Omów budowę geologiczna i ukształtowanie powierzchni Polski.

Polska położona jest w strefie przejściowej miedzy pozaalpejską Europa Zachodnią a Europa Wschodnia w miejscu największego przewężenia pomiędzy Europa północna a Śródziemnomorską. Od północy obramowana Bałtykiem a od południa pasmami górskimi Sudetów i Karpat jest w większości krajem nizinnym. Do wysokości 300 m n.p.m. jest położone ponad 91% powierzchni kraju, od 300-1000m-ok..8.5% a ponad 1000m zaledwie 0,2 %. Niziny w większości należą do Niżu Środkowoeuropejskiego jedynie niziny północno –wschodnie i Polesie do Niżu Wschodnioeuropejskiego. Na południe od nizin występuje pas wzniesień( Sudety z przedgórzem,Wyżyna Ślasko-Krakowska i Wyżyna Małopolska), który geologicznie należy do zachodnioeuropejskiego pasa zrębów, rozdzielonych rowami i nieckami oraz do wschodnioeuropejskiej Wyżyny Wołyńskiej na wschodnich krańcach. Pas ten oddzielony kotlinami przedgórskimi od pogórzy i pasm górskich Karpat. Na terenie Polski występuje północna część łuku Karpat a przez Przełęcz Łupkowską przebiega granica miedzy Karpatami Zachodnimi i Wschodnimi. Ukształtowanie Polski,przewaga nizin, równoleżnikowy układ form rzeźby nisko położone działy wodne ułatwiają powstawanie szlaków komunikacyjnych w kierunku wschód –zachód. Położenie na pograniczu Europy Zachodniej i Wschodniej sprawiło ze Polska znajduje się na szlaku tranzytowym pomiędzy Europą Zachodnią i Wschodnia oraz Północna i Południową. Główne rysy ukształtowania Polski są efektem jej położenia na pograniczu głównych geologicznych jednostek strukturalnych Europy, do których należą: prekambryjska platforma wschodnioeuropejska, paleozoiczna platforma Europy Środkowej i Zachodniej,łuk Karpat (obszar fałdowań alpejskich). Silne sfałdowanie i zmetamorfizowane skały prekambryjskie tworzą krystaliczny trzon platformy. Jego powierzchnia znajduje się na różnych głębokościach pod pokrywą skał osadowych, które gromadziły się tu od paleozoiku po kenozoik. Najpłycej zalega platforma w obrębie jednostek zwanych wyniesieniami ( wyniesienie Łeby, mazursko – suwalskie, Sławatycz). Pomiędzy wyniesieniami podłoże platformy znajduje się na większych głębokościach, a jednostki te nazywane są obniżeniami ( obniżenie perybałtyckie, podlaskie,nadbuzańskie).Zachodnią granice platformy stanowi prawie 100-kilometrowej szerokości strefa ciagnąca się od Kołobrzegu po Przemyśl, w której podłoże prekambryjskie zapada się schodowo. Jest to strefa głębokiego rozłamu w skorupie ziemskiej. W strefie tej w obrębie pokrywy platformowej,uformowały się niecki brzezne (mazowiecka, lubelska). W podłożu prekambryjskim na terenie Polski, w obrębie wyniesienia mazursko –suwalskiego rozpoznano występowanie rud żelaza z domieszkami cennych metali – tytanu i wanadu. Pokrywa platformowa jest względnie uboga w surowce mineralne. Występuje tu węgiel kamienny w utworach karbońskich niecki lubelskiej oraz surowce skalne: margle kredowe(Wyżyna Lubelska), iły, piaski, żwiry polodowcowe.
Platforma paleozoiczna stanowi odrębny element skorupy ziemskiej, o znacznie mniejsze grubości i stabilności niż platforma prekambryjska. Podłoże platformy formowało się od końca prekamrbu; podlegało sfałdowaniu w czasie orogenez kaledońskiej i hercyńskiej na obszarze pomiędzy masywem czeskim a platformą prekambryjską. Powstawaniu gór towarzyszyło powstawanie zapadlisk przedgórskich i śródgórskich, w których tworzyły się pokłady węgla kamiennego. Paleozoiczne struktury fałdowe odsłaniają się na powierzchni w Sudetach będących częścią masywu czeskiego i w Górach Świętokrzyskich. Na Wyżynie Śląskiej natomiast odsłania się karbońska niecka zapadliska przedgórskiego. Tworzenie się pokrywy platformowej wspólnej dla obu platform, przypada na młodszy paleozoiki w głównej mierze na mezozoik i kenozoik. Osadzone utwory największa grubość osiągały w depresji zwanej bruzdą polsko –duńska, przebiegająca w strefie granicznej platformy prekambryjskiej. W końcu mezozoiku pokrywa platformowa uległa deformacjom tektonicznym. Obszar bruzdy został wyniesiony w postaci wału –antyklinorium środkowopolskiego; w tym tez czasie powstały pnie solne na Kujawach. Po obu stronach wału powstały niecki;po wschodniej mazowiecka i lubelska,po zachodniej –szczecińsko łódzko- miechowska. Na przedpolu wznoszącego się masywu czeskiego utworzyła się monoklina przedsudecka.Osie tych struktur maja kierunek NW-SE, zgodny z kierunkiem krawędzi platformy prekambryjskiej. Deformacje te są następstwem fałdowań ruchów górotwórczych w Karpatach. Przed silniejszymi deformacjami pokrywę chroniło stosunkowo sztywne paleozoiczne podłoże platformy. Obecnie struktury mezozoiczne uwidocznione są w rzeźbie Wyżyny Śląsko-Małopolskiej, w obrębie, której wyróżnia się Wyżynę śląską, Wyżynę Krakowsko –Częstochowską, Nieckę Nidziańską, Wyżynę Przedborską oraz Wyżynę Kielecką. Na pozostałym obszarze platformy struktury mezozoiczne są ukryte pod osadami trzeciorzędowymi i czwartorzędowymi. Fałdowanie alpejskie , którego kulminacja przypadła na przełom paleogenu i neogenu w trzeciorzędzie, objęło Europę Południową oraz południową część Europy Zachodniej. W Polsce powstały wówczas Karpaty i zapadlisko przedkarpackie, nastąpiło też morfologiczne odmłodzenie Sudetów i kolejne odmłodzenie Gór Świętokrzyskich.
Alpidy na obszarze Polski składają się z pięciu jednostek – Tatr, niecki podhalańskiej, Pienin, Karpat Zewnętrznych ( fliszowych ) i zapadliska przedkarpackiego.
Tatry składają się z trzonu krystalicznego pokrytego osadami autochtonicznymi, na które w górnej kredzie nasunięte zostały osady morskie. Głównymi skalami trzonu są łupki metamorficzne i gnejsy oraz granity. Procesy, które doprowadziły do ich powstania zachodziły w sylurze. W późnym karbonie zostały one przebite przez batolit granitowy Tatr Wysokich, który stygnąc kurczył się. Powstała sieć spękań, wypełniona żyłami kruszcowymi z rudami żelaza, ołowiu, baru .
Ruchy orogeniczne w Tatrach nastąpiły w późnej kredzie. Na sfałdowanych utworach tatrzańskich leżą niezgodnie utwory środkowego eocenu i oligocenu, tworzące nieckę podhalańską. Rozpoczynają się one klifowymi zlepieńcami transgredującego morza lub mułowcami. Nad nimi znajdują wapienie nummulitowe, przepełnione skorupkami tych organizmów. Głównym utworem niecki jest flisz podhalański. Składa się on z łupkowatych warstw zakopiańskich . Wypiętrzenie Tatr i ugięcie fliszu podhalańskiego nastąpiło we wczesnym miocenie .
Pieniny są zbudowane z utworów jury i dolnej kredy: wapienie mają charakter pelagiczny , są to białe, jasnoszare wapienie z rogowcami , odporne na czynniki niszczące. Budują one najwyższe szczyty Pienin (Sokolicę , Trzy Korony ). W późnej kredzie utworzyły się łupki margliste i wapienie z licznymi wkładkami radiolarytów , czerwone margle i utwory fliszu sromowieckiego .
Karpaty zewnętrzne (fliszowe) obejmują pasmo Beskidów i Pogórze Karpackie . Zbudowane są one gównie z piaskowców i łupków . Sumaryczna grubość utworów fliszowych wynosi ok. 6000 m. Sedymentacja fliszu rozpoczęła się w późnej jurze i trwała nieprzerwanie do wczesnego miocenu. W środkowym miocenie utwory fliszowe uległy ruchom fałdowym oraz ruchom płaszczowinowym skierowanym ku pn. Zapadlisko przedkarpackie zaczęło się formować we wczesnym miocenie i zostało wypełnione morskimi osadami molasy, pochodzącymi z wypiętrzających się fałdów karpackich. Były to głównie mułowce i iłowce z domieszką piasku i wkładkami zlepieńców . w środkowym miocenie nastąpiła regresja morza i powstawały ewaporatowe gipsy, anhydryty i sól kamienna.
Czwartorzęd w Polsce był okresem głębokich i gwałtownych zmian klimatycznych o zasięgu globalnym. W preplejstocenie nastąpiło znaczne ochłodzenie klimatu; obejmuje dwa okresy, zimny Otwocka (rozwój iglastych lasów borealnych, zimnych stepów i subpolarnych torfowisk) i cieplejszy Celestynowa. We wczesnym plejstocenie nastąpiło pierwsze zlodowacenie Narwi o małym zasięgu. Objęło ono pn.-wsch. Polskę, częściowo pn.-zach. Wielkopolskę, Kujawy, Niz. Mazowiecką, Równinę Radomską i Polesie Lubelskie. Spływ wód z czoła lodowca skierowany był ku zach. do dorzecza Łaby. Ocieplenie nastąpiło w interglacjale podlaskim, który kończy wczesny plejstocen. W środkowym plejstocenie wystąpiły dwa główne zlodowacenia , południowo- i środkowopolskie. Zlodowacenie południowopolskie dzieli się na zlodowacenie Nidy, Sanu I i Sanu II. Podczas zlodowacenia Nidy lodowiec skandynawski dotarł do Gór Świętokrzyskich, pokrył Wyż. Lubelską i Wyż. Łódzką. nastąpiła akumulacja najstarszych lessów. W czasie zlodowacenia Sanu I lądolód skandynawski przekroczył pas wyżyn południowopolskich i dotarł do dorzecza dolnego Sanu . Lądolód zlodowacenia Sanu II pokrył całą pn. i środkową Polskę. Zlodowacenie środkowopolskie to zlodowacenie Odry, w czasie którego lądolód dotarł do pn. krawędzi Wyż. Lubelskiej i G. Świętokrzyskich.