Historia i współczesność materiałów piśmiennych

?Historia i współczesność materiałów piśmiennych?

Zredagowała: Magdalena Krajewska

SPIS TREŚCI

? Wstęp, historia pisma i piśmiennictwa ? str. 3
? Tak to się zaczęło - Pismo klinowe i hieroglify ? str. 4
? Słów kilka o papirusie ? str. 6
? Pergamin, welin i ostrakon ? str. 7
? Papier ? str. 8
? Farba i akwarela ? str. 9
? Atrament i tusz ? str. 10
? Kałamarz i kamień pisarski ? str. 11
? Wieczne pióro ? str. 12
? Stalówki ? str. 14
? Ołówek ? str.16
? Ołówek kopiowy ? str. 18
? Gumka do mazania ? str. 19
? Pędzle ? str. 20
? Kreda i kredki ? str. 22
? Słów kilka o litografii ? str. 23
? Kalka kopiująca ? str. 24
? Nasz poczciwy długopis ? str. 26
? Flamaster i marker ? str. 27
? Tablety ? str.28
? Drukarki, pióro świetlne i długopis kalkulujący ? str. 30
? Bibliografia ? str.33

Historia materiałów piśmiennych nierozerwalnie związana jest z historią samego pisma.
Pismo, jako system znaków, pozwalających na widzialne utrwalanie myśli w konkretnym języku, pojawiło się stosunkowo późno (ok. 5-6 tys. lat temu). Istniały też społeczeństwa wysoko rozwinięte, które nie posiadały swego pisma, nawet dziś nie posługuje się nim wiele milionów ludzi. Pismo wynajdywano kilkakrotnie i całkowicie odrębnie w wielu centrach kulturowych.

Piśmiennictwo, to ogół wypowiedzi utrwalonych w piśmie, w czasach nowożytnych głównie w druku, związanych z różnymi dziedzinami życia społecznego i artystycznego, np. z: wierzeniami religijnymi, wiedzą i nauką, funkcjonowaniem instytucji politycznych i państwowych, obiegiem informacji, potrzebami estetycznymi i rozrywkowymi.

Początki pisma - piktografia
Zaczątkami pisma były znaki własności, symbole, które po wynalezieniu systemu pisma nie zanikły, lecz utrzymały się w stanie szczątkowym. Właściwe pismo rozwinęło się z piktografii (przedstawienia rysunkowe, obrazkowe). Rysunki te mogły być odczytywane przez ludzi posługujących się różnymi językami. Znaki-rzeczy w takim systemie mogły być jednocześnie znakami-słowami (logogramami). Nazywa się je też hieroglifami (nazwa nadana przez Greków pismu staroegipskiemu).

Pismo klinowe, to pismo ideograficzno-sylabiczne, stworzone przez Sumerów. Najstarsze znane zabytki pisma klinowego pochodzą z końca IV tysiąclecia p.n.e. W pierwotnej postaci klinowe pismo sumeryjskie było pismem piktograficznym (obrazkowym), z czasem obrazki-znaki zaczęły oznaczać również sylaby.

Charakterystyczny kształt znaków, tzw. kliny, wiąże się z materiałem pisarskim (gliniane tabliczki, na których w miękkim materiale trzcinowym rylcem wyciskano znaki od lewej ku prawej). System sumeryjski przejęły inne ludy zachodniej Azji.

Pismo klinowe przetrwało do końca I tysiąclecia p.n.e. Używali go, przystosowując do swego języka: Babilończycy, Asyryjczycy, Huryci, Hetyci, Urartyjczycy, Elamici z czasów Achemenidów (pismo alfabetyczno-sylabiczne). Semiccy mieszkańcy Ugarit (XV w. p.n.e.) utworzyli własne klinowe pismo alfabetyczne.

Hieroglify, grecka nazwa pisma znakowego i obrazkowego dawnych Egipcjan, znanego w III tysiącleciu p.n.e., oznaczającego całe wyrazy, później zgłoski, zachowane na budowlach egipskich. Zapomniane przez długie stulecia, odczytane w latach 1809-1822 przez egiptologa J. F. Champolliona.

Nazwa hieroglify obejmuje również inne pisma o charakterze obrazkowym: hetyckie, kreteńskie, Majów, Azteków.

Jean-Franois Champollion (ur. 23 grudnia 1790 r. w Figeac, zm. 4 marca 1832 r. w Paryżu) - francuski językoznawca, archeolog, egiptolog i poliglota. Uznawany za twórcę nowoczesnej egiptologii.

Hieroglify - fragment tekstów Piramid w komorze grobowej piramidy Unisa w Sakkarze.
Il. z książki: P. Johnson: Cywilizacja starożytnego Egiptu. Warszawa 1997.

Determinatywy. Il. z książki: P. Johnson: Cywilizacja starożytnego Egiptu. Warszawa 1997.

Papirus, materiał pisarski sporządzany w starożytności (ok. 3000 p.n.e.) z włókien rośliny cibory (Cyperus papyrus) z rodziny turzycowatych, rosnącej głównie w delcie Nilu. Roślina ta po egipsku nazywała się uadż - "zieleń", "młodość".

Początkowo łyko papirusowe służyło do wyplatania koszy, lin, sandałów, przepasek i mat. Z wiązek papirusu wykonywano łodzie. Z czasem posłużyło do produkcji materiału piśmiennego. Łodygi cięto wzdłuż, układano jeden pasek obok drugiego. Na tej warstwie układano prostopadle następną, po czym ściskano je pod prasą, suszono, wygładzano i gotowe arkusze sklejano w zwoje (mendżat).

Na papirusach pisano specjalnym piórem z trzciny zwanym kalamos, kreśląc po ok. 40 znaków w kolumnach od prawej ku lewej. Gotowe zwoje były zaopatrzone w drążki (umbilicus), ułatwiające czytającemu rozwijanie zwoju. Najstarsze znane papirusy pochodzą z III tysiąclecia p.n.e. Papirus, jako materiał piśmienny, najdłużej zachował się w kancelarii papieskiej (do poł. XI w.).

Przypuszcza się, że greckie słowo papyros może wywodzić się od egipskiego pa-pero, czyli "królewski", "należący do pałacu". Świadczy to o monopolu królewskim na produkcję papirusu, który stanowił podstawę funkcjonowania administracji państwowej w starożytnym Egipcie. Opis produkcji papirusu podał Pliniusz Starszy w swej Historii naturalnej.

Największe zbiory papirusów znajdują się w bibliotece w Wiedniu, w British Museum w Londynie, Bodleian Library w Oxfordzie i Bibliotece Egipskiej w Kairze. Dzięki znaleziskom papirusowym zachowały się minijamby Herondasa, komedie Menandra, utwory chilocha, Alkajosa i Safony, poematy Bakchylidesa, Ustrój społeczny Aten Arystotelesa i inne.

Wiele papirusów z tekstami znaleziono na śmietniskach w pobliżu starożytnych miast, w pochówkach, jako dary grobowe, jak też w tzw. kartonażu, czyli trumnie wewnętrznej sporządzonej z makulatury papirusowej.

Pergamin, materiał pisarski sporządzony ze specjalnie wyprawionej skóry, a także dokument pisany na pergaminie. Znany już w starożytności (Egipt, Persja, Grecja). Używany od II w. p.n.e. jako materiał pisarski w bibliotece w Pergamonie (stąd nazwa pergaminu), gdy pojawiły się trudności z eksportem papirusu.

Popularność zyskał w II-III w. n.e. ze względu na mniejszy koszt produkcji i poręczniejszy format (kodeks zamiast zwoju). Do wyrabiania pergaminu używano skór owczych, kozich i cielęcych. Po usunięciu sierści i odpowiednim moczeniu (woda wapienna) skórę suszono i wygładzano. Na pergaminie pisano za pomocą trzciny lub odpowiednio przyciętego pióra.

Początkowo tradycyjnie formowano pergamin w zwoje, by (ze względu na mniejszą niż papirus elastyczność) ostatecznie przejść na formę kodeksu. W średniowieczu pergamin wyrabiano w klasztorach, a od XII w. produkowali go rzemieślnicy - pergaminiści.

Istniały różne gatunki pergaminu: pergamin południowy, zwany też włoskim (vlin) - delikatny, jednostronnie gładzony. Pergamin północny, zwany niemieckim - gruby, dwustronnie gładzony.

Najstarszy pergamin pochodzi z II tys. p.n.e. i znajduje się w Bibliotece Egipskiej w Kairze.

Pergamin charakteryzuje się brakiem struktury włóknistej, dużym ciężarem objętościowym, nie przepuszcza tłuszczów i wilgoci. Produkowany jest w arkuszach lub zwojach, matowy lub satynowany, biały, niekiedy barwiony. Pergamin stosowany jest dziś do pakowania artykułów żywnościowych oraz do celów technicznych.
Welin (z fr. vlin, od łac. vitellus - cielątko) bardzo cienki pergamin z cielęcej skóry, wysokiego gatunku. W wieku XIX tak nazywano drogi, bardzo miękki, gładki i cienki papier używany przede wszystkim do korespondencji i rysunków.

Ostrakon, to skorupka gliniana służąca w starożytności do krótkich notatek (np. pokwitowania odbioru towaru). Posługiwano się ostrakonem również w czasie tzw. sądu skorupkowego (ostracyzm). Znalezione dziś ostrakony są świadectwem życia codziennego mieszkańców starożytnej Grecji.
Papier, produkt przemysłowy w postaci arkuszy lub wstęg, otrzymywany w wyniku spilśnienia i dalszej obróbki rozdrobnionych i zawieszonych w wodzie włókien, głównie pochodzenia roślinnego (drewno drzew iglastych i liściastych, trzcina, len, konopie, słoma zbożowa itp.), rzadziej pochodzenia zwierzęcego (np. ścinki skór, wełna), z ewentualnym dodatkiem wypełniaczy (np. siarczanu barowego, kredy, talku), substancji klejących (np. parafiny, kalafonii, klejów zwierzęcych), barwników oraz innych środków nadających specjalne własności.
Technologia otrzymywania papieru została wprowadzona w Chinach w 105 r. n.e. Papier pojawił się w centralnej Azji w 751. W XIV w. istniały już w całej Europie liczne manufaktury wytwarzające papier. Pierwszy młyn papierniczy w Polsce powstał w XV w. Pierwsza maszyna do produkcji papieru została skonstruowana w 2. poł. XVIII w.
Papiery charakteryzują się składem włóknistym, gramaturą, przeznaczeniem, rodzajem powierzchni i barwą. Zasadniczo rozróżnia się dwie grupy papierów: papiery bezdrzewne (nie zawierające ścieru drzewnego) i papiery drzewne (zawierające ścier drzewny). W zależności od składu włóknistego (rodzaju i zawartości podstawowych surowców) papiery dzieli się na 10 klas (pierwsza klasa odpowiada najwyższej jakości papieru, klasa dziesiąta - najniższej).
W zależności od gramatury papiery dzieli się na: bibułkę (do 25 g/m2), papier właściwy (25-160 g/m2), karton (160-315 g/m2) oraz tekturę (powyżej 315 g/m2). W zależności od przeznaczenia papiery dzieli się na grupy (np. papier drukowy, przemysłowo-techniczny, elektrotechniczny, pakowy) oraz rodzaje (zależnie od szczególnej przydatności), np.: papier drukowy gazetowy, elektrotechniczny, do oklejania blach.
Ze względu na rodzaj powierzchni rozróżnia się papiery: szorstki, jednostronnie lub dwustronnie gładki, matowy, satynowany, żeberkowany, marszczony, prążkowany, karbowany, tłoczony i in. Papiery mogą być również uszlachetniane przez powlekanie (np. kredowanie, gumowanie, parafinowanie), nasycanie (np. olejem, parafiną), laminowanie (np. papier na opakowania) lub drukowanie (np. tapety).
Papier stosowany jest m.in. w przemyśle drukarskim (podłoże drukowe), elektrotechnicznym, ceramicznym, tytoniowym, w budownictwie (do wyrobu papy), obuwnictwie (do opakowań), jako podłoże do pisania, do wyrobu papieru fotograficznego, ściernego, uszczelek, filtrów, galanterii itp.
Najlepszy gatunkowo papier (czerpany), wytwarzany ręcznie, jedynie z włókien celulozowych roślin długowłóknistych, wykorzystywany jest do produkcji banknotów i papierów wartościowych.

Farba, powłokotwórczy materiał kryjący w postaci zawiesiny pigmentów (wraz z wypełniaczami) w spoiwie.

Farby nanoszone są w postaci ciekłej lub mazistej na malowane podłoże, na którym po wyschnięciu tworzą kryjącą powłokę. Stosowane są w celach ochronnych i dekoracyjnych.

Najczęściej klasyfikację farb dokonuje się ze względu na wykorzystane w nich spoiwo, np. farby olejne, farby celulozowe, farby wapienne, farby klejowe.

Biorąc pod uwagę rolę, jaką spełnia farba na podłożu rozróżnia się: farby podkładowe (chronią podłoże przed działaniem czynników niszczących, zwiększają przyczepność powłok nawierzchniowych) oraz farby nawierzchniowe (do ostatecznego malowania).

Ze względu na zastosowanie farb dzieli się na: artystyczne, malarskie i drukarskie.

Istnieją również specjalistyczne odmiany farb, np. farba świecąca z domieszką siarczków posiadających własność fotoluminescencji (np. siarczki wapnia, baru, strontu), stosowana do malowania drogowskazów, pokrywania wskazówek niektórych przyrządów pomiarowych (pracujących w ciemności), farba okrętowa posiadająca specjalne właściwości antykorozyjne (słona woda), zapobiegają osadzaniu się glonów i małż na kadłubie statku.

Akwarela, farba rozpuszczalna w wodzie, której spoiwem jest z reguły guma arabska.
Akwarelą nazywa się także technikę malarska, w której używa się farb akwarelowych malując na białym podłożu (papier, kość słoniowa, jedwab itp.). Akwarela znana była już w starożytnym Egipcie, Grecji, używana w rzymskim malarstwie ściennym i katakumbowym. Jako technika samodzielna stosowana jest od XVII w. Często służyła do wykonywania szkiców.

Atrament, roztwór lub zawiesina barwnika w wodzie lub w spirytusie, zawierający ponadto substancje zagęszczające, środki konserwujące i chroniące przed wysychaniem, służący do pisania; najczęściej stosowanymi barwnikami są: nigrozyna, eozyna, zieleń lub błękit anilinowy, natomiast zagęstnikami - guma arabska i dekstryny. Szczególnym gatunkiem atramentu jest atrament magnetyczny, zawierający sproszkowane substancje magnetyczne, używany do ręcznego wypełniania formularzy i druków, które odczytywane są za pomocą specjalnych czytników pisma magnetycznego. Atrament sympatyczny to rodzaj atramentu, który pozostaje niewidoczny do momentu wywołania go za pomocą odpowiednich substancji chemicznych lub przez podgrzanie. Atrament znany był już ok. 2500 p.n.e. w Egipcie i w Chinach.

Tusz, farba wodna o nasyconej barwie, z reguły czarnej z odcieniami (tusz o innych kolorach wprowadzono współcześnie), służąca do kreślenia znaków pisarskich lub rysowania. Wyrabiany w postaci pałeczek lub gałek z sadzy po spalonych drzewach iglastych albo olejkach roślinnych, z domieszką gumy arabskiej. Tusz od dawna stosowano w Chinach i Japonii, w Europie znany od XVIII w.

Kałamarz (od łac. calamarius, naczynie do przechowywania piór pisarskich; calamus - oznacza trzcinę) - naczynie na pióra pisarskie lub atrament, stosowane powszechnie przed wynalezieniem pióra wiecznego.

Kałamarz szkolny
Przed rozpowszechnieniem się długopisów w szkołach pisano atramentem obsadką ze stalówką. Na każdym stoliku był kałamarz z atramentem. W szkołach ważną sprawą było zabezpieczenie kałamarzy przed rozlewaniem atramentu. Ten trudny problem rozwiązano w prosty sposób. W blacie każdego stolika był wykonany otwór (o średnicy 45 mm) i do tego otworu wkladano kałamarz. Na fotografii powyżej typowy kałamarz szkolny, jaki był używany do końca lat 60.

Kamień pisarski - to narzędzie stosowane w dalekowschodniej kaligrafii oraz malarstwie do rozrabiania tuszu z wodą; odpowiednik kałamarza, czy też palety. Kamień jest uważany za bardzo istotny, zależy bowiem od niego jakość i konsystencja tuszu, co ma duże znaczenie w kaligrafii.

Kamień pisarski i tusz oraz woda
Wieczne pióro - przyrząd do pisania na papierze, w którym materiałem pisarskim jest płynny atrament spływający poprzez działanie siły grawitacji przez specjalną końcówkę zwaną stalówką (wykorzystywane jest tu zjawisko kapilarne). Obecnie wieczne pióra są rzadziej używane ze względu na swoją cenę (długopisy są o wiele tańsze w produkcji), jednak przez wiele osób są cenione ze względu na mniejsze zmęczenie osoby piszącej (pióro wymaga mniejszego nacisku niż tradycyjny długopis) oraz ze względu na większą estetykę kreślonych znaków. W niektórych środowiskach używanie wiecznego pióra jest oznaką prestiżu użytkownika (trudno sobie wyobrazić ratyfikację międzynarodowej umowy za pomocą długopisu). Stalówki posiadają oznaczenia literowe. Proste: EF - bardzo drobna, F - drobna, M - średnio drobna, BB - bardzo szeroka. Ukośne: OM, OB, OBB. Dla leworęcznych: LH. Dla początkujących: A, MK.
Obecnie najpopularniejsze są pióra napełniane za pomocą specjalnej pompki z kałamarza lub pióra na specjalne naboje. Wiele piór stanowi prawdziwe dzieła sztuki i osiąga zawrotne ceny.
Wieczne pióro powstało znacznie wcześniej przed ołówkiem. W 1922r. Howard Carter odnalazł w grobowcu pierwsze narzędzie pisarskie. Zostało znalezione w grobowcu Tutenchamona. Przypominało ono obecne wieczne pióra. Była to trzcinowa rurka zaostrzona z jednej strony, umieszczona w miedzianej oprawce z atramentem. Podobne pióra zostały odnalezione podczas wykopalisk w dolinie rzeki Bazar-darii w Pamirze. Do końca XVIII wieku popularne były pióra gęsie, których największą wadą było konieczność częstego ścinania końcówki, aby nadać jej stożkowy kształt umożliwiający pisanie.
W 1508 r. w pracach Leonarda da Vinci pojawiły się projekty przyrządów pisarskich z zapasem atramentu. W 1707 r. Nicolas Bion - nadworny inżynier Ludwika XIV wynalazł wieczne pióro pozwalające pisać nieprzerwanie przez dłuższy czas. W latach 1808-1809 powstają pierwsze zaawansowane pióra metalowe. Jednak nie stały się one popularne ze względu na swoją wysoką cenę. Dopiero w 1822 r. zaczęto je produkować maszynowo za sprawą Samuela Harrisona, który w ok. 1780r. zbudował prototyp pióra. W 1884 r. L. E. Waterman opracował system "zasilania kanalikowego", który zapobiegał robieniu kleksów dzięki regulacji dopływu atramentu. Ważnym etapem w rozwoju produkcji piór było wynalezienie nowych materiałów, który posłużyły do wytwarzania korpusu pióra, były to m.in. ebonit (1839 r.) i celuloid (1870 r.) oraz opracowanie przez firmę Parker specjalnego systemu uniemożliwiającego samowolne ściekanie atramentu ze stalówki.

Howard Carter (ur. 9 maja 1874 w Brompton, Kensington, zm. 2 marca 1939) - angielski archeolog i egiptolog. Początkowo akwarelista, później archeologiczny kopista, kolorysta i rysownik, w końcu uznany egiptolog i odkrywca grobowca Tutanchamona (wspólnie z lordem Carnavonem). Odnalazł tam pierwsze narzędzie pisarskie, podobne do pióra wiecznego.

Howard Carter
Leonardo da Vinci, właściwie Leonardo di ser Piero da Vinci (ur. 15 kwietnia 1452 r. w Vinci we Włoszech, zm. 2 maja 1519 r. w Clos Luc we Francji) ? włoski, renesansowy malarz, architekt, filozof, muzyk, poeta, odkrywca, matematyk, mechanik, anatom, geolog.

Leonardo da Vinci - Autoportret

Samuel Bealey Harrison (1802-1867) ? angielski prawnik, następnie polityk i sędzia w Kanadzie. Premier tytularny rządu Prowincji Kanady. Zbudował prototyp pióra.

Stalówka - ukształtowana w formie cienkiego ostrza, rozdwojonego na końcu, stalowa (stąd nazwa) cienka blacha, służąca do pisania piórem przy użyciu ciekłego atramentu.
Stalówkę opracowano jako następczynię stosowanych wcześniej do pisania piór ptasich (zazwyczaj gęsich), które zużywały się zbyt szybko i łatwo się łamały. Stalówkę natomiast można było zamocować (obsadzić) tylnym (zaokrąglonym) końcem do kawałka drewnianego kołka[1] zwanego obsadką (czasem i w niektórych regionach Polski - "rączką") i w ten sposób pozbyć się niewygodnego operowania słabym i nietrwałym ptasim piórem.
Działanie stalówki polega na tym, że jest ona wygięta wzdłuż swej osi w formę zbliżoną do fragmentu odcinka rurki, dzięki czemu po zanurzeniu jej w atramencie w jej wewnętrznej, wklęsłej części zatrzymuje się kropla atramentu, którą po dotknięciu czubkiem stalówki papieru powoli z niej spływa w miejscu styku z papierem i zostawia na nim ślad. Często w stalówce wycięty jest dodatkowy otwór, którego obecność powoduje, że zatrzymująca się po zanurzeniu stalówki w kałamarzu kropla jest większa. Z kolei zwiększenie nacisku stalówki na papier powoduje rozsunięcie się rozcięcia na końcu stalówki i w rezultacie poszerzenie linii rysowanej przez stalówkę. Szczelina wraz z otworem (sercem) decyduje o elastyczności stalówki. Kształt stalówki do pisania atramentem jest często dość skomplikowany i mocno odbiega od pierwotnej połowy odcinka rurki z blachy. Znacznie bliżej tego pierwotnego kształtu są stalówki zwane "piórkami" używane do pisania i rysowania tuszem.
Dalszy rozwój technik pisarskich zaowocował wiecznym piórem, którego stalówka z nierdzewnej stali jest zwykle pozłacana, ma na końcu dodatkowe zgrubienie z irydu, a atrament do niej dostarczany jest nie przez moczenie jej co chwilę w kałamarzu, tylko dostarczany jest ze zbiorniczka we wnętrzu obsadki.
Odmianą stalówki jest tzw. redis ("redisówka"), służący do pisania i rysowania tuszem kreślarskim. Redis od zwykłej stalówki różni się tym, że odgięta końcówka pisząca może mieć różną szerokość, od pół milimetra do kilku milimetrów - w zależności od tego, jakiej grubości linie chce się narysować. Na stalówce redis znajduje się dodatkowa nasadka, pod którą mieści się większa ilość tuszu, co jest konieczne zwłaszcza przy rysowaniu szerokich linii, do których zużywa się go więcej.
Stalówki bez rozcięć i często o znacznej szerokości końcówki używane są także do niektórych sposobów pisma kaligraficznego.

Różne stalówki do pisania atramentem

Stalówka w wiecznym piórze

Stalówki redis o grubości 4 mm

Piórka do pisania i rysunku odręcznego tuszem

Ołówek - narzędzie do pisania na papierze lub drewnie. Cechuje się czarnym lub szarym kolorem, oraz możliwością zmazania naniesionego za jego pomocą napisu.
Polska nazwa pochodzi od ołowiu, który był używany do pisania w starożytnym Egipcie, Grecji oraz Rzymie. Do XIV wieku europejscy artyści używali prętów ołowianych, cynkowych lub ze srebra do tworzenia jasnoszarych rysunków zwanych silver-point. W XVI wieku Szwajcar Konrad Gesner opisał w książce Rozprawa o skamielinach pręt do pisania w drewnianej oprawce. Gdy w 1564 roku w Borrowdale w Anglii znaleziono czysty grafit, zaczęto go używać zamiast ołowiu, jednak nazwa ołówek pozostała.
Malarze od połowy XIV wieku przy szkicowaniu posługiwali się pałeczkami ze stopu ołowiu z cyną, oprawionymi niekiedy w futeralik ze skóry (najlepsze pałeczki były z Włoch). Takich właśnie używał Albrecht D?rer na początku XVI wieku. Ślady rysunku wycierano chlebem.
W 1554 roku odkryto złoża grafitu w Borrowdale w Anglii (jak głosi legenda, pomógł przypadek - burza przewróciła olbrzymi dąb z korzeniami), wkrótce zauważono, że grafit lepiej nadaje się do prac artystycznych niż ołów. W 1565 roku K. Gesner oprawił rdzeń grafitowy w drewnianej oprawce.
Nazwa ołówek wzięła się stąd, że grafit nazywano początkowo "czarnym ołowiem". W 1683 roku ołówek wyrabiano już jako rdzeń wklejony w drewnianą oprawkę. Spotykano też inne formy ołówka: pałeczki "obandażowane" taśmą, którą odwijano w miarę rysowania, pręciki w metalowych szczękach (praforma ołówka mechanicznego).
Stopniowo grafitu zaczynało brakować. Szczególnie drastycznie odczuwano to za Napoleona we Francji, pozbawionej dostaw angielskich. Na życzenie cesarza J. N. Conte (1795 rok) opracował udaną mieszankę grafitu z gliną i wodą. Wyrabiał z niej pręciki, które wypalał w piecu. W zbliżonym czasie podobną mieszankę wymyślił także J. Hardtmuth w Wiedniu. Znana stała się fabryka J. Fabera w Norymberdzie (1839 rok), bazująca przez wiele lat na graficie syberyjskim.
Współczesny ołówek jest cienkim prętem wykonanym z grafitu oraz kaolinu w drewnianej oprawie. Podczas pisania grafit ściera się i pozostaje na powierzchni kartki lub drewna. Gdy wystający grafit ulegnie starciu lub stępieniu, ołówek należy naostrzyć przez ścięcie części drewnianej oprawy w celu dotarcia do grafitu, który znajduje się dalej. W ten sposób ołówek ulega skróceniu - jest on narzędziem pisarskim jednorazowym. Twardość oraz odcień ołówka zależy od proporcji pomiędzy grafitem, a kaolinem z nim zmieszanym. Im więcej grafitu, tym ciemniejszy, oraz bardziej miękki jest ołówek. Większa ilość kaolinu sprawia, że ołówek jest twardszy i jaśniejszy. Najczęściej używane są ołówki o stopniu twardości oznaczonym symbolem HB (hard and black), czyli twardy i czarny. Ołówki zawierające większą ilość grafitu oznaczane są symbolem B, B2, B3 itd, natomiast ołówki z większą ilością kaolinu to H, H2, H3 itd. Zamiast drewna stosuje się czasem sztuczne materiały.
Produkuje się też ołówki automatyczne, o plastikowej lub metalowej oprawce, zbliżonej do długopisu. W ołówkach tych używa się wymiennych wkładów grafitowych, które w miarę ścierania się są wysuwane dalej. Ołówki automatyczne pozwalają na stosowanie cieńszych prętów grafitu, a w konsekwencji uzyskanie znacznie cieńszych linii.
W początkowej fazie produkcji należy rozdrobnić grafit, jednak nie można uczynić tego w zwykłym młynku. Stosuje się więc urządzenia, w których pod wpływem sprężonego powietrza kawałki grafitu zderzają się ze sobą krusząc się wzajemnie. Sproszkowany grafit miesza się z kaolinem i wodą aż do uzyskania konsystencji kitu. W celu wymodelowania odpowiedniego kształtu, grafit zostaje wtłoczony w niewielką rurkę. Z drugiej strony wychodzi już, jako uformowany pręt. Następnie pręt tnie się na kawałki oraz praży się w temperaturze 1200 stopni Celsjusza. Kawałek grafitu zostaje powoskowany, a następnie umieszczony w drewnianej oprawce. Drewno na oprawkę musi być miękkie, by łatwo dało się zatemperować, kiedy grafit się wypisze. Drewno tnie się na listewki długości ołówka, szerokości kilku ołówków i grubości połowy ołówka. W listewkach nacina się rowki i wkłada w nie grafity. Następnie od góry przykleja się drugie, takie same listewki z rowkami. Taki twór ulega następnie pocięciu na pojedyncze ołówki. W ostatniej fazie ołówki zostają pomalowane i ewentualnie zaopatrzone w gumkę.

Konrad Gesner (także Conrad Gessner, Conrad Gener, Conrad von Gesner, Conradus Gesnerus) (urodzony 26 marca 1516 r. w Zurychu, zmarł 13 grudnia 1565 r. w tym samym mieście) ? szwajcarski bibliograf, bibliofil, lekarz, przyrodnik, filolog, lingwista, leksykolog, wydawca i komentator wielu dzieł starożytnych i współczesnych z różnych dziedzin wiedzy. Znawca bibliotek starożytnych, średniowiecznych i renesansowych. Wszechstronny encyklopedyczny umysł epoki renesansowego humanizmu. Pozostawił po sobie cenny dorobek naukowy. Oprawił rdzeń grafitowy w drewnianą oprawkę.

Konrad Gesner
Ołówek kopiowy ("chemiczny", "atramentowy")

Ołówek kopiowy "dwustronny"

Specjalny ołówek, obecnie rzadko spotykany, który stosowało się po zwilżeniu rdzenia ołówka (np. śliną). Wynalazł go w 1857 K.Puscher, opatentował 10 lipca 1866 Edison Clark. Rdzeń takiego ołówka wykonany jest ze ścieralnej glinki (niepodlegającej wypalaniu) nasączonej barwnikiem rozpuszczalnym w wodzie, np. fioletem metylowym; zostawiał on ślady odporne na ścieranie gumką. Takim ołówkiem dokonywano wpisów w dokumentach, w których każdy wpis powinien być nieusuwalny i pozostawiać trwały ślad - np. w dokumentach finansowych - w czasach, kiedy nieznany był jeszcze, lub nie dość popularny - długopis, a wieczne pióra były nie dla wszystkich dostępne ze względu na cenę. Zapis ołówkiem kopiowym był wrażliwy na zawilgocenie (barwnik rozmywał się i spływał), była to istotna niedogodność w porównaniu z ołówkami grafitowymi; z drugiej strony również zapisy sporządzone zwykłym atramentem były na wilgoć równie wrażliwe - w XIX i na początku XX wieku nie znano taniego sposobu do szybkiego sporządzania trwałych notatek odpornych na wilgoć.
Ołówkiem kopiowym pisać można - prócz papieru i drewna - także na innym podłożu, np. na skórze. Stosowany dawniej powszechnie w ołówkach kopiowych błękit metylowy jest trujący, toteż zdarzały się przypadki martwicy tkanek zanieczyszczonych tym barwnikiem - dochodziło zazwyczaj do oparzeń śluzówki jamy ustnej (od częstego ślinienia ołówka językiem lub od przyzwyczajenia do trzymania jego końca w ustach) lub oczu (np. od zaprószenia oka drobinami rdzenia ołówka).

Gumka do mazania- Gumkę do mazania zawdzięczamy odkrywcy tlenu Josephowi Priestleyowi. W 1770 roku, przygotowując rysunki do książki, dokonał on odkrycia równie ważnego dla uczniów i artystów, jak tlen dla chemików. Zauważył, że kawałek kauczuku świetnie nadaje się do wycierania śladów ołówka. Grafitowy pył schodzi wraz z włókienkami celulozy, nie uszkadzając papieru.
Połączenie ołówka z gumką nastąpiło około 1850 roku za sprawą amerykańskiego wynalazcy Hymana Lippmana . W marcu 1858 roku ołówek z gumką opatentowano.

Gumka do ścierania

Joseph Priestley (ur. 13 marca 1733 w Birstall koło Leeds w Anglii, zm. 8 lutego 1804 w Northumberland w stanie Pensylwania w USA), angielski chemik, filozof, duchowny i pedagog. Wynalazca gumki do ścierania.
Odkrył tlen, amoniak, tlenek węgla, chlorowodór, kwas siarkowy, tlenek siarki(IV), tlenek azotu, uzyskał wodę sodową.
Założył w Ameryce pierwszy kościół unitariański.

Joseph Priestley
Pędzel ? jest najbardziej podstawowym narzędziem malarskim. Składa się z trzonka, skuwki oraz włosia. Służy do przenoszenia i nakładania farby na malowaną powierzchnię. Pędzle mają zastosowanie w różnych technikach malarskich takich jak: malarstwo olejne, malarstwo akrylowe, enkaustyka, malarstwo temperowe czy akwarela. Używa się ich także do malowania i pisania tuszem (kaligrafia), oraz w technikach rysunkowych (np. lawowanie) czy w technice pastelowej. Dodatkowo specjalistyczne pędzle przydatne są w technikach konserwatorskich (np. pozłotnictwo) i w szeroko pojętej kosmetyce.

Rodzaje pędzli:
Pędzle możemy podzielić według kilku kryteriów:
? twardości i rodzaju zastosowanego włosia.
? technik, do których możemy pędzla użyć.
? kształtu lub budowy.
Podział wg twardości i rodzaju zastosowanego włosia.
? Pędzel o miękkim włosiu - Może być zrobiony z włosia kuny, wołu, wiewiórki lub sztucznych włókien. Używany w malarstwie akwarelowym i olejnym. Nabiera dużą ilość rozcieńczonej farby bez jednoczesnej zmiany kształtu.
? Pędzel o twardym włosiu (szczeciniak) - pędzel ze świńskiej szczeciny, stosowany głównie w malarstwie olejnym. Włosie jest szerokie, dzięki czemu pędzel może nabrać dużo gęstej farby, nie tracąc kształtu. Przydatny do mieszania farb i pokrywania dużej powierzchni jednolitym kolorem.

Pędzle do lawowania:
o Półokrągły, przypominający o grubym włosiu, używany do pokrywania szerokimi pociągnięciami długich płaszczyzn.
o Płaski, przydatny do tonowania papieru i lawowania, można nim także zmieniać położone już lawowanie.
o Szeroki, do zamalowywania bardzo dużych powierzchni, syntetyczne włókna dobrze trzymają farbę, idealnie nadają się do lawowanie i kontrolowania spływania farby.
? Pędzel o kształcie orzecha laskowego - łączy w sobie cechy pędzla okrągłego i płaskiego
? Pędzel japoński ? miękki pędzel robiony z włosia jelenia, kozy, królika i wilka
? Pędzel okrągły ? maja dobry szpic. Stosuje się go do lawowania lub malowania cienkich linii, zależnie od rozmiaru.
? Pędzel pisarski - wynaleziony w Chinach i używany na całym Dalekim Wschodzie do kaligrafii

Pędzle specjalne
Wachlarzowy pędzel do mieszania farb ? używany w malarstwie olejnym do mieszania przylegających plam koloru. Pędzel wzornikowy ? robiony z krótkiej szczeciny. Ma kołkowaty kształt i płaski koniec, pozwala to nakładać farbę z góry, poprzez wzornik bezpośrednio na powierzchnię
Różne rodzaje pędzli

kreda (łc. creta) tablicowa ? sprasowana do postaci pałeczek mieszanina kredy, gipsu i niekiedy barwnego pigmentu, stosowana głównie do pisania na tablicy.

Kredka to przyrząd do pisania i rysowania, wykonany z kolorowej pasteli, węgla drzewnego, kredy lub innego materiału.
Kredki można z grubsza podzielić na ołówkowe, (w których kolorowany węgiel drzewny znajduje się wewnątrz drewnianej oprawki), pastelowe i świecowe.
Kredki są często używane do rysowania i kolorowania przez dzieci i architektów. Są one proste w użyciu, nietoksyczne i dostępne w szerokiej gamie kolorów. Nie są natomiast popularne wśród artystów z uwagi na trudności w mieszaniu kolorów.

Kredki z węgla drzewnego

Litografia, technika graficzna druku płaskiego, w której rysunek przeznaczony do odbicia wykonuje się w kamieniu litograficznym. Także: odbitka wykonana tą techniką.

Zasada litografii oparta jest na właściwości wody i tłuszczu: cały kamień po wykonaniu rysunku (tłustą farbą, specjalną kredką lub tuszem) poddaje się działaniu słabego kwasu azotowego, który spływając z tłustej powierzchni zabezpiecza miejsca niezarysowane przed przyleganiem farby drukarskiej.

Następnie po przemyciu wodą powierzchnię kamienia gumuje się (rozcieńczona guma arabska pełni rolę utrwalacza), po wysuszeniu całość zmywa się terpentyną i wodą, wreszcie nanosi się farbę drukarską, która przylega do kamienia tylko w miejscach, gdzie wykonano rysunek, i wykonuje się odbitkę.

Technikę litografii wynalazł ok. 1796 A. Senefelder. Pierwsze litografie stosowano do powielania pisma. Jako technika artystyczna rozpowszechniła się w 1. połowie XIX w.

Techniką litografii wykonywano wiele ilustracji w czasopismach oraz książkach, powstawały również odbitki pejzaży, portretów rysowanych przez najwybitniejszych artystów, np. F. Goyę, H. Daumiera, . Delacroix. Ok. 1830 rozwinęła się litografia barwna, która była stosowana głównie do reprodukcji znanych dzieł malarskich, jak również do druku barwnych plakatów ( H. de Toulouse-Lautrec).

Aloys Senefelder, Alois Senefelder (urodzony 6 listopada 1771 roku w Pradze - zmarł 26 lutego 1834 w Monachium) - niemiecki grafik, wynalazł w 1798 roku litografię - technikę druku płaskiego. W roku 1789 opracował kamienioryt, dziesięć lat później autografię i metodę kredkową, a w roku 1826 wykonał pierwszy druk wielobarwny. Wraz z Aretinem Senefelder założył w Monachium Instytut Litograficzny.

Aloys Senefelder
Kalka kopiująca (pot. po prostu: kalka) ? papier powleczony z jednej strony tuszem lub pigmentem zmieszanymi z woskiem, służący do jednoczesnego sporządzania wielu kopii tekstu podczas jego pisania (odręcznie lub na maszynie do pisania).
Kalkę umieszcza się między arkuszem oryginalnym (górnym), a kopią (dolną), stroną zabarwioną do dołu. Nacisk piszącego narzędzia powoduje trwałe osadzanie się atramentu z kalki na kopii dokumentu, ? dlatego do kopiowania przez kalkę nadają się tylko takie instrumenty, które mocno naciskają na papier w czasie pisania, np. długopis, ołówek, maszyna do pisania, a nie nadają się np. pióra, flamastry, pędzle, drukarki atramentowe, laserowe itp.
Linie pisma lub czcionki z maszyny do pisania zostawiają na kalce jasne ślady, umożliwiając łatwy odczyt treści kopiowanego dokumentu. Z tego względu zużyta kalka może służyć, jako materiał dowodowy (np. w kryminalistyce, do analizy grafologicznej itp.). Prawidłowe procedury ochrony informacji niejawnych wymagają niszczenia kalek użytych do kopiowania tajnych dokumentów.
Pojedynczym arkuszem kalki można posłużyć się wielokrotnie, z tym, że wyrazistość kopiowanego tekstu pogarsza się z każdym kolejnym użyciem (szczególnie szybko zużywa się na maszynie do pisania, wybijającej mocnymi uderzeniami ślady o dużej powierzchni).

Arkusz kalki, strona barwiona od spodu

Dokładna data wymyślenia kalki kopiującej nie jest znana. Za jej wynalazcę uważa się Anglika Ralpha Wedgewooda, który w 1806 roku opatentował urządzenie do pisania dla niewidomych używające "papieru węglowego" (ang. carbonated paper). Wiadomo jednakże, że Włoch Pellegrino Turri, konstruktor pierwszej maszyny do pisania, również używał w swojej konstrukcji takiego papieru, na pewno przed rokiem 1808.
Początkowo kalka była po prostu nasączonym atramentem arkuszem papieru, a co za tym idzie zostawiała ślad na obu stronach, między którymi była umieszczona. Ponieważ górny arkusz był wtedy lustrzaną odbitką tekstu, stosowano bardzo cienkie kartki, tak by atrament z kalki przebijał na wierzch i mógł być czytany od właściwej strony.
Przez następne 60 lat kalka pozostawała produktem mało znanym ? po pierwsze, dlatego że maszyny do pisania były ciągle rzadkością, po drugie: używane wówczas powszechnie pióra nie pozwalały na uzyskiwanie wyraźnych kopii (zbyt mały nacisk).
W 1871 roku Lebbeus H. Rogers przypadkowo zauważył kalkę w biurze Associated Press i od razu spostrzegł jej przydatność w sporządzaniu kopii dokumentów. Wkrótce potem założył w Nowym Jorku firmę, opracował technologię masowej produkcji kalki (do tej pory była ona wykonywana ręcznie). Wytwarzana przez niego kalka była już tylko jednostronna. On też, jako pierwszy, użył wosku zamiast nafty do wiązania atramentu z papierowym podłożem kalki.
Od tamtej pory kalka kopiująca była przez ponad 100 lat podstawowym artykułem w każdym biurze. Dopiero wynalezienie i upowszechnienie się kserokopiarki (w latach 70. XX wieku w Stanach Zjednoczonych, w latach 90. XX wieku w Polsce) spowodowało spadek zużycia kalki. Dodatkowo zapotrzebowanie na kalkę zmniejszyło się dzięki wynalezieniu papieru samokopiującego.
W dobie powszechnej komputeryzacji kalka wyszła niemal całkowicie z użycia, chociaż wciąż jeszcze jest produkowana.
Kalka wciąż znajduje zastosowanie w stomatologii i protetyce. Po założeniu wypełnienia na ząb stomatolog kładzie na niego kawałek kalki i prosi pacjenta o zaciśnięcie zębów. Kalka zostawia wtedy ślad na wystających kawałkach plomby, ukazując tym samym fragmenty, które trzeba zeszlifować.
Potencjalnie kalka wciąż znajduje więc zastosowanie wszędzie tam, gdzie trzeba precyzyjnie wyznaczyć na modelu przestrzennym punkty styku nieregularnych powierzchni.

Długopis ? (ang. pen) narzędzie do pisania, wynalezione w latach 40. XX wieku przez węgierskiego artystę i dziennikarza Ladislao Biro. Pierwsza produkcja długopisów na masową skalę była realizowana na potrzeby pilotów alianckich podczas drugiej wojny światowej, ponieważ można nim pisać bez względu na zmiany ciśnienia atmosferycznego.
Długopis składa się z obudowy oraz rurki wypełnionej tuszem, zakończonej obsadką. W obsadce umieszczona jest kulka o średnicy około 1 mm. Podczas pisania kulka obraca się rozprowadzając równomiernie tusz po kartce papieru.
Kulka jest osadzona w gnieździe, które umożliwia jej swobodne obracanie, natomiast zapobiega przed jej wypadnięciem lub wepchnnięciem do środka. Pomiędzy kulką a gniazdem znajduje się niewielka przestrzeń, przez którą wypływa tusz. Przestrzeń ta jest na tyle mała, że jeśli długopis nie jest używany, to siły kapilarne utrzymują tusz w środku. Takie same rozwiązania techniczne użyte są również w innych urządzeniach - np. w obudowie antyperspirantów "w kulce"

Długopis

Flamaster, (również: pisak, mazak, marker) przybór rysunkowy wypełniony kolorowym tuszem z łatwo nasiąkającą końcówką piszącą (najczęściej filcową). Jest to rodzaj długopisu, wewnątrz którego znajduje się porowaty rdzeń nasączony tuszem. Końcówka pisząca jest również porowata, dzięki czemu tusz powoli przepływa na powierzchnię papieru czy innego materiału. Charakterystyczną cechą pisaków jest większa grubość powstałej kreski niż przy użyciu długopisu. W odróżnieniu od tych ostatnich jest też dostępna szeroka gama kolorów i rodzajów tuszu.
Ze względu na grubość kreski, przyrządy te w języku polskim można szacunkowo podzielić na dwie grupy:
? do 4 mm ? pisak, flamaster, mazak,
? 4 mm i wzwyż ? marker.
Ze względu na rodzaj tuszu główny podział to:
? permanentne (niezmazywalne) ? większość pisaków,
zmazywalne ? używane do pisania na tablicy, wykorzystują specjalny? rodzaj tuszu łatwy do usunięcia (nawet po wyschnięciu) np. przy pomocy gąbki.
Termin marker pochodzi z języka angielskiego od słowa mark ? zaznaczać. Oprócz typowego zastosowania, tj. do wyróżniania tekstu na papierze bądź pisania na tablicy, markery są również wykorzystywane przez ludzi związanych z subkulturą hiphopową do tzw. tagowania w miejscach publicznych.

Tradycyjne pisaki

Markery
Tablet (rzad. digitizer) ? urządzenie wskazujące służące przede wszystkim do rysowania elementów graficznych na komputerze, choć z powodzeniem może działać w zastępstwie myszy komputerowej.
Tablet składa się ze specjalnej podkładki oraz wskaźnika zwanego rysikiem, zwykle w kształcie długopisu. Ruch rysika po podkładce jest przenoszony do komputera, jako informacja o bieżącym położeniu oraz o sile nacisku wskaźnika na tablet. Bardziej złożone konstrukcje rejestrują również nachylenie i obrót (wokół własnej osi i względem powierzchni tabletu) celem odwzorowania tego ruchu przy np. dokładnej imitacji smugi farby z pędzla.
Poza kształtem wyróżniającym te urządzenia wskazujące od większości pozostałych jest pobieranie absolutnych współrzędnych ruchu, nie zaś względnych, znanych np. z myszy. Powierzchnia tabletu stanowi dokładne odwzorowanie ekranu (czy np. okna programu graficznego) w mniejszej skali. Zatem dotknięcia rysikiem poszczególnych rogów podkładki przenoszą kursor natychmiast w narożniki ekranu, ruch myszy zaś przesuwa kursor względem jego bieżącego położenia.
Tablety dostępne są w wielu rozmiarach, zwykle z przeznaczeniem do konkretnych zastosowań ? od A6 (retusz fotografii i hobbystyczny rysunek) aż po A0 (programy CAD, tworzenie map i innych projektów). Większość modeli posiada obszar roboczy pokryty ruchomą folią, pod którą można umieścić rysunek referencyjny.
Większość tabletów posiada doskonałe wsparcie pod systemami Microsoft Windows, Mac OS i Linux, choć inne systemy takie jak FreeBSD nie stoją w przegranej pozycji. W systemach operacyjnych, które nie wykrywają możliwości tabletów, konstrukcje oparte o port USB są rozpoznawane, jako standardowe urządzenia HID i działają jak zwykłe myszy lub też, co jest regułą w przypadku starszych tabletów komunikujących się poprzez port RS232, nie działają w ogóle. Większość potężniejszych programów graficznych (Adobe Photoshop, GIMP,Corel itp.) potrafi przenieść dodatkowe dane z tabletu takie jak siła nacisku, czy nachylenie na ekran niwelując częstokroć w ten sposób konieczność stosowania dodatkowych efektów.

Tablet

Tablet- tablica do rysowania

Do komunikacji między podkładką a rysikiem wykorzystywane jest pole elektromagnetyczne, w niektórych stanowi ono źródło zasilania rysika, w innych wykorzystywane są nadal baterie (zasadniczo zmniejsza to wygodę użytkowania ze względu na zwiększoną wagę). Jeden tablet może być obsługiwany za pomocą całego zestawu rysików pełniących różne funkcje, m.in:
? ołówek (podstawowa funkcja),
? gumka (często umieszczana na przeciwnym końcu rysika, na wzór drewnianych ołówków),
? areograf (włącznie z regulacją gęstości i rozmiaru pokrycia na samym wskaźniku),
? pędzel (posiadający specjalnie profilowaną, miękko sprężynującą końcówkę, dającą wrażenie malowania prawdziwym pędzlem).

Drukarka, komputerowe urządzenie peryferyjne, typu qwerty, używane do drukowania tekstów i grafiki na papierze. Drukarki różnią się bardzo szybkością, jakością i techniką druku. Ze względu na technikę druku można wyróżnić następujące typy drukarek:

Drukarka wierszowa- Drukarka, która w jednym cyklu pracy zapisuje cały wiersz tekstu. Znaki powstają w wyniku uderzenia czcionek przez taśmę barwiącą. Czcionki znajdują się na wirującym bębnie lub w pętli połączonej łańcuchem. Pracują tylko w trybie tekstowym.
Są bardzo wydajne, przystosowane do ciągłej pracy, stąd używane głównie w dużych systemach komputerowych.

Drukarka igłowa- Drukarka, w której zapis powstaje wskutek uderzeń specjalnych igieł przez taśmę barwiącą w papier, w wyniku czego powstają oddzielne punkty lub znaki złożone z mozaiki punktów w polach o wymiarach (w pionie) 9, 18 lub 24 - zależnie od liczby igieł.
Do sterowania igieł przy tworzeniu znaków, w trakcie skokowego ruchu papieru w pionie i ciągłego ruchu głowicy z igłami w poziomie, korzysta się z generatora znaków (ewentualnie zawierającego wzory znaków załadowane z komputera). Drukarki igłowe pracują zarówno w trybie tekstowym, jak i graficznym.

Drukarka igłowa

Drukarka rozetowa- Drukarka znakowa z czcionkami umieszczonymi na obrotowej głowicy uderzającej w odpowiednich chwilach przez taśmę barwiącą w papier. Daje zwykle bardzo dobrą jakość druku (tzw. LQ - Letter Quality). Jest szybsza od drukarek igłowych.
Drukarka laserowa- Drukarka, w której zapis powstaje wskutek związania cząsteczek substancji barwiącej o konsystencji proszku z papierem, a następnie ich termicznego wprasowania.
Przeniesienie proszku barwiącego na papier odbywa się pośrednio przez naelektryzowanie w odpowiednich miejscach promieniem światła laserowego obracającego się bębna. Bęben styka się następnie z papierem.
Drukarka laserowa pracuje w trybie graficznym.

Drukarka laserowa

Drukarka atramentowa- Drukarka atramentowa (ink jet printers), o wydajności i jakości druku zbliżonej do drukarek laserowych;

Drukarka atramentowa

Drukarka termiczna- Drukarka tworząca zapis na specjalnym papierze metalizowanym od spodu. Na papierze tym za pośrednictwem elektrod igłowych (sterowanych podobnie jak w drukarce igłowej) powstaje ślad w wyniku wyładowania elektrycznego.
Drukarki termiczne są ciche i łatwo przenośne, przydatne do niewielkich zadań, wymagających druku średniej jakości.

Pióro świetlne, w informatyce przyrząd w kształcie wiecznego pióra, pozwalający rysować bezpośrednio na ekranie komputera. Rozróżniamy pióra świetlne opornościowe, magnetyczne i pojemnościowe. Obecnie coraz rzadziej stosowany.

Pióro świetlne

Długopis kalkulujący, szkolny wynalazek produkcji francuskiej (luty 1999), połączenie długopisu z cyfrowym systemem analizy pisma i kalkulatorem. Długopis kalkulujący uczy się charakteru pisma użytkującej go osoby i wyświetla w czasie rzeczywistym wyniki operacji arytmetycznych pisanych nim na papierze.

Bibliografia:

? ?Historia naturalna? Pliniusz Starszy
? Multimedialna Encyklopedia Powszechna edycja 2003
? ?Cywilizacja starożytnego Egiptu? P. Johnson. Warszawa 1997
? Rodzice
? http://portalwiedzy.onet.pl/23030,,,,kreda,haslo.html
? http://www.wynalazki.mt.com.pl/wyn/olowek.html
? http://www.wsp.krakow.pl/whk/sokol.html
? http://www.neoinfo.pl/informatyka/pioro_swietlne.html
? http://www.piora.ehandlowy.pl/index.php?cPath=51_73
? http://pl.wiktionary.org/wiki/ka%C5%82amarz
? http://pl.wikipedia.org/wiki/Kreda_%28ska%C5%82a%29
? http://www.strykowski.net/fotografia_makro_zdjecia/kredki_55.jpg
? http://www.pixmania.com/pl/pl/538572/art/xerox/drukarka-phaser-6110.html
? http://tery.pl/ml4410-igiel-heavydutyp-6404.html
? http://www.pixmania.com/pl/pl/393634/art/epson/drukarka-stylus-d88-plus.html
? http://pl.wikipedia.org/wiki/P%C4%99dzel