Referat: Kawa, Herbata, Kakao

Kawa

Owa nazwa wywodzi się od znanego z uprawy kawy regionu Kaffa w Etiopii. Gdzie pierwotnie owoce kawowca spożywano gotując je z dodatkiem masła i soli. Jednak swoją drogę do sławy rozpoczęła dzięki kupcom arabskim którzy przywieźli ją do Jemenu około XIII a XIV w. Prawdopodobnie to właśnie tam opracowano metodę preparowania nasion przez prażenie i wytwarzanie z nich napoju, który Beduini rozpowszechnili w całej Arabii. W Europie Kawa pojawiła się w XVI w. dzięki importowi dwóch kompanii wschodnioindyjskich: brytyjskiej i holenderskiej. Na kontynencie Europejskim rozpowszechniła się ze sporym opóźnieniem. Nowa używka budziła na starym kontynencie wiele kontrowersji. Ponieważ była produktem pochodzenia arabskiego, więc niektórzy widzieli w niej dzieło szatana. Do Polski kawa dotarła pod koniec XVII wieku z południa, od panujących nad Mołdawią Turków. Jednak swoją popularność zyskała dopiero na początku XVIII wieku, począwszy od Gdańska gdzie powstały pierwsze w Polsce kawiarnie zwane kafehauza.

Najważniejszą substancją czynną odpowiedzialną za działanie kawy jest kofeina - alkaloid obecny również w liściach herbaty. Kofeina o wzorze strukturalnym C8H10N4O2 w stanie czystym tworzy białe, długie, giętkie kryształy o temperaturze topnienia 237 C. Rozpuszcza się w gorącej wodzie, chloroformie i benzenie. Jest gorzka w smaku. W budowie jest zbliżona do teobrominy i teofiliny. Picie kawy pomaga usunąć oznaki zmęczenia, senność oraz “rozjaśnić” umysł dzięki pobudzeniu kory mózgowej, a przez to całego centralnego układu nerwowego. Długotrwałe spożywanie w dużych ilościach kofeiny z kawy uzależnia organizm podobnie jak nikotyna i alkohol. Stwierdzono, że stałe dawki kofeiny zwiększają tolerancję organizmu na tę substancję. Jest to tzw. efekt wzmocnienia, czyli konieczność zwiększenia dawek. Po długotrwałym spożywaniu nagłe odstawienie wyzwala efekt fizycznego uzależnienia, który może się objawiać silnym bólem głowy, otępieniem i depresją ustępującymi natychmiast po wypiciu używki. Wypijanie 3-5 filiżanek kawy dziennie (ok. 300 mg kofeiny) jest już uważane za dolną granicę nałogowego picia kawy. Typowe objawy przedawkowania kofeiny to: przyspieszone bicie serca, podwyższone ciśnienie krwi, drżące ręce, niepokój, bezsenność. Oprócz najważniejszego efektu działania kawy jakim jest pobudzenie posiada ona również inne zalety. M.in. Polepsza pamięć krótkotrwałą i chwilowo podwyższa poziom IQ, dotlenia organizm, przez co ułatwia koncentracje, pozytywnie wpływa na krążenie i układ trawienny, zmniejsza szanse zachorowania na chorobę Parkinsona, oraz zwiększa efektywność środków przeciwbólowych. Jednak na nie szczęście nałogowych po pijaczy kawy ma ona swoje wady. M.in. wpływa na żółknięcie zębów i może prowadzić do próchnicy, utrudnia zasypianie, a także spożywana w dużych ilościach może zwiększyć prawdopodobieństwo niektórych chorób serca.

Uprawia się różne rodzaje kawy. Najsłynniejsze i najważniejsze z nich to:
• kawa arabska (Coffea arabica)
• kawa liberyjska (Coffea liberica)
• kawa koszykowa (Coffea canephora)
• kawa wyniosła (Coffea excelsa)
• kawa arabusta (Arabica Robusta) skrzyżowanie kawy arabskiej z kawą koszykową
• kawa Luwak (Kopi Luwak) najdroższa kawa na świecie której 1 kg kosztuje 1000 euro. Ziarna wydobywa się z odchodów indonezyjskiego łaskuna muzanga, który zjada tylko najlepsze owoce kawy. Po częściowym nadtrawieniu w żołądku zwierzęcia kawa traci gorzki smak i zyskuje lepszy aromat.

Za dawkę śmiertelną kofeiny przyjmowanej w formie kawy uznaje się 10 g, czyli około 80 filiżanek małej Czernej.


Herbata

Legenda głosi że pewnego pięknego dnia, w 2737 roku p.n.e. w Chinach legendarny chiński cesarz - Szen Nung, zielarz i uczony który zawsze pijał przegotowaną wodę ze względów higienicznych, odpoczywał pod drzewem herbaty. Wiejący letki wiatr strącił kilka listków z drzewa herbacianego do dzbana z wodą. Oczywiście cesarz zapatrzony w piękno natury nie zauważył tego, dopiero pijąc swój napój poznał smak, który go oczarował. Jak było naprawdę tego nikt nie wie. Pierwsze zapiski dotyczące herbaty pochodzą z Chin z wieku VIII p.n.e. Sekret herbaciany strzeżony był przez chińczyków bardzo długo gdyż po raz pierwszy herbata została przewieziona do Japonii w IX w. n.e. Europejczycy poznali smak herbaty zaś dopiero w XVI wieku w wyniku podbicia Syberii przez Rosjanów i kontaktów dyplomatycznych z Chinami. Mimo tego że Rosjanie pierwsi z Europejczyków poznali jej smak to Holendrzy rozprowadzili ją po całej europie. W Anglii nawet produkowane były specjalne szafeczki na herbatę zamykane na kluczyk z obawy przed służbą gdyż herbata była bardzo droga.

Spośród wielu rodzajów herbaty do najbardziej popularnych zalicza się:
• herbatę czarną
• herbatę zieloną
• herbatę białą
• herbatę pu-erh
• herbatę oolong
• herbatę aromatyzowana
• herbatę prasowana
Herbatę czarną należy zalewać wrzącą wodą, parząc przez 3 do 5 minut ponieważ po tym czasie zaczyna się uwalniać tanina, która neutralizuje pobudzające działanie teofiliny i kofeiny, dodatkowo kawa staje się gorzka.
Herbatę zieloną należy zalewać wodą o temperaturze od 60oC do 80oC parząc do 3 minut. Tę samą porcję liści można zalewać nawet do trzech razy gdyż za każdym parzeniem uwalniają się inne dobroczynne związki.
Herbatę białą należy parzyć w temperaturze 85oC około 5 do 7 minut by mogła ona uwolnić najlepsze wartości smakowe.
Herbatę Pu-erh zwaną również czerwoną parzy się w temperaturze od 90oC do 100oC przez 3 minuty. Tą herbatę również można parzyć wielokrotnie ze względu na bogactwo uwalnianych się związków.
Herbatę oolong (co oznacza czarny smok) parzy się w temperaturze 90oC przez trzy minuty. Ponadto powinna być parzona w dużych dzbanach aby zwinięte zasuszone liście mogły spokojnie się rozwijać uwalniając cały aromat.

Herbata jest napojem orzeźwiającym i letko pobudzającym. Podstawowymi składnikami herbaty są głównie teina (herbaciana kofeina), tanina oraz olejki eteryczne. Dodatkowo w herbacie występują sole mineralne, węglowodany, białka oraz niewielkie ilości witamin z grupy B. Herbata posiada właściwości bakteriobójcze oraz jest idealnym lekiem w przypadku biegunki. Ponad to pozytywnie wpływa na nerki, wątrobę, nadnercza i śledzionę a także sprzyja akumulowaniu się witaminy C w organizmie. Usuwa uczucie zmęczenia, ból głowy, pobudza i aktywizuje do pracy umysłowej.
Mówiąc w skrócie herbata podwyższa sprawność fizyczną i umysłową człowieka.

Jedną z najważniejszych substancji znajdującą się w herbacie jest tanina o wzorze C76H52O46 . Jest to ciało stałe o kolorze brązowo żółtym, charakterystycznym zapachu i cierpkim smaku, odczynie kwasowym, temperaturze topnienia 215oC i gęstości 0,22 g/cm3 . Jest stosowana jako odtrutka w zatruciach alkaloidami. Podczas parzenia herbaty uwalnia się dopiero po kilku minutach, zwalniając tempo przyswajania się teiny przez organizm. Taninę stanowi mieszanina estrów kwasu galusowego i glukozy. Drugim ważnym związkiem znajdującym się w herbacie jest teofilina. Jest to proszek o gorzkim smaku, rozpuszczalny w wrzącej wodzie. Pobudza ośrodek nerwowy oraz dział moczopędnie. Jej wzór to C7H8O2N4 . Jest stosowana w lekarstwach na astmę.

Kakao

Jako pierwsi kakao pijali Indianie w Ameryce środkowej. Według ich legendy Boski Anioł o imieniu Quetzalcoatl kiedy przybrał ludzką postać by pomagać ludziom dał im kakao jako roślinę z niebios jako lek na około 100 różnych przypadłości. Stamtąd kakao sprowadzili do europy w XVI w. hiszpańscy konkwistadorzy. Po czym jego sława wrastała regularnie ale nie już jako napój bogów lecz jako przysmak całego świata.

W skład kakao wchodzą dwa ważne związki jakimi są teobromina i kofeina. Teobromina podobnie jak kofeina ma właściwości pobudzające. Dodatkowo działa regenerująco na organizm zarówno po wysiłku fizycznym jak i psychicznym. Teobromina ma wzór C7H8O2N4 . Jest to bezbarwny proszek o krystalicznej budowie i gorzkim smaku. Sublimuje w temperaturze 295OC. Jest trudno rozpuszczalna w wodzie. Działa na organizm relaksująco i rozluźniająco na mięśnie. Gorzka czekolada zawiera 10 g teobrominy na 1 kg czekolady zaś mleczna 5 g na kilogram. Teobromina jest szkodliwa dla psów i koni. Zjedzenie dwóch tabliczek gorzkiej czekolady przez psa o masie 25 kg grozi mu natychmiastową śmiercią. Oprócz wyżej wymienionych związków kakao jest dobrym źródłem Magnezu. Ponadto mogę dodać iż biała czekolada nie jest czekoladą gdyż nie zawiera ani grama kakao.