Prawo karne skarbowe - opracowanie kilku wykładów
Norma jest to wypowiedź wskazująca sposób zachowania, określająca zakaz, nakaz lub też upoważniająca do określonego postępowania. Przestrzeganie tej normy jest zagwarantowane przymusem państwowym.
Źródła prawa:
- Konstytucja,
- Ustawy,
- Rozporządzenia RM,
- Ratyfikowane umowy międzynarodowe,
- Uchwały RM
- normy ogólne (lex generalis – reguła powszechna)
- norma szczegółowa (posiada coś, co ją odróżnia od normy ogólnej)
- normy konkretne
- normy odsyłające
- normy blankietowe (nie wyraża w pełni normy prawnej)
Norma jest najważniejszą elementarną częścią prawa. Normy składają się na gałąź prawa.
Podział prawa na gałęzie:
- normy prawa publicznego (prawo konstytucyjne, karne, finansowe, administracyjne, prawo pracy)
- normy prawa prywatnego (prawo cywilne, rodzinne) mają na celu ochronę interesów indywidualnych.
Prawo karne dzieli się na trzy gałęzie:
- prawo karne materialne;
- prawo procesowe;
- prawo wykonawcze
Prawo karne materialne reguluje stosunki powstałe na tle dokonania czynów zabronionych, ustala jakie czyny są przestępstwami i ustanawia sankcje za ich dokonywanie. Ponad to określa warunki odpowiedzialności karnej, formy popełnienia przestępstwa, wyłączenie odpowiedzialności, wymiar oraz zasady wykonywania kar. Źródłem jest KK.
Prawo karne procesowe (prawo postępowania karnego) – są to normy ustalające porządek postępowania, które zmieniono do ustalenia winy bądź niewinności oskarżonego. Podstawowym źródłem prawa karnego procesowego jest kodeks postępowania karnego.
Prawo karne wykonawcze określa sposób realizacji orzeczeń. Źródłem jest kodeks karny wykonawczy.
Art. 53 kk
Kodeks karny skarbowy – podstawowe źródło prawa karnego. Ustawa z 10 września 1998r. Dz. U. Nr 83, poz. 930
Prawo karne skarbowe jest to wyspecjalizowana dyscyplina prawa, ukształtowana na pograniczu prawa karnego, finansowego, administracyjnego i cywilnego. Prawo to zabezpiecza respektowanie zakazów i nakazów prawa finansowego przy użyciu instrumentów karnych. Prawo karne skarbowe określa jakie czyny są przestępstwami lub wykroczeniami skarbowymi i ustala zasady odpowiedzialności za te czyny oraz kary i inne środki, a także postępowanie powołanych do tego organów i wykorzystywanie ich rozstrzygnięć.
Zadaniem prawa karnego skarbowego jest prawo karne, ochrona finansów publicznych, budżet państwa, budżet jednostek samorządu terytorialnego. Cechy charakterystyczne prawa karnego skarbowego to wysuwanie na plan pierwszy dążenia do uiszczenia należności publiczno – prawnej przed represją.
Prawo karne skarbowe składa się z trzech tytułów:
1. przestępstwa i wykroczenia skarbowe – zawiera normy prawa materialnego
2. postępowanie w sprawach .... – część procesowa (określa zasady postępowania przed organami, jak również przed rządem)
3. postępowanie wykonawcze
czyn - to zachowanie człowieka zależne od jego woli polegające na działaniu lub zaniechaniu.
czyn zabroniony - jest zachowaniem o znamionach określonych w kodeksie, chociażby nie stanowiło przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego.
znamiona – są to cechy charakterystyczne danego czynu opisane w kodeksie karnym skarbowym. Zachowanie człowieka musi odpowiadać zespołami znamion opisujących typ przestępstwa skarbowego.
Kodeks karny skarbowy zawiera trzy tytuły
Tytuł I mówi jakie czyny są przestępstwami
I tytuł
Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe
Dział I część ogólna
Zaniechanie ukarania sprawcy
Przestępstwa skarbowe
Wykroczenia skarbowe
Objaśnienia wyrażeń ustawowych
Dział II część szczególna
Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skargowe przeciwko:
- obowiązkowym podatkom i rozliczeniom z tytułu dotacji
Art. 54 Elementy czynu
Podmiotem jest podatnik (osoba fizyczna)
Przedmiotem jest podatek
Zagrożenie karą
Elementy:
1. szkodliwość społeczna musi być większa niż znikoma
2. bezprawność sprzeczność czynu z normami prawa, sprzeczność z nakazami, zgodność z zakazami
3. popełnienie w czasie obowiązywania ustawy wszedł w życie kks
4. wina wadliwość procesu decyzyjnego w warunkach możliwości podjęcia decyzji zgodnej z wymaganiami prawa, przyczynienie się do czegoś złego
5. zagrożenie karą
mamy do czynienia z przestępstwem skarbowym i wykroczeniem skarbowym
dwa kryteria:
1. rzeczowe – ustawowy próg Art. 53 kks pięciokrotność najniższego przeciętnego wynagrodzenia
2. kryterium oceniane – wypadek mniejszej wagi; niski stopień społecznej szkodliwości
- działanie nieumyślne, sprawca nie ma zamiaru bezpośredniego ani ewentualnego popełnienia czynu zabronionego, popełnia go jednak na skutek nie zachowania ostrożności, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał lub mógł przewidzieć.
Winę można przypisać osobie zdolnej do popełnienia
- poczytalność pełna (jeżeli jest ograniczona to też odpowiada)
- 18 lat
Umyślność polega na tym, że sprawca ma zamiar popełnienia czynu tj. chce go popełnić lub przewidując możliwość jego popełnienia godzi się na to.
Działanie nieumyślne – sprawca też odpowiada.
WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ
Okoliczności wyłączające bezprawność czynu – powodują brak przestępstwa, brak odpowiedzialności karnej
wyłączające bezprawność czynu w kks art. 20 5 dot. ryzyka nowoautorskiego, eksperyment
wyłączając winę:
błąd
- co do faktu dotyczy okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego, wyłącza odpowiedzialność za umyślne popełnienie czynu zabronionego;
- co do okoliczności wyłączającej bezprawność dot. błędu co do kontratypu – w kks eksperyment ekonomiczny lub techniczny
- co do karalności czynu, dotyczy nieświadomości karalności, w przypadku błędu usprawiedliwionego, sprawca nie popełnia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego art. 10 kks
niepoczytalność – brak winy sprawca nie ponosi odpowiedzialności
poczytalność ograniczona – sąd może złagodzić karę art. 11 kks
nieletność
wyłączające społeczną szkodliwość czynu
Do podstawowych zasad odpowiedzialności karno – skarbowej należą podstawowe zasady gwarancyjne:
a) zasada określoności czynu, tj. nie ma przestępstwa bez ustawy;
b) zasada określoności kary – nie ma kary bez przepisu prawa
c) zasada nie działania prawa wstecz
d) zasada winy
e) zasada związania z wiekiem sprawcy
f) zasada terytorialności – przepisy kodeksu stosuje się do przestępcy na terytorium RP lub statku morskim lub powietrznych, chyba że kodeks stanowi inaczej, lub że za granicą o ile narusza istotne interesy państwa polskiego.
g) zasada jedności czynu wynika z art. 6 1
Ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo skarbowe, albo jedno wykroczenie skarbowe. W niektórych przypadkach dany czyn jest określony w kilku artykułach.
Formy popełnienia czynu zabronionego:
1. zjawiskowe
- przestępstwo pojedyncze (porozumienie)
- sprawstwo kierownicze (sam nie bierze udziału)
- sprawstwo polecające (sprawca wykorzystuje uzależnienie drugiej osoby)
- podżeganie (zamiar bezpośredni)
- pomocnictwo (ułatwianie)
2. stadialne
- zamiar (nie podlega karze)
- przygotowanie (kks nie przewiduje karalności)
- usiłowanie (podlega karze z kks, gdy czyn osiągnie .... zachowań bezpośrednio zmierzających do celu przestępczego, chociaż nie osiągających zamierzonego celu, przestępstwo niezakończone)
- dokonanie
Przestępstwem skarbowym jest czyn zabroniony, zachowanie o znamionach określonych w kodeksie chociażby nie stanowiło ono przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Zabroniony przez kks popełniony przez okres jego obowiązywania, szkodliwy społecznie w stopniu wyższym niż znikomy, zawiniony i zabroniony pod groźbą kary w stawkach dziennych lub kary pozbawienia wolności.
Wykroczenie skarbowe to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej, albo wartości przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości najniższego miesięcznego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Wykroczeniem skarbowym jest także czyn zabroniony jeżeli kodeks tak stanowi.
Najniższe miesięczne wynagrodzenie to najniższe wynagrodzenie pracowników określone na podstawie kodeksu pracy oraz w wydanych na jego podstawie przepisach wykonawczych (760zł)
Ustawowy próg – pięciokrotność najniższego miesięcznego wynagrodzenia
5 x 760zł = 3.800 zł
Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu zabronionego bierze się pod uwagę rodzaj i charakter zagrożonego lub naruszonego dobra, wagę naruszonego przez sprawcę obowiązku finansowego, wysokość uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej, sposób i okoliczności popełnienia czynu zabronionego, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonej reguły ostrożności i stopień jej naruszenia.
Wypadek mniejszej wagi to czyn zabroniony jako wykroczenie skarbowe, które w konkretnej sprawie ze względu na jej szczególne okoliczności (przedmiotowe i podmiotowe) zawiera niski stopień społecznej szkodliwości czynu, w szczególności gdy uszczuplona lub narażona na szczuplenie należność publicznoprawna nie przekracza ustawowego progu (5x760), a sposób i okoliczności popełnienia czynu zabronionego nie wskazują na rażące lekceważenie przez sprawcę porządku finansowo – prawnego lub reguł ostrożności wymaganych w danych okolicznościach, albo sprawca dopuszczający się czynu zabronionego nie przekracza kwoty małej wartości, czyni to z pobudek zasługujących na uwzględnienie.
Przestępstwo skarbowe skierowane przeciwko istotnym interesom finansowym państwa polskiego, to takie które zagraża Skarbowi Państwa powstaniem uszczerbku finansowego w wysokości co najmniej dziesięciokrotności wielkiej wartości.
Korzyść majątkowa obejmuje zwiększenie aktywów lub zmniejszenie pasywów majątkowych dla:
- siebie
- innej osoby fizycznej
- osoby prawnej
- jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej
- zorganizowanej grupy lub związku mającego na celu popełnienie przestępstwa skarbowego, wykroczenia skarbowego, przestępstwa lub wykroczenia