Postawy narodu żydowskiego zmieniające się w obliczu zagrożenia. Literatura 19 i 20 wieku. Na podstawie : Mendel Gdański, Lalka i Zdążyć przed Panem Bogiem.

- Mendel Gdański Mendel nie wstydził się swojego pochodzenia, nie zamierzał się ukrywać wraz z wnukiem. Śmiało stawił czoła społeczności nastawionej wrogo do semitów - Lalka Żydzi prowadzili własne interesy, pożyczali pieniądze na procent. W momencie zagrożenia byli sobie braćmi, mogli liczyć na wzajemną pomoc.  - Zdążyć przed Panem Bogiem Semici nie byli w stanie stawić się wrogo nastawionym ludziom. Nieliczni uczestniczyli w powstaniach żydowskich. Trzymali się jednak razem w nadziei na lepsze jutro