Jankiel, skocznymi dźwiękami poloneza, nawiązuje do Konstytucji 3 Maja z 1791 roku,głoszącej braterstwo wszystkich stanów oraz zasady demokracji (monarchia konstytucyjna). Następnie pobrzmiewają fałszywe tony. Radosny nastrój słuchaczy pryska, Klucznik rozpoznaje dźwięki, „(...) zakrył ręką lica I krzyknął: "Znam! znam głos ten! to jest TARGOWICA!" Konfederacja targowicka (1792) była spiskiem magnackim zawiązanym przeciwko reformom Sejmu Czteroletniego (1788 - 1792) i Konstytucji 3 Maja. Przeciwnicy zmian żądali przywrócenia dawnego ustroju państwa, z podziałem warstw społecznych. Po zawiązaniu sprzysiężenia Rosja podjęła interwencję zbrojną. Potem „Słychać tysiące coraz głośniejszych hałasów, Takt marszu, wojna, atak, szturm, słychać wystrzały" , kobiety zadrżały na myśl o rzezi Pragi, kiedy to Rosjanie dokonali masakry ludności cywilnej - w ciągu kilku godzin życie straciło kilkadziesiąt tysięcy ludzi. Miało to miejsce w trakcie insurekcji kościuszkowskiej (1794), w czasie obrony Warszawy. „I już w takt postępują zgodzonymi dźwięki, Tworząc nutę żałosną tej sławnej piosenki: O żołnierzu tułaczu, który borem, lasem Idzie, z biedy i z głodu przymierając czasem" Starzy żołnierze - patrioci powrócili pamięcią do czasów, kiedy wędrowali u boku Napoleona, znosząc wszystkie niedogodności losu, byle tylko służyć krajowi. Pamiętali, jak na obczyźnie formowali legiony polskie (1797 - powstanie Legionów Polski we Włoszech pod dowództwem Jana Henryka Dąbrowskiego), z którymi wiązali nadzieje niepodległościowe. Po chwili zabrzmiał Mazurek Dąbrowskiego, na cześć wielkiego wodza. Wzruszony Jankiel padł u stóp generała: "Jenerale, rzekł, Ciebie długo Litwa nasza Czekała - długo, jak my Żydzi Mesyjasza, Ciebie prorokowali dawno między ludem Śpiewaki, Ciebie niebo obwieściło cudem, Żyj i wojuj, o, Ty nasz!..."
