Polska - rolnictwo Użytki rolne zajmują w Polsce 59,7% powierzchni kraju. Niewiele jest państw na świecie o tak dużym udziale użytków rolnych. Rolnicze użytkowanie ziemi cechuje się dużą ilością gruntów ornych. Zajmują one 76,7% obszaru użytków rolnych. Największą powierzchnię zajmują w Polsce środkowej, a najmniejszą w górach. Użytki zielone (łąki i pastwiska) zajmują 21,7% powierzchni użytków rolnych, a sady 1,6%. W Polsce zdecydowaną większość powierzchni zasiewów zajmują gospodarstwa indywidualne (prywatne) - 80%. Gospodarstwa państwowe stanowią 16%, a spółdzielnie rolnicze 4% powierzchni zasiewów. Największy procent powierzchni zasiewów zajętych przez gospodarstwa państwowe mają Ziemie Odzyskane, a zwłaszcza województwo zachodniopomorskie. Wyjątkowo niekorzystnie kształtuje się w Polsce struktura wielkościowa gospodarstw, a w szczególności gospodarstw indywidualnych. Z powyższego zestawienia wynika, że ponad połowa gospodarstw indywidualnych ma powierzchnię poniżej 5 hektarów. Duże rozdrobnienie gospodarstw jest bardzo trudnym problemem polskiej gospodarki. Małe gospodarstwa z reguły nie są w stanie prowadzić nowoczesnej gospodarki rolnej. Średnia wielkość gospodarstwa indywidualnego wynosi 7,8 ha. Wyposażenie techniczne polskiego rolnictwa nie odbiega zbytnio od rolnictwa krajów Unii Europejskiej. Na 100 hektarów użytków rolnych przypada 7,4 ciągników. Nieco gorzej wygląda sytuacja z bardziej skomplikowanymi urządzeniami i maszynami rolniczymi (kombajnami zbożowymi i specjalistycznymi). Produktywność gleb zwiększa się przez nawożenie naturalne i sztuczne. Zużycie nawozów sztucznych, po załamaniu w roku 1990, powoli się zwiększa. W 1997 roku wyniosło 88,3 kg na 1 ha użytków rolnych. Jest to wskaźnik dużo niższy niż w krajach Europy Zachodniej. Na wielu obszarach w Polsce występuje niedobór lub nadmiar wody. Stosunki wodne można uregulować poprzez meliorację, czyli systemy nawadniające i odwadniające. Powierzchnia użytków rolnych wymagających melioracji wynosi około 9,4 mln ha. W Polsce zmeliorowano około 6,7 mln ha. Jest to 36,2% użytków rolnych. Każde państwo prowadzi swoją politykę rolną, gdyż rolnictwo jest strategicznym działem gospodarki narodowej. W Polsce zajmuje się tym Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Stosowano wiele form pomocy dla rolników: skup interwencyjny, cła na żywność importowaną, dopłaty do paliwa, preferencyjne kredyty itp. Nie wszystkie te zabiegi były skuteczne. Stan rolnictwa był dużym problemem podczas negocjacji dotyczących przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Najpowszechniej uprawianą rośliną w Polsce jest pszenica. Jej uprawa zajmuje ponad 20% powierzchni zasiewów, a roczne zbiory kształtują się na poziomie 8 mln t. Pszenica jest zbożem wymagającym dobrych warunków glebowych i wilgotnościowych. Główne rejony uprawy to Nizina Śląska, Przedgórze Sudeckie, Podkarpacie, Wyżyna Lubelska i Żuławy Wiślane. Drugim zbożem chlebowym jest żyto. Nie ma dużych wymagań glebowych i może być uprawiane na słabych, piaszczystych glebach. Powierzchnia uprawy jest niewiele mniejsza niż pszenicy (ponad 18% powierzchni zasiewów). Roczne zbiory wynoszą 5-6 mln t. Daje to naszemu krajowi drugie miejsce na świecie. Główne rejony uprawy to centralna Polska, Podlasie, Pomorze, Wielkopolska i ziemia lubuska. Coraz częściej uprawia się w Polsce pszenżyto - krzyżówkę pszenicy i żyta. Powierzchnia jego uprawy wynosi około 5% gruntów ornych, a roczne zbiory około 2 mln t. Jęczmień jest zbożem wymagającym pod względem glebowym i klimatycznym. Zużywany jest jako pasza, kasza oraz surowiec do produkcji piwa. Roczne zbiory wynoszą prawie 4 mln t. Uprawia się go na Nizinie Śląskiej, Kujawach, Żuławach oraz Pojezierzu Mazurskim. Zmniejsza się w Polsce znaczenie uprawy owsa. Jest on zbożem paszowym o niewielkich wymaganiach glebowych i klimatycznych. Uprawiany jest głównie na Podlasiu i w Karpatach. Tradycyjną polską uprawą są ziemniaki. Zajmują ponad 10% powierzchni zasiewów (3 miejsce po pszenicy i życie). Mają małe wymagania glebowe i klimatyczne. Roczne zbiory przekraczają 20 mln t. Główne rejony uprawy to środkowa Polska i Podlasie. Rośliną cukrodajną uprawianą w Polsce są buraki cukrowe. Mają duże wymagania glebowe. Uprawiane są w pasie ciągnącym się od Żuław przez Kujawy, Wielkopolskę, Nizinę Śląską do Przedgórza Sudeckiego oraz na Wyżynie Lubelskiej. Roczne zbiory kształtują się na poziomie 15 mln t. Głównymi polskimi roślinami oleistymi są rzepak i rzepik. Jest to uprawa wymagająca dobrych gleb i dużej wilgotności. Głównymi rejonami uprawy są Żuławy, Kujawy, Nizina Śląska i Przedgórze Sudeckie. Zmniejszeniu ulega powierzchnia uprawy roślin włóknistych - lnu i konopi. Len uprawia się w województwach północnych, na Nizinie Śląskiej, Wyżynie Lubelskiej i w Wielkopolsce, natomiast konopie na Wyżynie Lubelskiej, Nizinie Śląskiej i Żuławach. Zmniejsza się także powierzchnia uprawy tytoniu. Uprawiany jest głównie na Wyżynie Lubelskiej, na Podkarpaciu oraz w rejonie Grudziądza i Augustowa. Ważnym surowcem potrzebnym do produkcji piwa oraz dla przemysłu kosmetycznego i farmaceutycznego jest chmiel. Rejony jego uprawy znajdują się na Wyżynie Lubelskiej i w Wielkopolsce. Polska wyróżnia się dużą produkcją warzyw. Uprawiane są głównie w pobliżu dużych miast oraz dużych zakładów przetwarzających warzywa. Dość duży udział w strukturze upraw mają rośliny pastewne (buraki pastewne, koniczyna, lucerna, brukiew, marchew). Powszechnie uprawiane są w Karpatach oraz na Mazurach. Polska jest znaczącym producentem owoców: porzeczek, truskawek, malin, jabłek. Istnieją trzy główne regiony sadownicze: region mazowiecki - w rejonach Grójec - Góra Kalwaria oraz Łowicz - Skierniewice dominuje uprawa jabłoni, między Płońskiem a Płockiem uprawia się maliny, a w okolicy Włocławka porzeczki i agrest; region lubelski ciągnie się od Sandomierza do Puław. Uprawia się tam brzoskwinie, morele, czereśnie i orzechy włoskie; region południowy - głównie Kotlina Nowosądecka i Oświęcimska (jabłonie, śliwy). Drugą, obok uprawy roślin, podstawową dziedziną działalności rolniczej jest chów zwierząt gospodarskich. W Polsce najlepiej rozwinął się chów trzody chlewnej, bydła, owiec, koni i drobiu. W naszym kraju występują duże wahania pogłowia zwierząt gospodarskich. Jest to związane ze zmianami opłacalności hodowli poszczególnych rodzajów zwierząt. Najwięcej hoduje się trzody chlewnej, w granicach 18-22 mln sztuk. Trzodę chlewną hoduje się dla pozyskania mięsa i tłuszczu, najwięcej w Wielkopolsce i na Kujawach oraz na Podlasiu. Produkcja mięsa wieprzowego w 1997 roku wyniosła 1 mln 895 tys. ton. Pogłowie bydła wynosi około 5 mln sztuk. Dominujące znaczenie ma mleczny kierunek hodowli. W porównaniu do innych krajów europejskich mleczność polskich krów nie jest wysoka. Wynosi nieco ponad 3 tys. litrów rocznie. Kierunek mięsny ma mniejsze znaczenie ze względu na dominację wieprzowiny na rynku. Dość duże znaczenie ma produkcja mięsa cielęcego. Najwięcej bydła hoduje się w Karpatach, województwie opolskim, południowej Wielkopolsce oraz na Mazurach. Roczna produkcja mleka wynosi około 12 mld litrów, mięsa wołowego około 400 tys. t, a cielęciny ponad 40 tys. ton. Wyraźnie spadło w ostatnich latach pogłowie owiec. Obecnie wynosi trochę mniej niż 500 tys. sztuk. Powodem tego spadku jest nieopłacalność produkcji wełny i problemy z jej skupem. Kierunek mięsny hodowli owiec praktycznie w Polsce nie istnieje, bo baranina nie jest mięsem cenionym w naszym kraju. Główne obszary chowu owiec to Karpaty, Sudety i Podlasie. Od dawna spada w Polsce pogłowie koni. Obecnie wynosi nieco ponad 500 tys. sztuk. Konie wykorzystywane są jako siła pociągowa, natomiast niewielkie znaczenie ma produkcja mięsa końskiego. Najwięcej koni hoduje się w południowo-wschodniej i wschodniej Polsce. W chowie drobiu dominują kury. Ilość hodowanych kur przekracza 50 mln sztuk. Najwięcej ferm kurzych znajduje się w Polsce południowej. Wyraźnie wyodrębniły się dwa kierunki produkcji - mięsny i jajczarski. Kierunek mięsny (brojlery) skupia się w pobliżu dużych miast oraz zakładów mięsnych. Inne rodzaje drobiu (kaczki, gęsi, indyki - łącznie około 3,5 mln sztuk) mają mniejsze znaczenie. Polska ma warunki naturalne zbliżone do warunków naturalnych ościennych państw europejskich. Jednakże wielkość plonów roślin uprawnych w Polsce w porównaniu do innych krajów Europy wypada niezbyt korzystnie. Podobnie wygląda sytuacja z mlecznością krów. Pomimo niezbyt wysokich plonów, Polska jest liczącym się w Europie producentem żywności. W kilku uprawach zajmujemy znaczące miejsce na świecie (żyto, ziemniaki, rzepak, buraki cukrowe, owoce - porzeczki, maliny, jabłka). Aby możliwa była integracja Polski z Unią Europejską, konieczne jest zreformowanie rolnictwa. Powinno ono polegać na: zwiększeniu powierzchni gospodarstw rolnych; wprowadzeniu specjalizacji produkcji; podniesieniu produktywności rolnictwa przez większe zużycie nawozów sztucznych i środków ochrony roślin oraz mechanizację; poprawie otoczenia rolnictwa - skupu i przetwórstwa produktów rolnych; podniesieniu kultury rolnej.
