Pustynie, takie jak afrykańska Sahara czy południowoamerykańska Atamana, to obszary bardzo rzadko nawiedzane przez deszcze. Są to regiony skrajnie suche i jałowe. Pustynie oddają na drodze parowania i transpiracji (ewapotranspiracji) znacznie więcej wody, niż otrzymują w postaci opadów atmosferycznych. Bardzo skromna szata roślinna nie chroni gruntu przed niszczącą działalnością atmosfery. Na tych obszarach notujemy ekstremalne temperatury. Wiele pustyń należy do najgorętszych miejsc na Ziemi. Inne są niewyobrażalnie zimne, jak lodowe pustynie Antarktydy i Arktyki, gdzie opady są niewiele większe niż na Saharze. Sahara, największa gorąca pustynia na Ziemi, rozciąga się w Północnej Afryce po obu stronach Podobna praca 50% Opis krajobrazu zwrotnika Raka. Teren Sahary jest w przeważającej mierze wyżyną o wysokościach Pd 200 do 600 m n.p.m., ale występują na niej także depresje i masywy górskie, sięgające 3000 m n.p.m. Powierzchnia Sahary wynosi około 9 mln km2 , tylko o 1 mln km2 mniej niż powierzchnia Europy. Sahara rozciąga się 6000 km wzdłuż zwrotnika Raka (od Oceanu Atlantyckiego do Morza Czerwonego) i 1500 km z południa na północ. Na półkuli południowej pustynie zajmują niemal połowę kontynentu Australii. Wszystkie pustynie zwrotnikowe są gorące. Latem promienie słoneczne prażą tam niemiłosiernie. W ciągu dnia grunt nagrzewa się jak patelnia, a temperatura powietrza przekracza 40oC. Dodatkowo często wieje silny suchy wiatr niosący piasek lub pył. Dla organizmu ludzkiego są to warunki bardzo trudne do zniesienia. Zimą temperatura powietrza w dzień wynosi około 20oC, ale nocą może spaść poniżej 0oC. Ciepło promieni słonecznych jest głównym czynnikiem powodującym kruszenie skał gorących i suchych obszarów pustynnych, przede wszystkim w wyniku insolacji, jednej z form wietrzenia. Ważna rolą w kształtowaniu krajobrazu pustyni odgrywa wietrzenie chemiczne. Dzięki niemu powstają m.in. niektóre grzyby skalne. Jednak wietrzenie na pustyniach rzadko dostarcza drobnookruchowego materiału w ilości wystarczającej do powstania warstwy gleby, a powierzchnie pustyń – za wyjątkiem pustyń piaszczystych – tworzą zwykle nagie skały. Substancje mineralne, wytracające się z wody szybko parującej w warunkach pustynnych, tworzą twardą skorupę, okrywającą powierzchnie skały – polewę pustynną. Lakier pustynny to odporna emalia mineralna chroniąca powierzchnię obnażonych skał. Lakier pustynny, złożony głownie z tlenków żelaza i tlenków magnezu, ma barwę błękitnoczarną. Cieńsza patyna utworzona z węglanu wapnia, nazywana jest kalkretami, z gipsu – gipskretami, a z krzemionki – silkretami. Krajobraz pustynny to nie tylko piasek. Piaski zajmują zaledwie 1/5 obszaru Sahary. Rozróżniamy rodzaje pustyń: -kamienistą, -piaszczystą, -żwirową. Saharę pokrywają rozległe, płaskie obszary, pokryte otoczkami i kamieniami. Hamadą nazywamy pustynię, usianą głazami i większymi fragmentami skalnego gruzu; erg to pustynia żwirowa. Hamada i erg powstają na skutek wywiania przez wiatr drobniejszego materiału spomiędzy większych kamieni. Ulegające cementacji kamienie mogą utworzyć twardą pokrywę, zwaną brukiem pustynnym. Podobne powierzchnie, tzw. bruk kamienisty, spotykamy na obszarach rzeźby peryglacyjnej. Zdarza się, że wydmy wędrują i zasypują drogi lub gaje palmowe rosnące w oazach. Wydmy mogą tworzyć rozległe „morza piasku”, czyli pustynie piaszczyste. Największą z nich jest pustynia Rub al – Chali, położona na Półwyspie Arabskim w Azji południowo – zachodniej. Zajmuje ona obszar dwa razy większy niż Polska. Na pustyniach, gdzie deszcze należą do rzadkości, a ilość wód wsiąkających w grunt jest niewielka, rzadko spotykamy stale płynące strumienie. Większość to strumienie okresowe. Ich koryta określamy nazwą Arroyo. Na Saharze, wody rzadkich, ulewnych deszczy utworzyły wąskie wąwozy, zwane wadi. Dna wadi są zwykle suche, lecz po burzach wąwozy wypełnia woda, co nazywamy zalewem strumieniowym. Innym elementem krajobrazu pustynnego są wyschnięte koryta rzeczne – tak zwane uedy. Woda płynie nimi bardzo rzadko, tylko gdy spadnie ulewny deszcz. Na pustyniach można także spotkać także wyschnięte jeziora, na których dnie gromadzi się sól. Po deszczu, na pewien czas wypełniają się wodą. Wody zalewów strumieniowych, wypływające z gór na równinę, tworzą wachlarzowate stożki napływowe. Szereg takich stożków może się połączyć w rozległą równinę, znaną bajadą. Brak gleby i obecność twardej skorupy pustynnej utrudniają infiltrację wód opadowych w głąb gruntu. Po ulewnych deszczach woda pokrywa pustynny grunt cienką warstwą, nazywaną zmywem pustynnym lub zalewem warstwowym. Do charakterystycznych form rzeźby obszarów pustynnych należą strome, nagie stoki i urwiste ściany skalne, z płaskimi powierzchniami – pedymentami – u podnóży gór stołowych (izolowana góra pustynna o płaskim szczycie i stromych zboczach) i wyspowych. Wyglądem przypominają bajady, lecz tworzy je lita skała, a nie osady rzeczne. Nie bardzo wiadomo, w jaki sposób powstają. Być może są pozostałością po cofających się nierównomiernie stokach górskich, a może kształtuje je zmyw pustynny. Piaszczyste wzniesienia usypane przez wiatr nazywają się wydmami. Wyróżniamy wiele typów wydm. Zależą one od ilości piasku, stałości kierunku wiatrów i rozwoju roślinności na danym obszarze. Są to: wydmy gwiaździste, wydmy sierpowe, wydmy kopulaste, czy wydmy paraboliczne. Ich nazwy nawiązują bezpośrednio do kształtów. Do wydm sierpowych należą małe barchany. Powstają one na twardym podłożu i na skutek nieustannego przemieszczania piasku przez wiatr, przesuwają się o kilkanaście metrów rocznie. Nazwy wydm mogą też nawiązywać do ich położenia względem kierunku wiatrów. Sejfy albo wydmy podłużne biegną równolegle względem kierunku wiatru. Wydmy poprzeczne to grzbiety ustawione do niego prostopadle. Gorące i porywiste wiatry pustynne, takie jak arabski samum, mogą porywać i unosić ogromne chmury pyłów, które ograniczają bardzo widoczność i przynoszą masy gorącego, naładowanego elektrycznością powietrza. Tysiące ton piasku i pyłu, unoszone podczas burzy pyłowej na wysokość do 3000 m., przemierzają pustynię w postaci cienkiej ściany lub silnego, spiralnego wiru, zwanego trąbą powietrzną. Słupy pyłowe, określane mianem „Pyłowych Diabłów” to niewielkie, krótkotrwałe wiry powietrzne wirujące z szybkością 30 km/h, o wysokości około 500 m.
