1. Cytologia - nauka zajmująca się budową wewnętrzną i funkcji komórek Herpetologia - nauka badająca płazy i gady Protozoologia - dziedzina zajmująca się pierwotniakami Histologia - nauka o rozwoju, budowie i funkcjach Mykologia - nauka grzybach Ornitologia - nauka o ptakach Zoologia - nauka o zwierzętach Botanika - nauka o roślinach Ichtiologia - nauka o rybach 2. BUDOWA KOMÓRKI Jest to podstawowa jednostka w budowie każdego organizmu. Człowiek jest ustrojem wielokomórkowym zbudowanym z miliardów tych elementów. Mają one różne kształty i wielkości. Nie zobaczymy ich gołym okiem, tylko pod mikroskopem elektronowym. Mogą być okrągłe, gwiazdkowate, płaski, wałeczkowate lub w postaci kostki. Bez względu na stopień zróżnicowania każdą komórkę charakteryzuje metabolizm i biosynteza. Wszystkie składają się pewnych elementów. Są to: cytoplazma, jądro i struktury cytoplazmatyczne. 3. Skład chemiczny komórki 1.Pierwiastki chemiczne wchodzące w skład budowy komórki: - makroelementy - mikroelementy - ultraelementy Makroelementy: - stanowią 99% masy całego organizmu - są to pierwiastki, których udział w suchej masie organizmu wynosi 0,01% (sucha masa – pozostałość komórki po odparowaniu wody) - do makroelementów zaliczamy pierwiastki biogenne (pierwiastki życia – występują w każdej żywej komórce): C (20%), H (10%), O (63%), N (3%), P (1%), S (0,2%) - do makroelementów zaliczamy również takie pierwiastki jak: Ca, Mg, K, Na, Cl Charakterystyka pierwiastków biogennych: C – podstawowy budulec każdej żywej komórki Podobna praca 80% Budowa komórki - jest podstawą do budowy Podobna praca 80% Budowa komórki związków organicznych - atomy węgla łączą się ze sobą i tworzą długie łańcuchy H – wchodzi w skład budowy cząsteczki wody - ma duże znaczenie w procesie fotosyntezy i oddychania O – występuje w budowie cząsteczki wody - wydzielany w procesie fotosyntezy - spełnia dużą rolę w procesie oddychania - jest akceptorem wodoru i elektronów N – wchodzi w skład budowy białek i kwasów nukleinowych - wchodzi w skład budowy barwników takich jak: chlorofil i hemoglobina P – buduje kwasy nukleinowe - wchodzi w skład budowy kości - u roślin w dojrzałych owocach występuje w związku o nazwie fityna, który stanowi magazyn fosforu dla roślin - wchodzi w skład budowy ATP (magazynu energii w komórkach) S – wchodzi w skład budowy aminokwasów siarkowych np. cystyna, cysteina, metionina - buduje mostki dwusiarczkowe występujące w trzeciorzędowej strukturze białka - występuje we włosach, paznokciach, rogach, kopytach, - występuje w olejkach roślinnych, które nadają roślinom ostry smak np. papryka, cebula, czosnek Wykrywanie pierwiastków biogennych: - wodór i tlen wykrywamy za pomocą papierka kobaltowego, który zmienia zabarwienie z niebieskiego na różowy - siarka – do wykrycia stosujemy papierek octanu ołowiu, który przyjmuje zabarwienie czarne - azot (NH3 – amoniak) – do wykrycia azotu wykorzystujemy odczynnik Nesslera, wytrąca się osad pomarańczowo-brązowy - węgiel – wykrywamy za pomocą wodorotlenku baru – wytrąca się biały osad 2. Mikroelementy - biorą udział w budowie komórki i ich udział jest niezbędny, stanowią 0,01 – 0,00001% suchej masy - do mikroelementów zaliczamy: Fe, Cu, Mn, Mo, B, Zn, Co, J, F 3. Ultraelementy - stanowią bilionowe części suchej masy komórki - zaliczamy do nich: Ra, Au, Ag, Pt, Se 4. Mitoza - podział jądra komórkowego, któremu towarzyszy precyzyjne rozdzielenie chromosomów do dwóch jąder potomnych. W jego wyniku powstają jądra potomne, które mają taką samą liczbę chromosomów co jądro dzielące się. Podziały mitotyczne są procesem nieustannie zachodzącym w organizmie, prowadzącym do jego wzrostu i regeneracji. Komórki powstające w procesie mitozy dysponują identycznym materiałem genetycznym, jak komórka rodzicielska. Jest to najważniejsza z różnic między mitozą a mejozą. Podziały mitotyczne zachodzą w diploidalnych komórkach somatycznych i w ich rezultacie powstają inne diploidalne komórki somatyczne. Główne etapy, czyli fazy mitozy: Interfaza a. komórka rośnie i przygotowuje się do podziału b. intensywna synteza białek, DNA i RNA c. w środkowym stadium interfazy (faza S, od synthesis - synteza) dochodzi do podwojenia chromosomów (chromatydy siostrzane) d. powstaje wrzeciono podziałowe wrzeciono kariokinetyczne) e. dochodzi do podwojenia liczby centrioli (komórki zwierzęce) Profaza a. następuje kondensacja chromatyny b. chromosomy zaczynają być widoczne c. ujawnia się struktura chromosomu d. chromatydy ulegają pogrubieniu, widać miejsce ich złączenia (centromer) e. formuje się wrzeciono podziałowe Metafaza a. rozpad błony jądrowej b. zanik jąderka c. następuje przyczepienie wrzeciona podziałowego do centromerów d. chromosomy ustawiają się w płaszczyźnie równikowej komórki Anafaza a. następuje rozdzielenie chromatyd siostrzanych, powstają chromosomy siostrzane b. chromosomy siostrzane wędrują do przeciwległych biegunów komórki Telofaza a. wokół skupisk chromosomów powstaje błona jądrowa b. wyodrębniają się jądra potomne identyczne z jądrem rodzicielskim Mejoza, skrót: R! (R - od redukcji) - proces podziału komórki występujący u organizmów rozmnażających się płciowo. Polega na takich podziałach jądra komórki diploidalnej, że w rezultacie powstają 4 komórki haploidalne. Pierwszy podział mejotyczny nazywany jest podziałem redukcyjnym, a drugi zaś podziałem ekwatorialnym.
