Po upadku monarchii Rzym stopniowo podupadał. Wyniszczały go spory wewnętrzne oraz wojny z Ekwami i Wolskami. Wewnętrzne spory złagodziło wprowadzenie w 449 p.n.e. Praw Dwunastu Tablic - obejmowało głównie prawo prywatne oraz przepisy z zakresu prawa karnego, procesowego, sakralnego, odznaczało się dużą surowością i formalizmem., pierwszej rzymskiej kodyfikacji prawa zwyczajowego. W pierwszym półwieczu po upadku monarchii doszło do powstania podstawowych instytucji republikańskich, stanowiących o charakterze tego państwa na następne lata. Około 509 r. p.n.e. zrażeni do monarchii mieszkańcy Rzymu usunęli ostatniego króla Tarkwiniusza Pysznego i ustanowili republikę. Nie powołali nowego króla. Władzę wykonawczą w miejsce monarchii przejęło dwóch konsulów. Ten moment można uznać za przełomowy w drodze do stworzenia Republiki Rzymskiej.
Ustrój republikanski był dobry w czasach gdy Rzym był małym państwem.W I w p.n.e. słaby senat rzymski nieprzystosowany był do pełnienia swej funkcji gdy powiekszyło się terytorium państwa.Liczne wojny doprowadziły do tego,ze wzrosło znaczenie wodzów,którzy rywalizowali o władzę.Nasiłały się niezadowolenia i bunty niewolników.W tym czasie mimo sprzeciwu zwolennikow republiki zmiana systemu rządów była nieunikniona.W I wieku p.n.e. najwybitniejszym wodzem był Gajusz Juliusz Cezar,który pokonał swoich rywali i został jednowładcą,który skupił w swych rękach niemal całą władzę.Jednak republikanie nie pogodzili się z tym i w 44 roku p.n.e. dokonali zamachu na jego życie.Rozpoczęła się wojna domowa z której zwycięsko wyszedł Oktawian August.Teraz on stał się jednowładcą /31r.p.n.e./,a państwo rzymskie przestało być republiką i stało się cesarstwem.