tarczowe (hawajskie) – niskie i rozległe (lawa z nich wypływająca jest zasadowa, bazaltowa, o małej lepkości), osiągają szerokość nawet do 40 kilometrów; eksplozywne – wyrzucają tzw. materiał piroklastyczny, a także najgęstsze i najbardziej kwaśne lawy ryolitowe; Plutonizmem określamy wszelkie procesy związane z powstawaniem i przemieszczaniem się magmy w skorupie ziemskiej, bez wypływania jej na powierzchnię Ziemi. Powstała magma wnika (intruduje) w nadległe skały i tam zastyga - powstają intruzje magmowe. Intruzje magmowe dzielimy na zgodne (układające się równolegle do powierzchni strukturalnych w skałach) i intruzje niezgodne (przecinające pierwotne granice warstw skalnych). Podstawowe typy intruzji to: Batolity - olbrzymie intruzje magmowe typu niezgodnego, których dno jest nierozpoznawane dla badań geologicznych. Powstają zazwyczaj podczas ruchów górotwórczych lub tuż po ich ustaniu. Największe batolity zajmują powierzchnie rzędu setek tysięcy km2. W Polsce tworzą między innymi masywy karkonoski, strzegomski, tatrzański (batolity te powstały podczas orogenezy waryscyjskiej (hercyńskiej)). Dajka - intruzja niezgodna w postaci żył przecinających otaczające warstwy skalne. Mogą występować pojedynczo lub tworzą koncentryczne zgrupowania. Sill - żyła pokładowa - intruzja zgodna w postaci cienkiej warstwy magmy, która wcisnęła się miedzy warstwy skalne. Sille najczęściej powstają blisko powierzchni Ziemi Lakolit (lakkolit) - intruzja zgodna, między dwoma warstwami skalnymi powstaje soczewka magmy wypukłą ku górze Lopolit - intruzja zgodna, między dwoma warstwami skalnymi powstaje soczewka magmy wypukłą ku dołowi Fakolit - drobna, soczewkowata intruzja zgodna występująca głównie w przegubach fałdów Znaczenie zjawisk plutonicznych i intruzji magmowych dla działalności człowieka: źródło pozyskania surowców skalnych (granity, gabra) źródło pozyskania surowców metalicznych (nikiel, chrom, platyna, złoto, żelazo itp.) występowanie wód mineralnych i hydrotermalnych
1. Różnica polega na tym, że z wulkanów tarczowych wypływa lawa zasadowa, a z eksplozywnych kwaśna. 2. Plutonizm - są to procesy polegające zarówno na krzepnięciu magmy w skorupie ziemskiej jak i obejmujący wszelkie przemiany skał, które z nią sąsiadują. Formy plutoniczne: Lakolit - jest to lawa, która wciska się między warstwy skalne, gdzie ulega zastygnięciu w formie soczewek; forma ułożenia - jest zgodna z warstwowaniem otaczających skał Batolit - są to nieregularne bloki granitowe o bardzo dużych rozmiarach występujących pod powierzchnia ziemi, powstają z zastygłej magmy Lopolit - są to tzw. intruzje magmy w postaci spodka; ich ułożenie jest zgodne z warstwowaniem otaczających skał Fakolit - są to tzw. drobne intruzje magmy pomiędzy warstwami skał sfałdowanych, zgodnie z ich położeniem Żyły pokładowe - tzw. sille, są to intruzje magmy, które powstają ze skał magmowych tworząc płyty, ułożone są zgodnie z płytowym rozmieszczeniem skał osadowych Dajki - są to pionowe żyły skał magmowych, które ułożone są w poprzek skał starszych (http://sciaga.onet.pl/12581,61,175,137,2,22440,sciaga.html)
