1. Za początek BAROKU w muzyce przyjmuje się datę wystawienia pierwszej opery Jacopo Periego - Eurydyka - jest to rok 1600. Symboliczną datę zakończenia baroku wyznacza śmierć J. S. Bacha - jest to rok 1750. 2. Wewnętrznie często epokę dzieli się na następujące etapy: a. barok wczesny (do 1630 r.), wykazujący jeszcze ślady tradycji renesansowej; b. barok dojrzały (1630 r. – 1730 r.), w którym krystalizują się najbardziej charakterystyczne dla epoki formy i gatunki muzyczne; c. barok późny (1680 r. – 1730 r.), czas syntezy zasadniczych kierunków rozwojowych. Za niewątpliwie największe zdobycze baroku należy uznać: - wprowadzenie harmonii funkcyjnej i określenie jej prawidłowości; - wykształcenie wiele nowych form, gatunków oraz określenie ich zasad formalnych i fakturalnych; - pełne usamodzielnienie faktur: wokalnej i instrumentalnej. Powstała typowa dla baroku sztuka akompaniamentu improwizowanego – tzw. basso continuo. Kompozytorzy uprawiali następujące formy muzyczne, reprezentujące dany rodzaj faktury: - faktura instrumentalna: concerto grosso, koncert solowy, sonata barokowa, toccata, toccatina, suita, chaconne, passacaglia, wariacje chorałowe, fuga. - faktura wokalno-instrumentalna: opera, oratorium, pasja, kantata. Pierwszym ośrodkiem, w którym podjęto próby rekonstrukcji teatru, stała się Florencja. Powstała tam akademia artystyczno - filozoficzna pod nazwą CAMERATA FLORENCKA. Skupiała ona ówczesną inteligencję twórców: filozofów, poetów, kompozytorów myślicieli. Przewodniczył jej mecenas sztuki Giovanni de Bardi. Termin „opera” wprowadził po raz pierwszy F. Cavalli w 1639 r. Wcześniej posługiwano się nazwami: tragedia, dramma per musica i inne. Wybitni twórcy muzyki baroku to: J. S. Bach (1685-1750) J. F. Haendel (1685-1759) Antonio Vivaldi (1678-1742). Domenico Giuseppe Scarlatti (1685-1757). Georg Philipp Telemann (1681-1767) Arcangelo Corelli (1653-1713) Tomaso Albinoni (1671-1751) François Couperin (1668-1733) Jean-Philippe Rameau (1683-1764). 3. Kantata (wł. cantare = śpiewać) to wieloczęściowy, niesceniczny utwór wokalny, złożony z arii, recytatywów, duetów, ansambli, chórów i części instrumentalnych. Od opery i oratorium różni się mniejszymi rozmiarami i większą różnorodnością tekstów, na które składają się utwory liryczne, epickie, dramatyczne, mitologiczne, religijne. Oratorium to forma muzyki dramatycznej, związana na ogół z tekstem o tematyce religijnej, bez akcji scenicznej, wykonywana w kościele lub sali koncertowej bez dekoracji i charakteryzacji wykonawców. Opiera się na współdziałaniu partii wokalnych (solowych i chóralnych) i instrumentalnych. Pasja to utwór muzyczny, którego podstawę stanowi opis męki Chrystusa według tekstu jednej z czterech Ewangelii. Pasja powstała w XII wieku i polegała na muzycznej recytacji tekstu podzielonego na trzy partie: partię Chrystusa, narratora (Ewangelisty) i tłumu. Fuga – forma polifoniczna, oparta na imitacji ścisłej. Temat, czyli zasadnicza melodia, przechodzi z jednego do drugiego głosu (w utworze muszą być co najmniej dwa głosy). Toccata, podobnie jak etiuda czy kaprys, jest często utworem popisowym, stąd przewaga elementu rytmicznego, niejednokrotnie o motorycznym charakterze. Na ogół bywa przeznaczona na instrument klawiszowy, w literaturze muzycznej spotyka się toccaty orkiestrowe. Pozdrawiam.
