Cechy charakterystyczne stylów w muzyce: a)Impresjonizm b)Młoda Polska c)Średniowiecze d)Starożytność  

A. IMPRESJONIZM Impresjonizm muzyczny ( przełom XIX i XX wiek ) powstał około 15 lat po pojawieniu się tego kierunku w malarstwie. Jeden z obrazów C. Moneta wystawiony   w Paryżu w 1874 roku ( pt. „Impresja – wschód słońca” ) dał nazwę i początek temu ruchowi, który reprezentowali, poza Monetem, tacy malarze jak : Cezanne, Degas czy Renoir. Impresjonistom chodziło głównie o malowanie w plenerze, gdzie łatwo uzyskuje się grę świateł i cieni, a barwy zastępują linie. Obrazy impresjonistyczne miały nastrój i atmosferę, trudno było mówić o precyzji linii i formy, liczyło się jedynie wrażenie. Podobnie kompozytorzy, których nazwano impresjonistami, dbali bardziej o barwność muzyki, niż o jej kontury oraz o uzyskanie wrażenia, niż o przekaz formy.   Do najwybitniejszych przedstawicieli tego kierunku należeli Claude Debussy i Maurycy Ravel. W Polsce w duchu impresjonizmu tworzył przez pewien okres czasu Karol Szymanowski.   Claude Debussy ( ur. w 1862 r. w St. Germain-en-Laye; zm. w 1918 r. w Paryżu ) Francuski kompozytor, tworzył pod wpływem Chopina i Wagnera, szybko jednak odwrócił się od muzyki romantycznej, szukając nowych sposobów muzycznej wypowiedzi. W 1884 roku otrzymał Nagrodę Rzymską – zaszczytne wyróżnienie zapewniające środki materialne na kontynuację studiów w Rzymie. Od 1892 roku mieszkał na stałe w Paryżu. Przez kilkanaście ostatnich lat życia był krytykiem muzycznym kilku czołowych pism francuskich. Debussy jest pierwszym kompozytorem, który – zrywając z romantyczną tradycją – pchnął rozwój muzyki na nowe tory. Posługując się swobodnie skalą pentatoniczną  i całotonową, akordami septymowymi i nonowymi, szeregami równoległych kwint i kwart, skomplikowanymi strukturami rytmicznymi, nie tyle burzył system harmoniki klasycznej i zrywał z jego konwencjami, co po prostu zaczął w całkowicie nowy sposób kształtować materiał dźwiękowy. Wyzwolił muzykę z form klasycznych i stworzył nowe, porzucił tonalność, zrewolucjonizował technikę orkiestralną i pianistyczną. Przenosząc główny akcent z jakości harmonicznych na jakości brzmieniowe, odkrył nowe środki ekspresji i możliwość przeobrażenia całej struktury dźwiękowej dzieła muzycznego. Twórczość Sceniczne – dramat liryczny „Peleas i Melizanda” oraz balet „Jeux” ( „Gry” ); Utwory orkiestrowe – „Popołudnie Fauna”; „Les Nocturnes” ( „Nokturny” ); „La mer”  ( „Morze” ); „Images” ( „Obrazy” ); Utwory kameralne – kwartet smyczkowy; 3 sonaty na różne zestawienia instrumentów; Utwory fortepianowe – „Suita bergamasque”; „Children Corner”; ( „Kącik dziecięcy” ); 24 preludia; Utwory wokalno-instrumentalne – kantaty oraz pieśni.   Maurycy Ravel ( ur. w 1875 r. w Ciboure, zm. w 1937 r. w Paryżu ) Kompozytor francuski, studiował m.in. pod kierunkiem G. Faure. W 1928 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa na Uniwersytecie Oxfordzkim. Dla twórczości Ravela charakterystyczna jest dążność do uzyskania jasnej i przejrzystej formy, prostoty i lekkości wyrazu przy jednoczesnym świadomym nawiązaniu do różnych pod względem stylistycznym wpływów ( impresjonizm, atonalizm ). Wykorzystywał również jazz na wzór G. Gershwina ( Koncert fortepianowy G-dur ), folklor i egzotykę ( rapsodie ). Jego muzyka odznacza się doskonałością formy, przejrzystością rysunku melodycznego, a także znakomitą i wzorową instrumentacją ( m.in. wspaniale  zinstrumentował „Obrazki z wystawy” Modesta Musorgskiego ). Twórczość Opery – „Godzina hiszpańska”; „Dziecko i czary”; Balet – „Daphnis i Chloe”; Utwory orkiestrowe – „Bolero”, „Rapsodia hiszpańska”; Koncerty fortepianowe – D-dur ( na lewą rękę ) oraz G-dur.   B. Młoda Polska Okres Młodej Polski w dziejach muzyki polskiej obejmuje twórczość kompozytorów: K. Szymanowskiego, M. Karłowicza. Ludomira Różyckiego, Apolinarego Szeluto, Grzegorz Fitelberga.   KAROL SZYMANOWSKI ( ur. w 1882 roku w Tymoszówce, zm. w 1937 w Lozannie )   W 1905 roku przyłączył się do kompozytorów tzw. Młodej Polski, która nawiązywała do współczesnych kierunków muzyki zachodnio-europejskiej. Przełomowe znaczenie dla rozwoju artystycznego miały odbyte podróże do Włoch i północnej Afryki. Kompozytor zainteresował się wówczas kulturami Wschodu i Starożytnością. W czasie pobytu w Paryżu i Londynie zapoznał się    z twórczością C. Debussy’ego i M. Ravela, co skierowało jego uwagę na muzykę francuskiego impresjonizmu. Poznanie folkloru góralskiego, badanie charakteru i cech pieśni oraz tańców podhalańskich rozbudziło zainteresowanie muzyką ludową . Nawiązanie do tradycji narodowej i Chopina, nowy stosunek do muzyki ludowej oraz silna indywidualność twórcza zadecydowały o jego historycznej pozycji w muzyce europejskiej.   TWÓRCZOŚĆ cykle utworów fortepianowych – „Metopy”, „Maski”; „Mity” – na skrzypce i fortepian op. 30 III Symfonia „Pieśń o nocy” opera „Król Roger” op. 46 balet „Harnasie” op. 55 „Stabat Mater” op. 53   C. Średniowiecze Muzyka średniowiecza datuje się od przyjęcia chrześcijaństwa (r. 313) i związanego  z tym wprowadzenia do liturgii katolickiej rzymskiego śpiewu kultowego, znanego później pod nazwą śpiewu gregoriańskiego. Tworzywo tego śpiewu miało przez długie wieki decydować o rozwoju muzyki i jej przemianach. W pierwszych wiekach — do XI w. — ośrodkami rozwoju nauki i sztuki, w tym także kultury muzycznej, w Europie były kościoły, zwłaszcza klasztory. Kultywowano w nich muzykę wokalną; początkowo wręcz zabraniano w koś­ciołach użycia instrumentów (tak jest po dzień dzisiejszy w kościele wschod­nim). Jednogłosową, czyli monodyczną muzykę liturgiczną kościoła skodyfikował papież Grzegorz I zwany Wielkim, od którego pochodzi też nazwa chorału gregoriańskiego (sama nazwa „chorał" bierze się od słowa „chorus", tj. miejsca, gdzie stali śpiewacy kościelni). Działający w latach 590—604 papież Grzegorz Wielki polecił dokonać, ostatecznego wyboru melodii kościelnych i zebrał je w tzw. Antyfonarzu (zbiór obowiązujący z pewnymi tylko modyfikacjami w kościele do dziś). Charakterystyczna dla chorału gregoriańskiego jest jego jednogłosowość oraz to, że jego podstawę stanowią skale kościelne; w sumie jest ich osiem (4 tzw. skale autentyczne i 4 ich pochodne, tzw. skale plagalne). Nazywamy je też skalami modalnymi. Od VII wieku pojawia się tendencja do wielogłosowości, początkowo skromnej, opartej na równoległościach czystych interwałów — kwart lub kwint — później coraz to kunsztowniejszej. Ten typ muzyki nazwano organum. W IX wieku kompozytorzy tworzyli muzykę, której dźwięki dwu głosów posuwały się równolegle w kwintach (lub w kwartach i kwintach), dzięki czemu melodie brzmią surowo, a dla współczesnego słuchacza — archaicznie. Głos podstawowy nazywano wówczas głównym (vox principalis), głos towarzyszący — głosem organalnym (vox organalis). W XI wieku bar­dziej rozwinięła się forma prowadzenia głosów: prymy, oktawy, kwinty  i kwarty (innych interwałów wtedy nie używano). Służyło to pewnej niezależności obu głosów, stąd też nazywano takie organum swobodnym. W tym czasie pojawiła się technika przeciwstawiania sobie nut (punctum contra punctum, stąd nazwa — kontrapunkt), muzyka stała się już bardziej kunsztowna, nie prze­biegała — jak przedtem — w mechanicznych równoległościach, lecz nie­zależnie, tworząc w drugiej linii własny głos. W XII wieku kompozytorzy pokazywali technikę jeszcze kunsztowniejszą. Dolny głos, zwany tenorem (od łac. tenere — trzymać) opiera się na dłuższych wartościach rytmicznych (jest to tzw. cantus firmus — śpiew stały), natomiast górny głos, zwany dyskantem (a od r. 1600 sopranem), pod względem rytmicznym ułożony jest swobodnie. Jest to linia zdobiąca, melizmatyczna (orna­mentalna), stąd nazwa tego typu organum: organum melizmatyczne. Już od wczesnego średniowiecza pojawiły się liczne traktaty teoretyczne, którym zawdzięczamy naszą wiedzę o powolnym, lecz konsekwentnym wzbogacaniu się języka muzycznego i notacji. Reformatorem notacji i twórcą systemu solmizacji był mnich toskański Guido z Arezzo (ok. 992—1050). W okresie wczesnego średniowiecza do głosu zaczyna dochodzić świecka pieśń jednogłosowa, którą możemy uważać za przejaw muzyki ludowej. Muzyka ta wiąże się z postaciami grajków wędrownych, którzy byli jedno­cześnie wesołkami, akrobatami i błaznami. Wędrowali oni gromadami z miejsca na miejsce, biorąc udział w uroczystościach i zabawach ludowych, prześlado­wani zarówno przez władze świeckie, jak i Kościół. Inny nurt muzyki świeckiej reprezentowali poeci-muzycy wywodzący się ze stanu rycerskiego bądź dworskiej arystokracji, zwani we Francji południo­wej trubadurami, w północnej zaś truwerami, w Niemczech Minnesangerami (wym. minezengerami). Ich pieśni sławiły czyny rycerskie, miłość, piękno przyrody. W wiekach XIV—XV działali w Niemczech Meistersingerzy, tworzący  w licznych miastach własne związki na wzór cechów rzemieślniczych. Elementy muzyki kościelnej i świeckiej przenikały się stale, ale o rozwoju muzyki  i jej języka dźwiękowego decydowała kultywowana w ośrodkach koś­cielnych wielogłosowość oparta  na technice kontrapunktu. Czołowymi przed­stawicielami paryskiej szkoły (tak przyjęto nazywać ośrodki uprawiania róż­nych gałęzi sztuki) przy katedrze Notre Dame,  a zarazem wielkimi twórcami nowej polifonii byli Leoninus i Perotinus działający w epoce nazwanej później Ars Antiqua. Leoninus był mistrzem organum dwugłosowego, Perotinus doprowadził do mistrzostwa organa trzy- i czterogłosowe. Leoninus działał w połowie XII wieku (daty jego życia nie są znane). Zyskał miano najwybitniejszego kompozytora muzyki organalnej. Jego główne dzieło Magnus liber organi zawiera dwugłosowe organa (w sumie 95) na cały rok kościelny. Oryginał tej kolekcji nie zachował się. Znaczenie Leonina polega na wprowadzeniu nowego, jednakowo uporządkowanego rytmu w dopiero co kiełkującej poli­fonii. Perotinus działał w II połowie XII wieku. Przypisywane mu dzieła tłumaczą rozgłos tego największego kompozytora szkoły Notre Dame. Perotinus zwany Wielkim rozbudował księgę swego poprzednika Leonina o trzy-i czterogłosowe organa na wielkie święta. Do jego najznakomitszych osiągnięć należą czterogłosowe organa: Yiderunt omnes (Ujrzeli wszyscy) i Sederunt principes (Książęta siedzieli), wielkie kompozycje o statycznym charakterze, z imponująco rozbudowaną, śmiałą formą. W XIV wieku zasadniczą formą muzyki kościelnej stał się motet (najczęściej trzygłosowa kompozycja wokalna), gdy w muzyce świeckiej formami głównymi były rondeau, virelai, czy ballata — odmiany pieśni złożonych ze zwrotek i refrenu. Rozwinęły się liczne instrumenty, w miastach zaczęli działać zawodowi muzykanci, w kościołach organiści. Ideałem muzyki stała się z czasem wielogłosowa, polifoniczna architektura. Kunszt muzyków polegał na umie­jętności prowadzenia głosów, na zgodnej z aktualnymi prawidłami słuchowymi i teoretycznymi wielogłosowości. W okresie Ars Antiqua (1230—1320) wykształcił się też system notacji tzw. menzuralnej (ustalający wzajemny stosunek czasu trwania poszczególnych nut), która była wielkim krokiem naprzód w dziedzinie techniki notacyjnej. W okresie Filip de Vitry (1291—1361) sformułował nowe zasady prowadzenia głosów, odległe od zasad organalnych. Rozwinęły się formy muzyki świeckiej. Wielkim ich twórcą był Guillaume de Machaut (wym. gijom de maszo, ok. 1300—1377), autor motetów, ballad, rond, virelais, a także czterogłosowej mszy. We Włoszech pojawił się ma­drygał (świecka forma wykonywana najczęściej przez dwa głosy wokalne z towarzyszeniem trzeciego instrumentalnego). W polifonii posługiwano się coraz częściej techniką imitacji i kanonu. Powstawały nowe techniki wielo­głosowe (m. in. śpiew w tercjach — gymel — pochodzący z Anglii). Domi­nowała wciąż jeszcze faktura trzygłosowa (utwory czterogłosowe należały do rzadkości). Fakturę wielogłosową rozwinęli w późnym średniowieczu kom­pozytorzy tzw. szkoły burgundzkiej, których najwybitniejszym przedstawi­cielem był Guillaume Dufay (wym. gijom dife, przed 1400—1474). Dufay stworzył wiele wybitnych dzieł zarówno w dziedzinie wielogłosowej mszy, jak i pieśni świeckiej (chanson, wym. szansą). Melodię główną powierza często sopranowi (a nie-jak to czyniono dawniej — tenorowi), upraszczał styl muzyki przechodząc od złożonej polifonii do dość przejrzystych, niemal już harmonicznych ze­stawień, co jest jego bodaj największą zasługą w dziejach muzyki. Biorąc za punkt wyjścia zamienność tercji małej i wielkiej, Dufay stworzył pierwsze formy harmoniki tonalnej. W sumie zostawił około 200 dzieł; są to przede wszystkim msze, wiele świeckich i kościelnych motetów, pieśni francuskich i włoskich. Niektóre pieśni zawierają wątki ludowe oraz ilustracyjno-programowe.   D. Starożytność Własną kulturę muzyczną stworzyły wszystkie znaczniejsze kraje starożytne, m.in. Mezopotamia, Egipt, Palestyna, Chiny, Japonia oraz Grecja i Rzym. Dawne kultury Wschodu rozróżniały muzykę ceremonialną od ludowej. Muzyka ceremonialna stała na znacznie wyższym poziomie, służyła m.in. uświetnianiu uroczystości dworskich, wymagała niekiedy wielkiej liczby wykonawców. Muzyka w dawnej Mezopotamii odgrywała rolę religijną, a jednocześnie była bliska nauce: kapłani, matematycy i astrolodzy tworzyli już nawet rodzaj muzycznej teorii. Analogie pomiędzy matematyką a muzyką snuto także w Asyrii, Chinach, Grecji. Kultowa i dworska muzyka japońska była wytworem wysokiej kultury ruchu i tańca, a później teatru. Muzyka indyjska i arabska sformułowała własne systemy i teorie. Antyczna Grecja wytworzyła wysoką kulturę muzyczną, niestety posiadamy bardzo mało dokumentów jej muzycznej sztuki. Muzyka grecka stanowiła tylko jeden z elementów sztuki synkretycznej, w skład której wchodziły  także poezja i taniec. Najbardziej charakterystycznymi formami były hymny na cześć Apollina i dytyramby na cześć Dionizosa śpiewane przy wtórze fletni Pana (zestaw połączonych drewnianych piszczałek) lub aulosu (piszczałka z otworami bocznymi). Dytyramby stały się zalążkiem form bardziej rozwiniętych -  dramatu greckiego, który był syntezą poezji, muzyki i tańca. Wywodząca się z dytyrambów dionizyjska tragedia (Ajschylos, Sofokles, Eurypides) stała się w Grecji najbardziej reprezentatywną formą dramatyczną. Podobnie jak we wszystkich wczesnych kulturach muzycznych, także w Grecji muzyka wiązała się z kultem bogów. Istniała też muzyka niekultowa (pieśń ludowa, pieśń bohaterska). W starożytnej Grecji rozwinęła się bogata teoria muzyki (Pitagoras, Arystoksenos, Didymos). Powstał system dźwiękowy, którego podstawę stanowiły tzw. tetrachordy, czyli szeregi czterodźwiękowe różniące się od siebie układem odległości. Grecy przypisywali skalom dźwiękowym wartości etyczne: jedne miały się cechować np. siłą moralną, inne –majestatyczność, męstwo, wojowniczość, wzruszenie czy żałobę. Nauka o etosie jest dziełem Platona. Sztuka grecka wywarła decydujący wpływ na kulturę europejską. Nie tylko samo słowo muzyka pochodzi z greckiego, ale także takie terminy jak: melodia, rytm, harmonia, gama, homofonia, kanon, chór. W Rzymie własną muzykę rozwinęło wczesne chrześcijaństwo. Ze Wschodu przejęto psalmodie, śpiewy kultowe pochodzenia syryjskiego i starożydowskiego. Rozwinął się śpiew dialogowany (dwuchórowy) i responsorialny (solista przeciw chórowi). Powstały psalmy i hymny. Ważną datą w dziejach muzyki stało się uznanie chrześcijaństwa w 313 roku  - edykt mediolański.       Oczywiście nie jest to z netu, tylko pisane ręcznie. Pozdrawiam.