Zgodnie z tytułem autor w swoim dziele przedstawia koleje losu typowego szlachcica ziemianina. Na kartach trzech ksiąg ukazuje on droge od dzieciństwa, przez wesołą młodość, aż do założenia rodziny i spokojnego życia na wsi, wypełnionego zajęciami gospodarskimi, praca oraz wypoczynkiem. Przedstawiony ideał szlachcica, żyjącego na wsi, dobrego obywatela, pracowitego gospodarza, kochającego męża i ojcarodziny, jest zarazem wzorcem postepowania dostępnym dla każdego człowieka. W oparciu o osobiste doświadczenia w utworze zostaje przedstawiony ideał " człowieka poćciwego". Rej jest zdania, że dla takiego człowieka najważniejsza powinna być cnota i dochowywanie wiary dobrym obyczajom oraz życie zgodnie z naturą, w oparciu o kierujące nią prawa Boskie.Autor uznaje,że człowiek powinien być w ścisłym związku z naturą.W ksiedze drugiej, w rozdziale " Rok na cztery części podzielon" autor przedstawia konkretne pożytki i radośći , które przynsi każda zpór roku, doceniane przez człowieka pracującego na wsi we własnym gospodarstwie. Praca jest bowiem dla ziemiznina źródłem radości i satysfakcji. Mikołaj Rej opisując ideał szlachcica ziemianina, chciał podkreślić, że takie dobre życie każdego człowieka jest idealną drogą do osobistego doskonalenia sie.
