„Nie ma równego Mi na całej ziemi” – obwieszcza Pan Mojżeszowi (Wj 9, 14). Możemy uznać to zdanie za biblijne wyrażenie pojęcia określanego przez filozofię i teologię jako „transcendencja”. Oznacza ona przewyższanie, przekraczanie stworzonego i ograniczonego horyzontu i tym samym wskazuje na to, co absolutne, wieczne, doskonałe, nieskończone. Termin ten wiąże się z Bogiem i Jego z niczym nieporównywalnym Misterium. Zarazem zawiera syntezę biblijnego przedstawienia boskości różnego od innych koncepcji, w myśl których Bóg jest samym światem lub jego życiową energią. W takim przypadku mówi się o „immanencji”, co oznacza, że boskość trwa i zawiera się w samej naturze: Kananeńczycy, tubylczy lud Ziemi Świętej, uważali, że ich bóg Baal był życiową zasadą bytu, obecną w naturze i w seksualności. Biblia reaguje na takie wielorakie pojmowanie Pana, potwierdzając zawsze z mocą Jego transcendencję. I tak zaneguje redukcję boskości do obrazu, którą gani Dekalog i słynne opowiadanie o złotym cielcu ( Wj 34). Nieustannie będzie kładła nacisk na to, że Bóg jest „Święty” j ) ę (Iz 6, 3), czyli „oddzielony” od rzeczywistości stworzonej; będzie gloryfikować Jego wszechmoc, wszechwiedzę i wieczność (czytamy o tym na przykład w Psalmie 138[139]); będzie głosić, że jest On „straszny, najwyższy, pełen majestatu”. Wreszcie wprowadzi szczególną formę wyrażania Jego transcendencji, nazywaną Boską „nieporównywalnością”. Oto seria zdań, często powtarzających się w Biblii, które ilustrują tę absolutną różność sprawiającą, że prawdziwy Bóg (nie bożek) jest całkowicie „inny” niż świat: „Nie ma nikogo jak Pan... Kto jest jak Ty, wspaniały w świętości... Nie ma boga podobnego do Boga Izraela... Któż jest jak Pan?... Pan jest ponad wszystkimi swoimi dziełami... Ja jestem Panem i nie ma innego”, i tak dalej. Transcendencja wyrażona jest też w symbolu nieba, które jest „inne” niż ziemia i „ponad” nią: „Pan ma tron swój w niebiosach” (Ps 11, 4); „Bóg jest w niebie, a ty na ziemi” (Koh 5, 1); „Ojcze nasz, który jesteś w niebie” (Mt 6, 9). Niemniej w swej nieskończonej wielkości przewyższa On nawet niebiosa: „Niebo i niebiosa najwyższe nie mogą Cię objąć” – wykrzykuje Salomon w dniu konsekracji Świątyni Jerozolimskiej ją y y j (1 Krl 8, 27). To zdanie sławnego króla Judy jest ciągle prawdziwe, ale z zastrzeżeniem, że boska transcendencja nie oznacza izolacji i samotności. Odsłonięcie się, dostosowanie się do ludzkiej przestrzeni świątyni jest osobistym wyborem Wiecznego Boga, podobnie jak decyzja o interwencji i działaniu w historii zbawienia. Bóg często posługuje się aniołem, by zachować czystość swej transcendencji, ale bez wahania staje się też „Emmanuelem”, „Bogiem z nami”. W ten sposób w Jezusie Chrystusie, który jest Synem Bożym, dokonuje radykalnego zwrotu – jest Logos, wiecznym i nieskończonym Słowem Bożym, ale również sarx, „ciałem”, zanurzonym w czasie i przestrzeni, a nawet w ludzkiej śmiertelności. To prawda, że Bóg pozostaje Bogiem, Jego myśli nie są naszymi, jak mówi Izajasz (55, 8), Jego wyroki są niezbadane, a Jego drogi nie do wyśledzenia (Rz 11, 33); On jest pierwszy. Niemniej jest też z ostatnimi, jak podkreśla Izajasz (41, 4), który nazywa go „Bogiem ukrytym”, czyli tajemniczym i niedającym się sprowadzić do ludzkich schematów i planów ( 45, 15), „Jestem, który Jestem”, oświadcza Mojżeszowi Święty i Trans- , ), J , y J , cendentny Pan, jednak to właśnie On wkracza w historię, by zbawić Izrael, tak jak i On, którego nikt nigdy nie widział, zostaje objawiony w swoim Synu, wysłanym na świat z miłości (por. 1 J 18 i 3, 16-17).
