projektowanie i budowanie.

Zachowanie Leonarda da Vinci odbiegało od ogólnie przyjętych norm obyczajowych, np. wierzył, że wszystko co potrafi się poruszać odczuwa ból, postanowił, że będzie jadł tylko rośliny gdyż te nie wykonują żadnych ruchów, bał się, że ktoś mógł ukraść i wykorzystać jego pomysły w tym celu stosował różnego rodzaju kody i szyfry a notatki zapisywał o prawej strony do lewej.

Będąc u szczytu możliwości twórczych w 1495 rok rozpoczyna prace nad dziełem „ Ostatnia Wieczerza”.

Artysta malował je bezpośrednio na ścianie jeszcze przed wyschnięciem tynku. Często pracował przy udziale widowni, której pozwalał przechadzać się po budynku, a nawet czasami prowadził z nimi rozmowy. Do szybkiego niszczenia dzieła przyczyniło się to, iż ściana na której widniało dzieło była wystawiona na działanie wiatru i deszczu w połączeniu ze złą jakością materiałów oraz błędami popełnianymi na etapie ich przygotowania.

Jedną z niewielu dziedzin w której Leonardo nie osiągnął wybitnych wyników jest matematyka, chociaż zdawał sobie sprawę, że matematyka jest bezcennym narzędziem dla naukowca i artysty. Jednak zdołał opanować podstawy geometrii, uwidocznione w notatniku zapełnionym figurami geometrycznymi, bazgrołami liczbowymi, wyliczeniami i symbolami matematycznymi.

Leonardo zafascynowany był automatyzacją o czym świadczą projekty machin wojennych, np. czołgu – który może przetaczać się po ziemi, wyglądem przypomina współczesne wyobrażenia o UFO.

Zainteresowania jego sięgały wielu dziedzin, np. architektura, matematyka, muzyka, anatomia człowieka. Bardzo często łączył je ze sobą np. strukturę ciała z proporcjami budynków przyrównywał do harmonijnej struktury muzyki. Przedstawiając swoje interesujące idee zawsze popierał doświadczeniami. Był prawdopodobnie pierwszym eksperymentatorem, który zdał sobie sprawę z roli jaką pełni w oku soczewka, chociaż nie do końca zrozumiał sposób jej funkcjonowania. Żeby uniknąć kłopotów z sekcją oka postanowił ugotować próbki gałki ocznej w białku jajka, które zmieszał z wodą, eksperyment ten jednak się nie powiódł, okazało się bowiem, że soczewka zmieniła swój kształt, a na dodatek oddzieliła się od siatkówki. Mimo niepowodzenia nie ustąpił i po kolejnych eksperymentach zaczął robić postępy. Poznał rolę rogówki, opracował zasadę działania szkieł kontaktowych, pracował nad konstruowaniem przedziwnych narzędzi optycznych, skonstruował przyrząd przypominający teleskop. W swoich notatkach przedstawiał wnioski stanowiące podstawowe zasady optyki, a także teorii światła.

W 1504 roku Da Vinci poznaje młodego, znanego artystę Michała Anioła, lecz znajomość ta nie przeradza się w przyjaźń, lecz przeciwnie w rywalizację.

Michał Anioł zarzucał Leonardowi brak konsekwencji w działaniu ajmowanie się wieloma dziedzinami wiedzy jednocześnie i pozostawienie wielu nie ukończonych projektów. Zmagania obu najsławniejszych i szanowanych artystów nazywano „bitwą bitew”.

Mimo krytyki i ciągłej rywalizacji artysta nie porzucił swoich zainteresowań nadal szkicował coraz to bardziej skomplikowane urządzenia mechaniczne, studiował loty ptaków.

W trakcie drugiego okresu mediolańskiego Leonardo namalował serię obrazów wśród których znalazły się : „ Jan Chrzciciel” , „Leda” , „Mona Lisa”.

Istnieje wiele teorii o tym kim była tajemnicza kobieta z portretu: żoną Francesca del Gioconda, faworyta jednego z największych popleczników i wielbicieli talentu Leonarda, inni zauważają podobieństwo między twarzą Mony Lizy a twarzą samego Leonarda.

Jesienią 1513 roku Leonardo przybywa do Rzymu, gdzie przyjmowany jest z wielkim szacunkiem. Tutaj nadal poświęcał swój czas na prowadzenie badań i poszerzanie swoich zainteresowań. Podobne cechy charakteru i osobowości przyczyniły się do przyjaźni króla Francji Franciszka I i Leonarda.

Franciszek był powszechnie uważany za patrona sztuki, uwielbiał obrazy Leonarda, lecz rozległa i dogłębna wiedza, wyjątkowe rozumienie nauki oraz przemyślenia na temat prawie wszystkich aspektów nauki postrzeganych przez Leonarda fascynowały go.

Leonardo coraz bardziej podupadał na zdrowiu ale umysł nadal miał sprawny, cierpiał na artretyzm jednej ręki co uniemożliwiało mu malowanie i pisanie z uporem walczył ze słabością i zmęczeniem.

Zmarł 2 maja 1519 roku w ramionach króla Francji Franciszka