Znaczenie bakterii w przyrodzie i gospodarce człowieka.

Bakteria to mikroskopijne organizmy jednokomórkowe lub tworzące zespoły niezróżnicowanych komórek, łączone z sinicami w wyodrębnione królestwo organizmów Monera, dla których charakterystyczny jest brak właściwego jądra i podziału mitotycznego oraz mitochondrium. U bakterii substancja chromatynowa skupiona jest w kulisty lub pałeczkowaty twór zwany nukleoidem., który leży w protoplazmie nie oddzielony od niej żadną błoną. Komórkę bakteryjną otacza sztywna błona lub też cienka, elastyczna błonka cytoplazmatyczna. W cytoplazmie mogą znajdować się skupienia substancji zapasowych (np. glikogenu i lipidów) oraz ziarnistości cytoplazmatyczne, a u fotoautotrofów ziarna chromatoforowe z barwnikami. Wielkość bakterii waha się od ułamków mikrona do kilkudziesięciu, kształt mają różny:
kulisty (ziarniaki)
wydłużony (pałeczki i laseczki)
spiralny (przecinkowce, śrubowce i krętki)
nitkowaty
rozgałęziony (promieniowce)

Bakterie łączą się w charakterystyczne układy:
· nieregularne (gronkowce)
· po dwie (dwoinki)
· łańcuszki (paciorkowce)
· pakiety (pakietowce)

Hodowane na pożywkach (podłożach) rozrastają się w kolonie o charakterystycznym kształcie. Bakterie rozmnażają się najczęściej przez podział bezpośredni, rzadko spotykany rozród płciowy przebiega odmiennie niż u innych organizmów. W warunkach niekorzystnych mogą wytwarzać zarodniki, które są niezwykle odporne na działanie czynników środowiskowych. Niektóre bakterie mogą się przemieszczać za pomocą rzęsek lub ruchem pełzającym.
Bakterie zamieszkują wszelkie środowiska i bytować mogą tam, gdzie nie istnieje jakiekolwiek życie. Większość z nich to organizmy cudzożywne: saprofity lub pasożyty, produkujące szkodliwe toksyny (jad bakteryjny); niektóre są samożywne, zdolne do fotosyntezy lub chemosyntezy.
Zróżnicowany metabolizm bakterii pozwala tym mikroorganizmom na zajmowanie bardzo różnych środowisk. Występują one zarówno w wilgotnej glebie, toni oceanu czy jeziora jak i we wnętrzu innych organizmów. Bakterie spotyka się także w osadach dennych, gorących źródłach i na lodowcach. W powietrzu występują one głównie w postaci przetrwalników. W każdym ekosystemie bakterie pełnią niezwykle ważne funkcje.
Bakterie saprofityczne wraz z grzybami i niektórymi przedstawicielami królestwa Protista pełnią rolę reducentów (inaczej destruentów), rozkładając martwe szczątki organiczne do prostych związków chemicznych.
Sinice pełnią rolę głównego producenta tlenu i materii organicznej w niektórych zbiornikach wodnych.
Bakterie wiążące azot atmosferyczny wzbogacają glebę w przyswajalne dla roślin formy tego pierwiastka oraz umożliwiają jego obieg.





Bakterie chemoautotroficzne utleniając różne związki mineralne przyczyniają się do obiegu wielu pierwiastków w ekosystemach. W grupie tej na szczególną uwagę zasługują bakterie nitryfikacyjne, utleniające jony amonowe i azotyny do azotanów, będących najlepiej przyswajalną dla roślin formą azotu. Znane są liczne przykłady korzystnego wpływu bakterii na inne organizmy. Żyjące w brodawkach korzeniowych bakterie z rodzaju Rhizobium umożliwiają roślinom z rodziny motylkowatych wzrost i rozwój na glebach ubogich w azot. Dzięki bytującym w przewodach pokarmowych bakteriom rozkładającym celulozę, zwierzęta roślinożerne mogą odżywiać się ciężkostrawnym pokarmem roślinnym. Zaś symbioza między sinicami i niektórymi gatunkami grzybów pozwala powstałym plechom porostowym na zasiedlanie niedostępnych dla innych organizmów środowisk.
Bakterie wykorzystywane są na szeroką skalę przez człowieka. W biologicznych oczyszczalniach ścieków rozkładają toksyczne związki organiczne do prostych, nieszkodliwych związków mineralnych, w przemyśle farmaceutycznym wykorzystywane są do produkcji niektórych witamin i antybiotyków , zaś w przemyśle spożywczym, do produkcji kiszonek. Na szczególną uwagę moim zdaniem zasługują bakterie mlekowe. Dzięki fermentacji przeprowadzonej przez te mikroorganizmy możliwa jest m.in. produkcja:
- serów
- kiszonej kapusty
- ogórków
- kiszonek dla bydła

Bakterie wywierają również niekorzystny wpływ na inne organizmy. Może to być oddziaływanie pośrednie – poprzez wydzielanie do środowiska toksyn, jak i bezpośrednie – polegające na rozwoju pasożytniczych bakterii w innych organizmach.
Jedną z najbardziej trujących toksyn pochodzenia bakteryjnego jest jad kiełbasiany wydzielany przez beztlenową laseczkę. Bakteria ta rozwija się m.in. w zanieczyszczonych konserwach. Zjedzenie przez człowieka lub zwierzę pokarmu zawierającego niewielkie nawet ilości jadu kiełbasianego może prowadzić do śmiertelnego zatrucia.
W lodach i kremach dogodne warunki rozwoju znajduje gronkowiec złocisty. Zjedzenie toksyny wydzielanej przez tę bakterię prowadzi do zatruć pokarmowych.
Bakterie pasożytnicze rozwijające się w innych organizmach wywołują określone choroby.
Najczęstszymi objawami chorób roślinnych wywoływanych prze bakterie są: nekrotyczne plamy na liściach i owocach, więdnięcie i obumieranie pędów oraz powstawania na rośli, guzów i brodawek. Bakterie chorobotwórcze dostają się do roślin przez zranione miejsce lub naturalne otwory takie jak aparaty szparkowe.


Do chorób zwierzęcych pochodzenia bakteryjnego należą m.in. nosacizna i wąglik.
Pałeczka nosacizny atakuje głównie konie, muły i osły, wywołując przewlekłe stany zapalne jamy nosowej tych zwierząt.
Laseczka wąglika wywołuje zapalne nacieki na szyi, przedpiersiu i błonach śluzowych bydła, owiec, koni i wielbłądów, doprowadzające bardzo często do śmierci zarażonych zwierząt.
Bakterie pasożytują także w organizmie człowiek, poniżej podaję kilka głównych chorób o podłożu bakteryjnym.
Krętek kiły oraz dwoinka rzeżączki są przyczyną groźnych chorób przenoszonych drogą płciową (tzw. chorób wenerycznych).
Pałeczka duru brzusznego, pałeczka czerwonki oraz przecinkowiec cholery dostają się do organizmu wraz z zanieczyszczoną wodą lub jedzeniem i wywołują groźne choroby układu pokarmowego
Dwoinka zapalenia płuc, pałeczka krztuśca i prątek gruźlicy przenoszone są tzw. drogą kropelkową i wywołują groźne schorzenia układu oddechowego.

Niektóre bakterie pasożytują zarówno w organizmie człowieka jak i różnych zwierząt. Przykładem może być przenoszona przez wszy pałeczka duru plamistego zwanego też tyfusem oraz pasożytująca u pcheł, szczurów i ludzi pałeczka dżumy.
Poza bakteriami chorobotwórczymi w organizmie człowieka występuje wiele bakterii nie wywołujących objawów chorobowych. Przykładem może być żyjąca w jelicie grubym pałeczka okrężnicy. Bakteria ta znajduje się zawsze w kale ludzkim, dlatego wykorzystywana jest jako wskaźnik zanieczyszczenia wody ściekami komunalnymi.
Walka z chorobami bakteryjnymi polega przede wszystkim na niedopuszczeniu do zakażenia. W tym celu niezbędna jest znajomość sposobów przenoszenia się poszczególnych gatunków bakterii chorobotwórczych (w tym wirusów) i przestrzeganie zasad szeroko pojętej higieny.
Przeciwko niektórym chorobom stosuje się szczepienia ochronne. Dzięki nim zaszczepiony organizm zyskuje odporność na określony gatunek bakterii.
W przypadku wystąpienia objawów chorobowych stosuje się antybiotyki – substancje zabijające bakterie chorobotwórcze w zarażonym organizmie. Niekorzystny wpływ bakterii na człowieka przejawia się również niszczeniem żywności i innych produktów. Szeroko stosowane metody konserwacji zapobiegają temu zjawisku. Do najczęściej stosowanych metod konserwacji żywności należą:
- zamrażanie
- gotowanie
- wędzenie
Poza tym stosuje się także:
- kwaszenie
- suszenie
- solenie
- zasładzanie

Wysokie temperatury panujące podczas gotowania i wędzenia niszczą większość bakterii, zaś niskie temperatury podczas zamrażania hamują ich rozwój. Brak wody spowodowany suszeniem oraz niekorzystne warunki osmotyczne spowodowane soleniem lub zasłodzeniem uniemożliwiają rozwój bakterii na zakonserwowanej w ten sposób żywności. Bakteria jest tego typu mikroorganizmem który mimo, że większość jej funkcji życiowych jest negatywna to i tak jest bardzo potrzebna w środowisku i rozwoju człowieka.