Omów po trzy zagraniczne rasy bydła typu mlecznego i typu mięsnego

BYDŁO MLECZNE

Najbardziej klasycznym typem bydła mlecznego jest angielska rasa Jersey, zalicza się do niego dawny typ bydła fryzyjskiego jak i współczesne bydło holsztyńsko- fryzyjskie pochodzenia amerykańskiego.
Bydło typu mlecznego jest przeważnie nie duże i szczupłe. Głowę ma małą, szlachetną, szyję raczej szczupłą, pokrytą drobnymi fałdami; kłodę o profilu w kształcie trójkąta. Żebra przystawione ukośnie do kręgosłupa i odchylone ku tułowiu. Skóra jest cienka, jędrna, elastyczna o słabo rozwiniętej tkance łącznej podskórnej. Wymię dobrze rozwinięte, a inne oznaki mleczności również wyraźnie zaznaczone. Bydło to jest żywe, ciągle poszukuje paszy. Cechuje je ponadto wybitna użytkowość mleczna i bardzo wysoka wydajność w stosunku do ciężaru własnego ciała, brak zdolności opasowych tzn.
mięso jest złej jakości, łykowate. Mała wydajność rzeźna, powolny wzrost i późne dojrzewanie.
1. JERSEY (Dżersej)
Ojczyzną tej rasy jest należąca do Wielkiej Brytanii wyspa- Jersey, położona na kanale La Manche. Jersey wywodzi się z tura krótkonogiego. Powstała w wyniku skrzyżowania dużego brunatnego bydła z Norwegii z małym bydłem z Bretanii. Rasa znana już w VIII wieku jako dająca wyjątkowo tłuste mleko, tzw.,,krowa marynarska?. Zaliczana do najmniejszych ras mlecznych, szybko dojrzewających.
Jest to bydło nie duże, ponieważ średnia waga krów wynosi 350 kg do 400 kg, wysokość kłębie średnio to 115cm - 120cm, ciężar buhajów do 700 kg, a cielęta przy urodzeniu ważą około 20 kg. Jersey ma niezwykle szlachetną budowę, suchą konstytucje i reprezentuje w najwyższym stopniu typ jednostronnie mleczny. Mięso z wyeksploatowanych sztuk w Anglii używane jest do karmienia psów ze względu na niską wartość.
Do charakterystycznych cech budowy tej rasy należy zaliczyć szlachetną suchą głowę, profil sylwetki układający się ramach trójkąta zwróconego ku tyłowi oraz jednomaścistość lub niewielką ilość białych łat w dolnych partiach ciała.
Umaszczenie bure, żółtawoszare podpalane z charakterystyczną jasną obwódką wokół czarnej śluzowicy, często występuje również ciemna pręga przez grzbiet.
Krowy łatwo się wycielają, a ich okres międzywycieleniowy, w porównani z innymi rasami, jest najkrótsza. Na szczególną uwagę zasługuje budowa wymienia-w dotyku wyraźnie wyczuwa się tkankę gruczołową, Ma dużą powierzchnię zawieszenia pomiędzy tylnymi kończynami i wydłużone ku przodowi, wyrównane strzyki. Wydajność mleczna wynosi 6000kg przy 6% tłuszczu, a nawet 8%. Mleko jest kremowożółte, bogate w karoten, witaminę A, B1 i B2, sole mineralne. Zawartość białka 4%, i kazeiny 80%-gdy u innych ras wynosi 78%, o 15% więcej wapnia. Ze 100 litrów mleka Jersey otrzymuje się przeciętnie 14kg sera, bez potrzeby stosowania chlorku wapnia do uzyskania skrzepu, gdyż surowiec ten zawiera więcej substancji mineralnych.
Rasa ta jest bardzo wydajna pod względem wydajności mlecznej, odporna na choroby, szczególnie na gruźlicę. Istnieją dowody o możliwości zacielania jałówek w wieku 11 miesięcy, normalne zacielenia to 14-15 miesiąc.
Szczególnymi zaletami tej rasy jest wyjątkowo duża sprawność rozrodcza i odporność na choroby zakaźne wymienia. Obydwie te cechy wpływają na rentowność i powodzenie we współczesnej hodowli bydła mlecznego. Bydło Jersey może być specjalistów przyszłości przydatne do krzyżowania z bydłem holstein, u którego wzrasta poziom inbredu.
Obecnie bydło Jersey dzięki sztucznej inseminacji rozprzestrzenia się po całych kontynentach świata, jest sprzedawane z USA i Kanady do Południowej i Środkowej Ameryki, z Danii do wszystkich krajów Europy oraz Chile. Kraje Pacyfiku zakupuję jerseyki w Nowej Zelandii, a ich nasienie używane jest do krzyżowania uszlachetniającego Indiach i innych krajach rozwijających się.
Heterozja, czyli korzyść genetyczna związana z krzyżowaniem dobrze widoczna jest w hodowli bydła mlecznego- 6,5%. Naukowcy zgadzają się, co do tego, że jako rasy założycielskie do programu krzyżowniczego należy rozpatrywać przede wszystkim Jersey i holstein. Jak więc widać, bydło Jersey, Jersey powodu licznych zalet, ma przed sobą długą przyszłość.

2. GUERNSEY (Dżernsej)
Bydło tej rasy jest bardzo zbliżone do bydła rasy Jersey, gdyż powstało ze skrzyżowania rasy Jersey z bydłem bretońskim.
Jest nieco masywniejsze od jersejów- ciężar krów to 450-500kg,a buhajów 750-850kg, Pierwsze wycielenia następują w30 miesiącu życia. Okres międzywycieleniowy to 370 dni. Buhajki przy wycieleniu ważą średnio 30-40 kg, a cieliczki około 25-35 kg.
Cechuje je większa średnia wydajność mleczna tj. 4000-4500kg o zawartości tłuszczu 4,65% i białka 3,55%. Rekordowe wydajności mleka Guernseyek to 6500-10 000kg.
Umaszczenie posiada od żółtoczerwonego lub czerwono-pstre z przewagą powierzchni o czerwonym włosie. Ustępuje rasie Jersey pod względem szlachetności pokroju, suchości konstytucji i właściwości ameljoracyjnych.
Poza Anglią hoduje się je w USA, Australii i innych krajach, na ogół jednak jest mniej rozpowszechniona od jersejów.
3. ANGLER ROTVIER (Angler)
Krajem ojczystym anglera są Niemcy, a dokładniej RFN (Szlezwik- Holsztyn i półwysep Angler).Rasa ta jest jedną ze starszych w europie (Związek Hodowców powstał w 1879 roku). Anglery charakteryzują się jednolicie czerwoną maścią, jest typem mięsno- mlecznym z silnie zaznaczonymi cechami mleczności i szlachetnym eksterierem. Ciężar krów wynosi 500-550kg, buhajów 850-1000kg. Średnia wydajność to około 4500kg przy 4,5% tłuszczu.
Bydło tej rasy wykorzystywane było w Danii i niektórych innych krajach do poprawy bydła miejscowego: przed pierwszą wojną światową importowano je również do Polski.

BYDŁO MIĘSNE
Mięsny typ bydła charakteryzuje się bardzo szybkim wzrostem i wczesnym dojrzewaniem, niewielką, a nawet znikomą wydajnością mleczną, wystarczającą tylko do wykarmienia cielęcia. Typ mięsny ma wysoką zdolność do opasu, ma doskonałe mięso i dużą wydajność rzeźną.
Jest to bydło przeważnie średniej wielkości, niekiedy małe, ale o dużej masie ciała w stosunku do wzrostu.
Ma głowę niedużą mało suchą, szyję bardzo krótką, grubą, mięsistą. Kłodę o profilu w kształcie prostokąta nisko osadzoną o dużej głębokości, szerokim zadzie i przodzie. Żebra ustawione prostopadle do kręgosłupa i beczkowato wysklepione, kończyny krótkie mało suche, skórę grubą o silnie rozwiniętej tkance łącznej podskórnej, wymię i inne znaki mleczności słabo rozwinięte. Konstytucja bydła mięsnego jest limfatyczna, a usposobienie flegmatyczne. Typ mięsny reprezentują między innymi: Chianina, Shorthon czy Charolais oraz wiele innych.
1. CHAROLAISE (Szarolez)
Rasa wybitnie mięsną wywodzącą się z Francji. Są krzyżówką bydła miejscowego z simmentalerami i białymi szorthonami. Szarolez to największa rasa bydła mięsnego pod względem kalibru i masy ciała. Umaszczenie śmietankowe do jasnożółtego, śluzowica, rogi i racice są jasne. Budowa charakterystyczna dola typu mięsnego, przy czym rzuca się w oczy doskonale umięśniony zad, grzbiet i tułów oraz krótkie kończyny. U krów średnia wysokość w kłębie wynosi135cm, buhajów około 150cm. Masa dorosłych zwierzą dochodzi w przypadku krów do 800kg, a buhajów do1200kg. Cielęta rodzą się duże, bo o masie ciała sięgającej 50kg i zostają przy matkach do osiągnięcia ciężaru ok. 300kg.
Chów rasy Szarolez nastawiony jest przede wszystkim w kierunku uzyskania dobrego materiału rzeźnego. Bydło to wymaga dobrej paszy ?( może być opasana do wysokiej masy, gdyż nie grozi jej przetłuszczenie) i starannej obsługi. Młode buhajki intensywnie opasane przyrastają średnio 1500g dziennie.
Wydajność rzeźna Szarolez ? 71%. Doskonale wykorzystują pasze i łatwo przystosowują się do różnych warunków klimatycznych.
Jest to rasa późno dojrzewająca, gdzie krycie rozpoczyna się w wieku około 18- 24 miesięcy. Płodność jest niższa, ruje słabo widoczne i występują problemy przy wcieleniach ze względu na duże cielęta.
Buhaje Szarolez wykorzystuje się do kojarzenia z krowami ras mięsno- mlecznych w celu uzyskania wysokowartościowego, ekonomicznego młodego bydła rzeźnego do produkcji. Rasa przydatna do krzyżowania towarowego.
2. SHORTHORN (Szorthorn)
Szorthorn- rasa angielska, powstała na przełomie XVIII i XIX wieku, jest rezultatem pracy braci Colling. Którzy przeszli do światowej historii hodowli jako wybitni hodowcy.
Materiałem wyjściowym Szorthonów były rozpowszechnione wówczas Anglii krzyżówki miejscowego, krótkorogiego bydła czerwono- białego importowanym z Holandii i Danii bydłem nizinnym czarno- białym.
Celem hodowli braci Colling było uzyskanie materiału o najlepszych właściwościach mięsnych w tym celu prowadzili oni precyzyjną selekcje mieszańców, łącząc je dla utrwalenia cech w hodowli krewniaczej, a nawet kazirodczej. Szerokie możliwości dawało praktykowane przez wybitnych hodowców wyposażenie, a nie sprzedawanie buhajów reproduktorów.
Szorthorn reprezentują klasyczny typ bydła mięsnego, chociaż znana jest również ich odmiana mleczna. Cechuje je szybki wzrost i wczesne dojrzewanie.
A) Beef Shorthorn- Szorthorny mięsne. Ciężar ciała krów 600-800kg, buhajów około 1000kg, cielęta ważą 32kg. Wydajność rzeźna opasów 60-70%. Mięso doskonałe, soczyste, przerośnięte tłuszczem, marmurkowate. Produkcja mleka wystarcza jedynie do wychowów cielęcia, ponieważ wynosi 600-900kg.
Spotyka się maść białą, czerwoną i deszczowaną. Ze względu na wysokie walory produkcyjne i uniwersalność Szorthorny są rozpowszechnione w bardzo wielu krajach takich jak np. USA, Belgii, Niemczech Francji.
3. CHIANINA
Włoska rosa mięsna wyprowadzona z siwego bydła stepowego, do którego zaliczają się również rasy: Romangola, Piedmontese, mięsnego Marchigiana. Do mięsnego typu wprowadzono je stosunkowo niedawno, bo po II wojnie światowej. Uprzednio było to bydło typowo jednostronnie robocze i znane już przed naszą erą.
Rasa Chianina jest jednak krótkonoga, co wskazuje na fakt, że w jej wytworzeniu brało udział bydło brachyceryczne. Chianina zachowała jednak wiele cech siwego bydła stepowego warto, więc przytoczyć kilka uwag o niektórych jego cechach:
-wielka wytrzymałość, gruba skóra, gruby kościec, mała wydajność rzeźna (skóra i kościec to 8% ciężaru),
-mięso suche i łykowate, ponieważ tłuszcz nie osadza się wśród mięsa, a pod skórą i około nerek w fałdach krezki.
-wolny wzrost i późne dojrzewanie, dopiero sześcioletnie sztuki są zupełnie wyrośnięte,
-produkcja mleka 600-1000kg, tj. wystarczająca zaledwie na wychów cielęcia, ale procę tłuszczu bardzo wysoki 6-7%.
Pod względem wyglądu zewnętrznego bydło zachowało do dziś największe podobieństwo do swego przodka tura dużego. Charakteryzują je rozłożyste nogi, maść srebrnosiwa lub biała, skóra pigmentowa.
Rasa Chianina wyróżnia się dużą masą ciała i dużym wzrostem. Krowy ważą średnio około 720kg przy wysokości w kłębie 158cm. Buhaje osiągają wysokość 170cm przy ciężarze ciała 1100-1200kg, a sporadycznie nawet 1700kg. W warunkach intensywnego żywienia w wieku 14 miesięcy osiągają ciężar 550kg, a ich dzienny przyrost 1000 -1500g. Wydajność rzeźna 632-65%. Cielęta rodzą się czerwone i takie pozostają do piątego miesiąca życia.
Chianina ma wyrazistą głowę, stosunkowo cienką skórę, przez którą zarysowują się kontury umięśnienia, zwłaszcza w okolicy lędźwi i partii zadu. Średnia wydajność rzeźna 60-70%. Mięso dobre, nieprzetłuszczone. W sylwetce zaznacza się silnie rozwinięty przód, jest to pozostałość po właściwościach typu roboczego.
Chianina importowana jest do wielu krajów europejskich pozaeuropejskich w celu wykorzystania przy krzyżówkach towarowych mających na celu produkcję cieląt i młodzieży rzeźnej. Buhaje tej rasy są wykorzystywane do pokrywania krów jak i dostarczają nasienia do inseminacji typu mięsno - mlecznego.
Rasy mięsne bydła i rasy mleczne różnią się dość znacznie pod względem najważniejszych cech użytkowych takich jak: kaliber, tempo wzrostu, okres dojrzewania, łatwość wycieleń, wymagania pokarmowe, otłuszczenie tuszy, cechy mięsna, wydajność mleczna. W stadach mięsnych krowy nie są dojone. Ich rola ogranicza się do urodzenia i wychowania cieląt oraz produkcji cennego nawozu organicznego.

Nie pozwala to na jednoznaczne wytypowanie rasy najlepszej, gdyż każda z nich jest dobra i najlepsza w zakresie pewnych, dla niej cech.



Bibliografia:
-,,Zarys szczegółowej hodowli zwierząt?
-,,Technologie produkcji zwierząt?
-,,Farmer?
-,,Tygodnik rolniczy?
-,,Hodowla bydła?