Epoka baroku w muzyce trwała XVII wiek i pierwszą połowę XVIII wieku. Graniczna data 1750 rok oddzielająca barok od następnej epoki (klasycznej) jest rokiem śmierci najwybitniejszego jej przedstawiciela J. S. Bacha. W baroku rozpoczęły się zasadnicze zmiany dotyczące budowy dzieła muzycznego – była to epoka generałbasu. Najważniejszym elementem konstrukcji utworu muzycznego było powstanie zasady tzw. basso continuo. Basso continuo przyczyniło się do wyodrębnienia głosu najniższego – basowego, który stanowił podstawę harmoniczną, oraz najwyższego – sopranu, który prowadził linię melodyczną. Środkowe głosy utworu muzycznego harmonicznie wypełniały głosy skrajne. Wyodrębnienie basu i sopranu oznaczało zwiększenie tych głosów w utworze. Spowodowało to wyznaczenie przez kompozytorów różnych zadań poszczególnym głosom utworu muzycznego. W okresie baroku występowała dalsza krystalizacja systemu dur-moll. W ten sposób traciły znaczenie średniowieczne skale modalne, które jeszcze w XVI wieku – renesansie miały znaczący wpływ na twórczość ówczesnych kompozytorów. Ze względu na powstanie w epoce baroku form wokalno-instrumentalnych i instrumentalnych nastąpiło znacznie ograniczenie faktury a cappella. To umożliwiło zostosowanie przez kompozytorów akordów bardziej dysonansowych, w tym akordów alterowanych. Dzieła takich kompozytorów jak Claudio Monteverdiego, stały się punktem rozwoju dla rozwoju harmoniki Bacha. W okresie baroku kompozytorzy wykształcili fakturę kształtowania muzycznego. Faktura oznacza sposób zbudowania utworu i określenie zastosowanych w nim środków techniki kompozytorskiej. Istnieją trzy zasadnicze zasady budowy utworu: faktura wokalna, instrumentalna i wokalno-instrumentalna. W epoce baroku wykształciło się szereg nowych form muzycznych w zakresie faktury instrumentalnej i wokalno-instrumentalnej. Formy muzyczne – faktura instrumentalna: concerto grosso, koncert solowy, sonata barokowa, toccata, toccatina, suita, chaconne, passacaglia, wariacje chorałowe, fuga. Formy muzyczne – faktura wokalno-instrumentalna: opera, oratorium, pasja, kantata. Niewątpliwie najwybitniejszymi postaciami z dziedziny muzyki w okresie baroku byli: J. S. Bach oraz J. F. Haendel. Inni wybitni twórcy muzyki baroku to: Antonio Vivaldi (1678-1742). Domenico Giuseppe Scarlatti (1685-1757). Georg Philipp Telemann (1681-1767) Arcangelo Corelli (1653-1713) Tomaso Albinoni (1671-1751) François Couperin (1668-1733) Jean-Philippe Rameau (1683-1764). Jean-Baptiste Lully (1632-1687) i in. JOHANN SEBASTIAN BACH ( ur. w 1685 w Eisenach, zm. w 1750 w Lipsku ) to genialny kompozytor niemiecki i organista. Był najmłodszym, a jednocześnie najwybitniejszym z sześciu synów Johanna Ambrosiusa, muzyka miejskiego w Eisenach. Sam również miał liczną rodzinę: z pierwszą żoną Barbarą – siedmioro dzieci, z drugą – Anną Magdaleną – trzynaścioro. Jednakże dziesięcioro z nich zmarło w okresie niemowlęctwa lub we wczesnych latach dziecięcych. Mając na utrzymaniu liczną rodzinę musiał przenosić się w poszukiwaniu większych zarobków. W latach: 1703 – 1707 – był organistą w Arnstadt i Muhlhausen; 1708 – 1714 – był muzykiem i organistą na dworze księcia Wilhelma Ernesta w Weimarze; do jego obowiązków należała gra na organach i klawesynie oraz działalność w kapeli dworskiej. Miał też obowiązek komponowania dla owej kapeli jednego utworu w ciągu miesiąca. Rozpoczął też działalność pedagogiczną ucząc muzyki członków rodziny książęcej. 1714 – 1717 – był koncertmistrzem kapeli weimarskiej; komponował wiele utworów klawesynowych o charakterze dydaktycznym dla swojego licznego potomstwa. 1717 – 1723 – był organistą na dworze księcia Leopolda w Kothen; 1723 – 1750 – był kantorem szkoły św. Tomasza w Lipsku. W latach 1723 – 1741 prowadził tam koncerty Collegium Musicum. Do jego obowiązków należało prowadzenie nabożeństw i gra w kościele w czasie uroczystości. Kontynuował swą pracę pedagogiczną, wyjeżdżał też do innych miast niemieckich , gdzie występował jako wirtuoz – organista. Pod koniec życia cierpiał na chorobę oczu, która doprowadziła go do całkowitej ślepoty. Pochowany został w Lipsku przy Kościele św. Jana, a w 1949 roku przeniesiono jego prochy do Kościoła św. Tomasza. Twórczość J. S. Bacha Utwory wokalno – instrumentalne - Kantaty (ok. 200) - Pasje ( do dziś przetrwały tylko dwie: według św. Mateusza i św. Jana ) - Motety - Oratoria ( największe z nich to Oratorium na Boże Narodzenie ) - Msze ( m.in. Wielka Msza h – moll ) - Magnifikat Utwory instrumentalne - muzyka organowa: opracowania chorałowe, wariacje, preludia, fantazje, toccaty, fugi, sonaty - muzyka klawesynowa: preludia, fugi, tańce, toccaty, partity, inwencje dwugłosowe i trzygłosowe, suity angielskie , suity francuskie, 2 zbiory preludiów i fug we wszystkich tonacjach pt. Das Wohltemperierte Klavier”, „Musikalisches Opfer” oraz „Kunst der Fuge” - muzyka kameralna: sonaty i partity na skrzypce solo, suity wiolonczelowe, 6 sonat skrzypcowych, 6 sonat fletowych - muzyka orkiestrowa: koncerty na instrumenty solowe, concerti grossi ( VI koncertów brandenburskich ), 4 suity orkiestrowe. GEORG FRIEDRICH HAENDEL ( ur. W 1685 r. w Halle, zm. w 1759 r. w Londynie ) Niemiecki kompozytor i organista, działający w Anglii. W wieku 9 lat rozpoczął lekcje gry na organach, klawesynie, skrzypcach, oboju oraz naukę kompozycji. oraz naukę kompozycji. W 1702 roku rozpoczął studia prawnicze, objął też stanowisko organisty w katedrze w Halle. Po roku porzucił studia, zre- zygnował z kariery muzyka kościelnego i przeniósł się do Hamburga. Został przyjęty do orkiestry operowej jako skrzypek, a później klawesynista.W latach 1706-1710 przebywał we Włoszech (Florencja, Rzym, Neapol). Stworzył wówczas około 150 kantat, utwory kościelne i instrumentalne oraz 2 oratoria. Po opuszczeniu Włoch udał się do Londynu, gdzie odniósł wielki sukces wystawiając operę „Rinaldo”. Rok później wyjechał do Hanoweru. Powstały wtedy między innymi : koncerty obojowe, sonaty triowe, duety kameralne. W 1712 roku udał się powtórnie do Londynu. Na życzenie króla zorganizował zespół operowy „Royal Academy of Music”. W 1727 roku otrzymał obywatelstwo angielskie. W tym czasie tworzył głównie opery – „Riccardo Primo”, „Tolomeo”. Po 1737 roku skoncentrował się na formie oratorium. Utrata wzroku w 1752 roku zahamowała jego twórczość kompozytorską. Zmarł w Londynie. Twórczość Haendla stała się swego rodzaju spełnieniem ówczesnych ideałów muzyki pełnej wzniosłości, blasku, silnie oddziałującej na odbiorcę bogactwem nastrojów. Twórczość G. F. Haendla: · utwory wokalno – instrumentalne: - - ponad 40 oper (m.in. „Rinaldo”, „Radomistro”, „Giulio Cesare”, „Tamerlano”, „Orlando”); - 22 oratoria (m.in. „Mesjasz” – 1741, „Saul”, „Izrael w Egipcie”, „Juda Machabeusz”, „Jephtha”) - dzieła kantatowe - duety, tria, arie, pieśni – mniejsze utwory o charakterze religijn; utwory instrumentalne: - dzieła orkiestrowe : 2 zbiory concerti grossi (op. 6 i op. 3), - suity orkiestrowe : „Water Music”, „Fireworks Music”; - koncerty organowe; - suity i inne utwory klawesynowe; - - sonaty solowe i triowe. ANTONIO VIVALDI (ur. 1678 r.w Wenecji, zm. 1741 r. w Wiedniu) Kompozytor włoski, był nie tylko wybitnym twórcą, ale także świetnym skrzypkiem; gry na tym instrumencie uczył go ojciec. Nie znamy dokładniejszych wiadomości i szcegółów na temat życia twórcy, wiemy, że działał jako dyrygent, pedagog i kompozytor. Zwany był ze względu na kolor włosów „rudowłosym księdzem”. Największe zasługi w historii muzyki położył Vivaldi w dziedzinie swoich osiągnięć instrumentalnych, w tym w szczególności w utworach tworzonych na instrumenty smyczkowe. Ponieważ sam był wybitnym wirtuozem w grze na skrzypcach, utwory pisane na ten instrument zawierają nowe techniczne elementy gry skrzypcowej. Kompozytor wprowadził miedzy innymi grę w wysokiej skali instrumentu, przez co znacznie rozbudował technikę gry na skrzypcach. W swoich utworach zastosował różne sposoby artykulacji (wydobycia dźwięku), np. pizzicato (szarpanie struny palcem). Antonio Vivaldi napisał w sumie 454 koncerty na instrumenty solowe z towarzyszeniem zespołu smyczkowego lub basso continuo. Najbardziej popularne to skrzypcowe „Cztery pory roku”. Dzieło to składa się z czterech części: „Wiosna”, „Lato”, „Jesień”, Zima”. Każda z wymienionych części stanowi formę 3-częściowego koncertu skrzypcowego. W koncertach tych kompozytor ilustruje za pomocą charakterystycznych środków wyrazu zmiany zachodzące w przyrodzie. Vivaldi napisał także 12 koncertów na wiolonczelę, koncerty na flet, obój, trąbkę, mandolinę. Stworzył także utwory kameralne – na różne zespoły m.in. skrzypce i wiolonczelę, na dwoje, troje, czworo skrzypiec i wiolonczelę, na troje skrzypiec i altówkę. Napisał także 23 symfonie i ogromną ilość sonat na różne instrumenty z towarzyszeniem basso continuo. Skomponował także dużą ilość dzieł wokalno-instrumentalnych. Napisał 49 oper oraz 2 oratoria, kantaty, opery i nieszpory. Wielkie zasługi Antonio Vivaldiego w dziedzinie rozwoju muzyki instrumentalnej w I poł. XVIII w. nie zostały przez współczesnych ocenione, a po jego śmierci twórczość ta została całkowicie zapomniana. Dopiero 200 lat później – w I poł. XX w. – „odkryto” kompozycje Vivaldiego i wówczas muzyka tego jednego z najwybitniejszych kompozytorów epoki baroku zajęła odpowiednie miejsce w historii muzyki. Nie jest to kopia z netu, tylko sama opracowywałam tekst. Pozdrawiam.
