Różnorodność religijna w histori Etipoi(na dwie strony)

W I tysiącleciu p.n.e. na afrykańskie wybrzeża Morza Czerwonego przenikały ludy z południowej części Półwyspu Arabskiego. Od I w. n.e. w północnej części kraju rozwijało się państwo Aksum, związane z państewkami Półwyspu, rozprzestrzeniające się następnie na południe. Od połowy IV w. zaczęła się chrystianizacja Aksum (ok. 333 chrzest władcy), od końca VI w. potęga Aksum chyliła się ku upadkowi, m.in. z powodu odcięcia go przez Persów od szlaków handlowych wiodących przez Półwysep. Ekspansja muzułmanów na afrykański brzeg Morza Czerwonego odizolowała kraj od pozostałego świata chrześcijańskiego. Między VIII a X w. centrum słabnącego państwa przesunęło się w głąb lądu, w górzyste rejony Lasta, na południowy wschód od Aksum. Władzę w Lasta przejęła dynastia Zague (przełom XII i XIII w.); najbardziej znanym władcą tej dynastii był Lalibela (przełom XII i XIII w.). W 2. połowy XIII w. centrum państwa przesunęło się dalej w głąb lądu, na południe od Lasta, w rejony górzyste i trudno dostępne. ok. 1270 władzę objęła dynastia z ludu Amhara (zw. salomońską, wywodząca się, wg tradycji etiopskiej, od izraelskiego króla Salomona), która uważała się za spokrewnioną z dynastią rządzącą w Aksum. Pierwszy władca z tej dynastii (Jykuno Amlak, panujący 1270–85) umocnił powiązania władzy świeckiej z kościelną, które przetrwały do czasów najnowszych; zawarł tzw. Święte Przymierze z duchowieństwem, wiążące interesy świeckich i kościelnych instytucji (Kościół otrzymywał ziemie na podbijanych terenach, obsadzał najważniejsze stanowiska w państwie, za co władca współdecydował o obsadzie stanowisk biskupów i w kwestiach dotyczących wyznania wiary). Lata 1331–1445 to okres wojen z sułtanatami muzułmańskimi, sąsiadującymi od południa i wschodu z ówczesną Etiopią, z których ta wyszła zwycięsko, poszerzając swoje granice (m.in. 1415 opanowała sułtanat Ifat). Panujący 1434–68 cesarz Zera Jaykob poszerzył granice państwa i dążąc do jego unifikacji, przeprowadził reformy (podział administarcyjny, ujednolicenie zasad wiary i wprowadzenie monofizytyzmu obrządku etiopskiego jako obowiązującej religii, reforma organizacji kościelnej); stworzył podstawy jedności państwa, łącząc różnorodne podbite ludy przez wprowadzenie jednej religii i centralizację systemu administracyjnego. Wiek XVI to okres wojen z muzułmanami (1529–59), którzy pod wodzą Grania najeżdżali Etiopię z terenów obecnej Somalii, niszcząc kulturalny dorobek kraju, a także wojen z koczowniczymi plemionami Oromo. Wobec zagrożenia muzułmańskiego cesarz Lybne Dyngyl (1508–40) zwrócił się o pomoc wojskową do Portugalii. Konsekwencją pomocy było przysłanie portugalskich misji jezuickich, które prowadziły długotrwałe (XVI–XVII w.) dysputy teologiczne. Pod ich wpływem cesarz Susnyjos (1607–32) przyjął katolicyzm i ogłosił go religią państwową. Zmiany te spowodowały rozruchy wśród duchowieństwa, możnowładców i ludności broniącej rodzimej tradycji — Susnyjos zmienił wyznanie i abdykował, a jezuici zostali wygnani (1633). Etiopia odizolowała się od wpływów europejskich. Koniec XVIII–1. połowa XIX w. to okres zamieszek i rozpadu państwa na niezależne księstwa. Zakończył się on wraz z objęciem władzy przez cesarza Teodora II (1855–68), który podbił i ponownie zjednoczył środkową i północną część kraju, wprowadzał reformy (m.in. podatkowe, modernizował armię, budował drogi, ograniczał handel niewolnikami), planował wyparcie muzułmanów z wybrzeży Morza Czerwonego. Teodor II liczył na współpracę z Wielką Brytanią, a zawiódłszy się uwięził jej przedstawiciela razem z grupą Europejczyków, co spowodowało wysłanie do Etiopii ekspedycji pod wodzą R. Napiera (Brytyjczycy zdobyli Mekdelę, stolicę Etiopii, zniszczyli cesarską bibliotekę). Następca Teodora, Jan IV (władca Tigraj, cesarz 1872–89) dążył do unifikacji i utrzymania jedności kraju, walczył z plemionami Oromo, mahdystami i Egiptem (zginął w walkach). Cesarz Menelik II (panował 1889–1913) ostatecznie zjednoczył państwo i utrzymał niepodległość, jego podboje na południu ustaliły granice obecnej Etiopii (zw. wówczas Abisynią). Od 1882 rozpoczęła się penetracja włoska. Etiopia początkowo przyjazna wobec Włoch, 1889 podpisała traktat w Uccialli ustalający granice włoskiej Erytrei. Na tle interpretacji traktatu nastąpił konflikt zbrojny (1894–96) z Włochami, dążącymi do objęcia Etiopii protektoratem, zakończony klęską wojsk włoskich pod Aduą (1896) i zahamowaniem ich ekspansji. Menelik II unowocześniał system zarządzania państwem, wprowadzał reformy wojskowe i gospodarcze (m.in. budowa przez Francuzów linii kolejowej łączącej nową stolicę, Addis Abebę, z portem morskim w Dżibuti), zezwalał na utrzymywanie przedstawicielstw europejskich w stolicy, ale utrzymywał neutralność i niezależność. Następca Menelika II, jego wnuk Lydż Ijasu, muzułmanin, sympatyk Niemiec i Turcji, został 1916 odsunięty od władzy przez duchowieństwo koptyjskie i możnowładców amharskich, przy poparciu Wielkiej Brytanii i Francji. Cesarzową została córka Menelika II — Zeuditu, a współrządzącym regentem — ras Teferi Mekonnyn, krewny zmarłego cesarza. Po śmierci Zeuditu (1930) władzę objął Teferi Mekonnyn jako cesarz. Hajle Syllasje I. W 1924 zniósł niewolnictwo, 1931 wprowadził pierwszą konstytucję, zwołał parlament, zatrzymując jednak dla siebie osobistą władzę. Reformowanie państwa utrudniały tendencje odśrodkowe i rewolty w Ogadenie i na północy kraju, a 1935–36 przerwał je najazd faszystowskich Włoch, zakończony okupacją kraju i włączeniem Etiopii. do Włoskiej Afryki Wschodniej.