Problemy państwa i społeczeństwa niepokoiły tworców Renesansu- omów temat na wybranych przykładach

Termin renesans z franc(renaissance)w których historycy okreslaja w dziejach kultury europejskiej trwajacy od xiv do konca xvi stulecia odpowiada polskiemu slowu odrodzenie które dommaga się przez uzupełnienie dodatkowa informacje .jeśli odrodzenie to odrodzenie czego ?co się wówczas odrodzilo można odpowiedziec na to pytanie na kilak sposobow precyzujac pojecie odrodzenia .

Przedewszystkim odrodził się człowiek .o potrzebie duchowego przeobrazenia mowił już sw franciszek uzywajac łacinskiego slowa renovatio ,(odnowa) wtorował mu dante dla którego droga do prawdziwej doskonałosci była miłosc odrodzeniu człowieka towazyszyło odkrycie swiata .srednowiecze traktowało swiat bądź jako zrodło alegori ?sekretny jezyk odsyłajacy do boskich tajemnic bądź tez jako zagrozenie ?fałszywe bo odwodzace człowieka od boga swiat w epoce renesansu jest nieograniczonym polem ludzkiej aktywnosci należy pamietac ze w epoce renesansu odrodzila się i rozwineła sztuka czy nauka odrodziła się również pieczołowicie studjowana i rekonstrułowana starozytnosc która była siłą napedowa kultury renesansu.kolebkarenesansu były włochy to własnie stad zaczeły napływac nowe idee które stopniowo przekształcały europejska kulture tym nowym swieckim tedecjom sprzyjał wyrazny kryzys koscioła na uwczesnych uniwersytetach rozwijaja sie nauki nad jezykami starozytnymi w tym także nad greka rozwineły się także nauki zajmujace się literatura zwane wtedy naukami humanistycznymi .

W renesansie rozwinoł się humanizm swiatopoglad człowieka który w duzej mierze był zafascynowaniem samym soba to wlasnie zachwyt nad wlasnym ?ja? jego bogacstwo i zmiennosc zachwycała renesansowych myslicieli i artystow starozytne hasło "poznaj samego siebie" które było wypisane nad wejsciem do swiatyni sw apollina nabiera w tym czasie nowego zanczenia .poznac samego siebie to znaczy odkyc swoja podmiotowosc i okreslic swoje miejsce w swiecie . Humanizm był wiec najpierw ruchem umysłowym zmierzajacym przez studja nad jezykami i literatura antyczna do rekonstrukcji przesłania starozytnej kultury . Potem stał się swiatopogladem stawiajacym w crentum czółowieka i jego potrzeby duchowe i materialne . Filozofia renesansu był neoplatonizm był filozoficznym uzasadnieniem dla ruchu humanistycznego filozofowie renesansu pomimo iż znali dzieła platona w wersji sw augustyna zaczeli studjowac orginalne dzieła greckiego filozofa i interpretowac je w nowy sposób z platona brali przedewszystkim idee boskiej jednosci w ktorej powstało wszystko w praktyce oznaczało to dazenie do wielkiej syntezy wszysstkich sztuk ,nauk doktryn filozpoficznych i religijnych .renesansowi mysliciele probowaqli pogodzic rozne sprzeczne tradycje w imie pokoju zgody i jednosci
na platonie opierano tez nowa kkoncepcje człowieka jeśli swiat dzieli się na czesć idealna (bog aniołowie)i materjalna cielesna (zwierzeta rosliny minerały ) to człowiek jest jego nieznbednym dopełnieniem ponieważ łaczy w sobie te dwie sfery . Renesansowi towazysza reformacje którym doskonałym przykladem będzie luteranizm nazwa przez która okresla się reformacje wyznania wywodzaca się od protestow zwolennikow marcina lutra kolejnym reformatorem był jan kalwin który zarówno jak i luter odrzucał w praktyce wolnosc ludzka co było sprzeczne z humanistyczna koncepcja człowieka reformacja ta wyłoniła się ze studjow humanistycznych i zaprzeczyła w koncu istocie ruchu humanistycznego zamiast jednosci i zgody mnozyla podziały i kontrowersje zamiast godnosci akcetowala słabosc i grzesznosc człowieka .żrudłem inspiracji dla artystow tej epoki była z jednej strony natura która cierpliwie obserwowali z drogiej zas sztuka starozytna gorliwie studjowana w polsce charakterystyczny dla renesansu kult starozytnosci widac już np.; w mowach jana z ludziska nowa wizja panstwa niezaleznego od koscioła z mocna władza krolewska prezetował w swoim memoriale o naprawie rzeczpospolitej jan ostrorog pierwsze pokolenie humanistow w polsce pisało po łacinie właczyli się oni w ten sposób w miedzynarodowy humanizm korzystajac zarazem z wzorow literackich które oferowała starozytnosc polskim tworca renesansu będzie andzrej krzycki wybitny chumanista który w swej tworczosci odkrywa siębie se pragnienia .zreczny polityk i dyplomata przbiegły cyniczny mistrz dworskiej intrygi jego tworczosc jest niezmiernie roznorodna składaja się na nia zarówno utwory religijne jak i smiałe erotyki wiersze refleksyjne i złosliwe .nie mniejsza indywidualnoscia był mikolaj husowski ton jego poezji jest cierpki czasem nawet gwałtowny sprzeciw budzi bowiem podział na biednych i bogatych nawet bogowie zdaja się sprzyjac tylko tym którzy maja zasobny mieszek?potega niebem ustepuje przed sztukami złota ? kolejnym jego dziełem jest piesn nad zubrem napisanna na zamowienie leona x

renesans jest okresem w którym kształtuje się nowy model panstwa tworzonego przez swiadomych swoich praw i obowiązkow wobec zbiorowosci obywateli obywatel uczestniczacy w zyciu publicznym musiał być przedewszystkim mowca okazja do wyglaszania takich mow były sejmy oraz wszelkie uroczystosci publiczne studjowanie kultury antycznej pozwoliło na sztuke oratorstwa zwana retoryka okreslana jako sztuke dobrago mowienia .najsłuynniejszym politycznym pisazem polskim był andzrej frycz modrzewski jego najsłynniejsza mowa?łaski ? czyli mowa o karze za mezobujstwo była protestem przeciwko niesprawiedliwosci polskiego prawa swoje poglady pisarz wyłozył w obszernym traktacie ?o poprawie rzeczpospolitej ?
składał się on z 5 ksiag : 1 o obyczajach 2 o prawach 3 o wojnie 4 o kosciele 5 o szkole .frycz marzy o panstwie zadzonym przez filozofow panstwie surowym lecz sprawiedliwym wobec poddanych .dzieło frycza napisane humanistyczna łacina pozbawione polemicznego zacietrzewienia .starannie wywaza każdy sad . Dzieło to cieszyło się w owczesnej europie ogromnym zainteresowaniem modzrzewski nie przekonywal do swoich racji za wszelka cee starał się znalesc płaszczyzne porozumienia z ludzmi wyznajacymi odmienne poglady . Do siwtnych mowcow i pisarzy epoki renesansu zalicza się także piotr skarga do legedy narodowej weszły jego kazania sejmowe zawierajace sugestywny obraz uopadku rzeczpospolitej trawianej licznymi chorobami do chorob skarga zaliczał brak miłosci ojczyzny niezgode wewnetrzna oraz osłabienie władzy krolewskiej ,niesprawiedliwe prawo ,rozwiazłe obyczaje a przedwewszystkim sprzyjanie nowinkom religijnym panstwo o którym mowa w kazaniach które w rzeczywistosci nie były nigdy wyglaszane opierała się na idei silnej monarcii posłusznej kosciaołowi . Kazania te s.a. swietnym przykaladem retorycznej mowy celem skargi jest pouczenie ,zachwycenie i poruszenie czytelnika pisarz chce potrzasnac sumieniami odbiorcow pozyskac ich przychylnosc przez odwolanie się do bliskich im uczuc (np. Patriotycznych jego kazania okazały się prorocze przepowiedziały przyszłossc polski
do znanych pisarzy zaliczamy również mikolaja reja który poprzez swoje dziela również dazyl do poprawy syt w kraju zaklezalo mu by prawo było przestrzegane , należy pamietac jedmnak iż djalogi reformacyjne były skierowane przredewszystkim przeciwko naduzyciom i bledom koscioła . Oczym swiadczy krotka rozprawa miedzy trzema osobami panem wojtem a plebanem która ma ulubiona przez renesan forme djalogu prawdy szukano w zderzeniu roznych racji w prezetacji rozmaitych sposobow widzenia swiata rej piszac rozprawe wzorowal się na tradycji djalogow platonskich w których sokrates prowadził swego rozmowce do sekretnego swiata ideii zamiłowanie reja do konkretow broniło go przed pokusa powtarzania gotowych zwrotow to o czym pisał musiało być autentycznie bliskie
do pisazy renesansu należy jan kochanowski wraz ze swymi piesniami fraszkami czy trenami

podsumowujac epoke renesansu możemy stwierdzic iż był to okres w którym rozwinol się humanizm mysl (swiatopoglad ).tworcy renesansu wyglaszali w sych rozprawach piesniach czy kazaniach swoje poglady swoje racje na temat naprawy panstwa jak również poprawy bytu zwyklych obywateli w swych dziełach zaczeli troszczyc się o chłopow przedstawiajac realia ich zycia ,często nie zgadzajac się protestowali ku zachowaniu zlachty .szeroko stwierdzone pojecie iż renesans jest odrodzeniem jest sluszne oczym dowiadujemy się analizujac tworczosc renesansowa wzorowana na antyku która jak wiadomo przybyla do polski z wloch które były kolebka renesansu