za co cenimy polskich twórców muzyki renesansowej

POLSKA MUZYKA RENESANSOWA Polskich twórców muzyki renesansowych cenimy za to, że swoją twórczością doprowadzili do tego, że Polska nie była wówczas zaściankiem muzycznym. W Polsce renesans okazał się okresem rozkwitu muzyki. Już w II połowie XV wieku pojawiały się wielogłosowe utwory do tekstów polskich (Chwała Tobie Gospodzinie czy O najdroższy kwiatku). W XVI wieku głównym ośrodkiem muzyki był Kraków. Działała tu kapela królewska, składająca się z wykształconych w muzyce cudzoziemców, oraz słynna kapela Rorantystów działająca przy Katedrze wawelskiej. Uprawiano muzykę kościelną i świecką, artystycznie nie ustępującą muzyce religijnej, często opartą na motywach ludowych. W repertuarze kapeli królewskiej znajdowały się obok dzieł polskich autorów również liczne dzieła twórców niderlandzkich, włoskich, francuskich i niemieckich. O stanie muzyki w Polsce świadczy repertuar tabulatur organowych (zbiorów utworów) Jana z Lublina (1537—48) i klasztoru Św. Ducha w Krakowie (1548). Znane były u nas nazwiska Josquina des Pres, Jannequina, Senfla, Festy. Muzyka szkoły niderlandzkiej wywarła na kompozytorów polskich wpływ równie silny jak później muzyka szkół włoskich. Do Polski przenikały te wpływy w różny sposób, bądź przez to, że nasi muzycy studiowali za granicą, bądź dzięki temu, że obcy muzycy działali w Polsce. W Kra­kowie, gdzie już w połowie XV wieku pełne studia muzyczne pobierał Heinrich Finek, jeden z wybitniejszych twórców niemieckich, dzieje się najwięcej. Ufundowana w 1543 przez Zygmunta I Starego kapela Rorantystów przy katedrze na Wawelu odegrała największą rolę w pol­skiej kulturze muzycznej XVI wieku. W pierwszej połowie XVI wieku działa Sebastian z Felsztyna (ok. 1485— po 1536) i Jerzy Liban (1464— po 1543). Msze pisali Marcin Leopolita, Krzysztof Borek (zm. 1574) i Tomasz Szadek (ok. 1550—1612), ale szczególne miejsce w muzyce religijnej XVI wieku zajmuje Wacław z Szamotuł. Trzeba tu też wspomnieć o Mikołaju Zieleńskim, kontynuatorze polichóralnej techniki szkoły weneckiej. Obok form religijnych szerzej zakrojonych, takich jak msza czy motet, upra­wiano pieśń wielogłosową religijną i świecką. Tu na pierwszy plan wybija się Mikołaj z Krakowa jako twórca pieśni w stylu Josquina des Pres, związany z ruchem reformacyjnym Cyprian Bazylik, autor psalmów i hymnów, a zwłasz­cza Mikołaj Gomółka. Muzykę instrumentalną reprezentują w Polsce w XVI wieku lutniści: Woj­ciech Długoraj, Jakub Polak i spolszczony Włoch Diomedes Cato, a także działający przez jakiś czas w Polsce Valentin Bakfark, Węgier. Ważną rolę odgrywają w ich muzyce tańce (polskie i obce), fantazje i ricercary; z tańców obcego pochodzenia popularnością cieszyły się tańce francuskie i włoskie. Muzykolodzy polscy wykryli w kilkudziesięciu zbiorach muzycznych po­chodzących z Niemiec, Szwecji, Węgier, Czech, Holandii i Anglii przeszło 300 tytułów wskazujących na polski rodowód tańców. Złoty wiek muzyki polskiej nie opierał się zatem tylko na wykorzystywaniu obcych wzorów, ale i na obecności naszych melodii i tańców w kulturze innych narodów.   W tym okresie pojawili się w muzyce polskiej trzej twórcy, którzy potrafili wznieść się na muzyczne wyżyny. Wacław z Szamotuł (ur. Po. 1520 zm. Ok. 1560) to nie tylko kompozytor, ale i poetapiszący w języku polskim i łacińskim. Z jego dorobku zachowało się niewiele. W Norymberdze wydrukowano dwa z trzech motetów „In te Domine speravi” (W Tobie Panie pokładam nadzieję) oraz „Ego sum pastor bonus„ (Jestem dobrym psaterzem). Jest autorem także 7 pieśni dysydenckich, o bogatej polifonii. Mikołaj Gomółka (ok. 1535-1591) jest autorem najpełniejszego zabytku polskiej muzyki renesansowej „Melodie na psałterz polski”. "Melodie na Psałterz polski" - kompozycja wydana po 1580 r. przez Drukarnię Łazarzową w Krakowie jest opracowaniem muzycznym "Psałterza Dawidowego" w przekładzie J. Kochanowskiego. Zbiór zawiera 150 krótkich utworów utrzymanych w układzie czterogłosowym. Psalmy mają niewielkie rozmiary, symetryczną, zwrotkową formę, realizowaną na ogół w fakturze "nota contra notam". Prostota opracowania jest bezpośrednim wynikiem przeznaczenia wykonawczego: odbiorców utworów - ludzi prostych. Kompozytor, oprócz zastosowania ciekawych rozwiązań natury czysto muzycznej, zadbał także o zgodność pomiędzy rytmiczną siłą akcentową a specyfiką i akcentacją języka polskiego. W celu zróżnicowania faktury Gomółka wykorzystał niemal wszystkie możliwe środki polifoniczne: imitację, wymianę i krzyżowanie głosów, homofonizację konstrukcji. W dawnej Polsce byl to pierwszy i jedyny utwór jednego kompozytora do tekstów w języku narodowym. Marcin zwany Leopolitą działał jako kompozytor o organista. Jest autorem kilkudziesięciu mszy i motetów, zachowały się jednak nieliczne np. pięciogłosowa „Missa paschalis” (Msza Wielkanocna) oraz pięć motetów religijnych. W renesansie używano instrumentów: organy, lutnia, grupy instrumentów o podobnych kształtach, lecz różnych rozmiarach, np. grupa viol, czy fletów podłużnych, a także klawesyn i klawikord.   Cała notatka jest pisana ręcznie, nie jest to kopia z netu. Pozdrawiam.

Za co cenimy polskich twórców muzyki renesansowej

Za co cenimy polskich twórców muzyki renesansowej...