Szkoły narodowe to kierunki, które wyodrębniły się w połowie XIX wieku w muzyce szeregu krajów, akcentujące elementy rodzime pod wpływem budzącego się poczucia narodowej odrębności. Czynnikiem inspirującym twórczość muzyczną stał się rodzimy folklor, w tematyce oper i poematów symfonicznych nawiązywano często do scen z historii narodu. Szkoła rosyjska: Michał Glinka stworzył podstawy stylu narodowego; Aleksander Dargomyżski wywarł wpływ na działalność Potężnej Gromadki; Potężna Gromadka: Milij Bałakiriew, Aleksander Borodin, Cezar Cui, Modest Musorgski, Mikołaj Rimski – Korsakow. Szkoła czeska: Bedrich Smetana oraz Antonin Dworzak. Skandynawia: Edvard Grieg, przedstawiciel szkoły norweskiej; Jean Sibelius, przedstawiciel szkoły fińskiej. Muzyka polska: S . Moniuszko, F. Chopin, H. Wieniawski; Muzyka francuska: C. Franck, Muzyka hiszpańska: I. Albeniz. Muzyka węgierska: F. Liszt.
