Utwór został napisany w formie dialogu między młodym i starym czyżykiem, które zostały zamknięte razem w klatce.Stary czyżyk zali się na okrucieństwa niewoli, zaskakując swymi lamentami młodego ptaszka. Młody, który wykluł się już w zamknięciu uważa, że ma dobre warunki do życia. Zupełnie nie rozumie istoty wolności. Kojarzy mu się ona jedynie z utratą pewnych luksusów. Na wolności trzeba smodzielnie zdobywać pożywienie i nie ma się stabilizacji. Ptaszki w klatce to bajka stwarzająca szerokie możliwości interpretacyjne. Przez współczesnych Krasickiemu odczytywana była jako aluzja do sytuacji politycznej Polski. Obecnie interpretuje się ją jako przypowieść o wolności i zniewoleniu, o hierarchii wartości i o samoświadomości człowieka. Utwór ten jest wciaż żywy, dzisiaj też są tacy, dla których licza sie tylko wygody , spokojny sen i brak problemów. Są też i tacy dla których swoboda, nieskrępowanie myśli i czynów to podstawowa zasada, która nie ma ceny. Uważam, że fascynacja obca modą jest w obecnych czasach bardziej zauważalna, niż kiedyś. W epoce Oświecenia z sięgania do obcej mody znani byli tylko sarmaci, a dzisiaj prawie każdy z nas wplata jakieś słówko z obcego języka do swych wypowiedzi. Śledzimy jakie trendy panują w innych krajach i naśladujemy je. Czesto zapożyczamy od innych zwyczaje świąteczne i tradycje. Natomiast nasza kultura i tradycje zanikają. Ten proces jest dość niebezpieczny, ponieważ po drodze możemy zgubić nasza tożsamość narodową i kulturową. Efekt - staniemy się niewolnikami obcej mody. Między jednym poglądem, a drugim jest wiele różnic. Kosmopolita za swój kraj uważa cały świat, sarmata widział tylko swoją Rzeczpospolitą. Kosmopolityzm jest zaprzeczeniem patriotyzmu, a szlachta polska uważała swoją ojczyznę za pępek świata. Myślę, że ciężko jednoznacznie wybrać, która z postaw jest lepsza. Osobiście bliżej mi do kosmopolityzmu, niemniej jednak uważam, że każdy z nas powinien pamiętać o swoich korzeniach, przekazywać tradycje i w razie potrzeby stanąć w obronie kraju, w którym wyrósł.
