Jakie zlodowacenie uksztaltowalo pojezierze i pobrzeze polnocnopolskie?

KSZTALTOWANIE POWIERZCHNI ZIEMII CZYNNIKI WEWNETRZNE => powoduja ruchy skorupy ziemskiej, powstawanie uskokow i szczelin, wypietrzanie istniejacych lub tworzenie nowych lancuchow i pasm gorskich. =>prowadza do powstania form wkleslych i wypuklych. Wulkanizm, trzesienia Ziemi, ruchy ziemiotworcze i gorotworcze. CZYNNIKI ZEWNETRZNE=> sa m.in. przyczynami wietrzenia i erozji. Prowadza do wyrownania terenu. Tak sie stalo wiele mln. lat temu z Sudetami i Gorami Swietokrzyskimi. Zostaly niemal calkowicie zniszczone przez dzialanie czynnikow zewnetrznych. =>Gdyby nie kolejne ruchy gorotworcze(orogenezy) nie byloby Sudetow, Gor Swietokrzyskich=>przyklad “odmladzania gor”. Przewaga nizin w Polsce wynika z budowy geologicznej. Polska lezy na obszarze platformy wschodnio-europejskiej ktora stanowi gruby fundament skal krystalicznych (prekambryjskich i paleozoicznych). Ruchy gorotworcze wystapily w Polsce Poludniowej. W ERZE PALEOZOICZNEJ dwa razy wystapily ruchy gorotworcze: -orogeneza kaledonska (skandowaniu ulegly Sudety i gory Swietokrzyskie) -orogeneza hercynska(ponownie ulegly faldowaniu sudety i gory Swietokrzyskie i trzon krystaliczny Tatr-zbudowany ze skal magmowych i przeobrazonych. Wystepowaly rowniez zjawiska wulkaniczne, powstawaly skaly magmowe-bazalty,wydostawaly sie z glebi na powierzchnie Ziemi zw. metali. Pomiedzy powstalymi gorami utworzyly sie ogromne zaglebienia Karbon-klimat wilgotny,rozwoj roslinnosci, w obnizeniach – tam gdzie bylo najwiecej roslinnosci powstawal wegiel kamienny. Perma-na polnocnej i srodkowej Polsce bylo plytkie morze. Wapienie i skaly osadowe min. sol kamienna i potasowa (Dzisiaj wydobywana w okolicach Klodawy). Powstaly w wyniku wietrzenia skal rudy miedzi. Orogeneza kaledonska=>powstaly gory swietokrzyskie i Sudety Orogenza hercynska=>powstal rzon (fundament) krystaliczny Tatr,wypietrzone gory Swietokrzyskie i Karpaty. Orogeneza alpejska=>wystapily na przelomie ery mezozoicznej i kenozoicznej. Zostaly wydzwigniete i sfaldowane Karpaty, wydzwigniete wyzyny, powstalo zapadlisko podkarpackie, nastapilo odmlodzenie rzezby(ponowne wydzwigniecie) gor Swietokrzyskich i Sudetow. Sudety ulegly popekaniu i wydzwignieciu jednych partii wzgledem innych, powstaly gory zrebowe. ERA MEZOZOICZNA W akwenach morskich na terenie Polski zaczely powstawac skaly opsadowe:wapienne, dolomity, piaskowce. Pod koniec ery mezozoicznej prawie cala Polska zalana byla mrozem. Zaczely sie kolejne ruchy gorotworcze i orogeneza alpejska – powstanie Karpat i odmlodzenie Sudetow i Gor Swietokrzyskich. 3x Polska zostala zalana. W morzach osadzaly sie rudy cynku i olowiu (wyzyna slaska). Powstalo zapadlisko podkarpackie. Zostaly wydzwigniete wyzyny. Sudety ulegly popekaniu, utworzyly sie uskoki i zreby. ERA KENOZOICZNA -trzeciorzed-wystepowaly plytkie morza i osadzaly sie gipsy i wapienie, tworzyly sie poklady siarki (kotlina sandomierska) na obszarze pogorza karpackiego tworzyla sie ropa i gaz ziemny, Bochmia i Wieliczka – sol. W Polsce srodkowej w klimacie wilgotnym goracym tworzyly sie poklady wegla brunatnego. Ma 300 mln. lat. Orogeneza alpejska byly wulkany i skaly magmowe. Pod koniec klimat znacznie sie ochlodzil CZWARTORZED 1)Na poczatku czwartorzedu wystapila epoka lodowcowa-plystocen. Na obszarze Polski wystapily 3 duze zlodowacenia – sa wyrazne slady.  -zlodowacenie poludniowo-polskie (krakowskie) -zlodowacenie srodkowo polskie nie objelo obszarow gor i wyzyn -zlodowacenie polnocnopolskie (baltyckie) pobrzeza i pojeziera). W gorach – Tatry i Karkonosze – lodowce gorskie. FORMY POLODOWCOWE -glazy narzutowe-skaly przeniesione przez lodowiec Morena denna-obszar falisty lub rowninnny z gliny na ktorym zalega lodowiec Morena czolowa-ciag pagorkow ktore powstaly przed czolem lodowca i zbudowane jest z np. glin,piaskow, zwirow – rozne. Wyznaczaja zasieg zlodowacen Jeziora rynnowe-utworzyly sie w rynnach wyrzezbionych przez wody z topniejacego lodowca. Waskie glebokie np. Hancza Jeziora morenowe-powstawaly w zaglebieniach Moreny denne-szerokie, plytkie np. Sniadrwy. pradolina-szerokie doliny odplywu wod polodowcowych. Sa rownolegle do czola lodowca. less-pylasta skala,skladajaca sie z drobnych okruchow kwarcu,nawianych przez wiatry wiejace od ladolodu sandr-rozlegle,plaskie pola piaskow wyplykane przez wody z ladolodu  W Tatrach w wyniku lodowcow gorskich powstaly jeziora cyrkowa (powstaly w zaglebieniach gdzie zbieral sie lod). Powstalu doliny polodowcowe. Sa w Tatrach wysokich. Dolina pieciu stawow, dolina gasiennicowa. KALOCEN Klimat sie ocieplil, powstalo M. Baltyckie, stopnialy lodowce. Uksztaltowala sie siec rzeczna w Polsce. Tworzyly sie w srodkowej polsce wydmy srodladowe(najwieksze sa w Puszczy Kampinowskiej) zaczela pojawiac sie roslinnosc, gleby. Na obszarach wapiennych powstaly zjawiska krasowe.

To było ostatnie zlodowacenie plejstoceńskie mianowicie zlodowacenie Północnopolskie.