Notatka o tkankach

TKANKA- to zespół komórek o podobnej budowie, wspólnym pochodzeniu, wyspecjalizowanych do pełenienia określonych funkcji w organiźmie.

Podział tkanek:

TKANKI TWÓRCZE
-Np. tkanka twórcza stożka wzrostu korzenia i łodygi
-Np. miazga
-TKANKI STAŁE
-TKANKA OKRYWAJĄCA
-Skórka- tkanka okrywająca z zewnątrz korzeń, łodyga i liść

TKANKA MIĘKISZOWA
-Wnętrza organów wypełniają komórki tkanki miękiszowej
-Są one owalne, cienkościenne, luźno ułożone względem siebie i żywe

TKANKA PRZEWODZĄCA
-Tkanki przewodzące ? drewno i łyko
-Drewno tworzą naczynia ? długie, grubościenne i martwe komórki, które przewodzą wodę i sole mineralne z korzeni do liści
-Łyko ? zbudowane z cienkościennych, żywych rurek sitowych, dostarcza wytworzony w liściach pokarm komórkom tkanek korzenia

TKANKA WZMACNIAJĄCA
-Twardzica występuje w łodydze, a także towarzyszy wiązkom przewodzącym (unerwieniu) liści, jest też składnikiem twardej zewnętrznej okrywy orzechów i nasion
-Zwarcica składa się z komórek żywych, wydłużonych z nierównomiernie rozłozonymi zgrubieniami

-TKANKA WYDZIELNICZA
-Włoski wydzielnicze wydzielają olejki eteryczne (np. u pelargonii, mięty, chmielu)
-Włoski parzące u pokrzywy zawierają ciecz parzącą
-Substancje wydzielnicze odstraszają zwierzęta roślinożerne.

Podział nabłonków ze względu na funkcję:
pokrywający (okrywający i wyściełający) - wyścieła jamy ciała i narządów, np. przewód pokarmowy, wnętrze nosa
ruchowy - polega na przesuwaniu za pomocą rzęsek niepotrzebnych drobin, które dostają się do wnętrza organizmu ze środowiska zewnętrznego, na przykład z tchawicy
wydzielniczy - współtworzy gruczoły wydzielnicze, występuje w gruczołach wydzielniczych, wytwarzających hormony, potowych, łojowych, śluzówce jelita, śluzówce jamy gębowej
transportujący - transportuje różne cząsteczki chemiczne przez warstwę nabłonkową, na przykład jelit, kanalików nerkowych, naczyń włosowatych czy pęcherzyków płucnych
zmysłowy - ma zdolność do odbierania bodźców, występuje w narządach zmysłów, np. siatkówka oka, kubki smakowe, ucho wewnętrzne.

Podział nabłonków ze względu na budowę komórki:
-nabłonek jednowarstwowy płaski - W organizmie człowieka występuje w pęcherzykach płucnych, wyścieła naczynia krwionośne, a w nerce współtworzy torebki ciałek nerkowych.

-nabłonek jednowarstwowy sześcienny - u człowieka występuje w kanalikach nerkowych i końcowych odcinkach gruczołów.

-nabłonek jednowarstwowy walcowaty - u człowieka występują w przewodzie pokarmowym od żołądka do odbytnicy oraz w jajowodach. W jelicie cienkim komórki nabłonka mają dużą liczbę cieniutkich, wypustek cytoplazmatycznych,zw. mikrokosmkami, komórki nabłonka jajowodu posiadają liczne rzęski.

-nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy - u człowieka występują w drogach oddechowych (jamie nosowej, krtani, tchawicy i oskrzelach) Na wolnej powierzchni komórek tego nabłonka często występują liczne rzęski pomagające usuwać zanieczyszczenia

-nabłonek wielowarstwowy płaski -występuje u człowieka w jamie ustnej(do przełyku włącznie), w pochwie i na przedniej powierzchni rogówki oka;

-nabłonek wielowarstwowy przejściowy ? występuje w narządach odprowadzających mocz i w pęcherzu moczowym; w pustym pęcherzu nabłonek ten ma cechy nabłonka sześciennego, a w rozciągniętym uzyskuje cechy nabłonka płaskiego

Funkcje nabłonków:

- ochronna
- transportująca
- wydalnicza
- wydzielnicza
- zmysłowa
-lokomotoryczna
Budowa tkanki łącznej:
istoty międzykomórkowej / tworzy ją bezpostaciowa, ograniczona substancja podstawowa, która w zależności od rodzaju komórek może być:
* galaretowarym śluzem/ tkanki łączna właściwa/
* twardą mineralizowaną substancją/ tkanki łączne oporowe/
-komórki

Podział tkanki łącznej:

Tkanka łączna właściwa dzieli się na:
-Tkankę łączną wiotką ? zawiera liczne włókna retikulinowe, charakteryzuje się brakiem substancji twardych twardych istocie międzykomórkowej. Otacza między innymi naczynia krwionośne, nerwy, mięśnie
- tkankę łączną zbitą- zawiera włókna kolagenowe. Jeżeli są one ułożone regularnie buduje sięgna i torebki stawowe
- tkankę łączną tluszczową ? stanowi rezerwę metaboliczną ustroju. Podskórna warstwa pełni rolę termoizolacyjną .
- tkankę łączną siateczkowatą- jest bogato unaczyniona i ma delikatną budowę. Jej komórki kontaktują się za pomocą licznych wypustek tworząc sieć. Tworzą zrąb takich narządów jak: węzły chłonne, grasica
- tkankę łączną zarodkową ? występuje w okresie zarodkowym. Gwiaździste komórki, galaretowata substancja podstawowa pozbawiona włokien.
Tkanka łączna oporowa:
Tkanka łączna oporowa ze względu na budowę i funkcje dzielimy na :
-tkankę chrzęstną
-tkankę kostną

Istota międzykomórkowa:
Istota międzykomórkowa składa się z istoty podstawowej, włókien. Wyróżniamy następujące rodzaje włókien: kolagenowe, siateczkowe oraz sprężyste. Istota podstawowa jest bezpostaciowa, ma charakter żelu wiążącego znaczne ilości wody oraz podtrzymującego komórki i włókna.

Występowanie tkanki łącznej właściwej wiotkiej,ukształtowanej(zbita):

Tkanka łączna właściwa-cecha charakterystyczna jest brak substancji twardych w istocie międzykomórkowej, ma duże właściwości regeneracyjne, a także znaczny udział w metabolizmie ustroju. Dzielimy ją na: wiotką-liczne włókna retikulinowe (bardzo delikatne), tworzy przegrody łącznotkankowe i zrąb w płucach, trzustce, śliniankach i wątrobie, umożliwiając wnikanie nerwów i naczyń krwionośnych. Zbitą-czyli ukształtowaną, liczne włókna kolagenowe, jeśli ich układ jest regularny-wykazuje wysoką odporność na zerwania(ścięgna, torebki stawowe i błony ścięgniste); jeśli jej układ jest nieregularny-umożliwia silne0 odkształcenia (np. skóra właściwa).

Wystepowanie tłuszczowej, siateczkowatej i zarodkowej:
tłuszczową-stanowi rezerwę metaboliczną ustroju, gdy jest nadwyżka metabolizmu jej liczne komórki syntezują i odkładają w ich cytoplazmach trójglicerydy obojętne. Jeśli centralną część komórki zajmuje duża kropla tłuszczu, to barwa tkanki jest żółta, a jeśli w cytoplazmach są drobne kuleczki-kolor brunatny. U człowieka tkanka brunatna występuje tuż po urodzeniu, ale po pierwszym roku życia przekształca się w zwykłą tkankę tłuszczową żółtą. Siateczkowa- bogato unaczyniona, bardzo delikatna, tworzą ją gwiazdziste komórki (retikulocyty), kontaktujące się ze sobą licznymi wypustkami, powstaje przestrzenna sieć, jej puste miejsca wypełnia gąbczasta substancja podstawowa, bogata we włókna retikulinowe. U kręgowców tkanka ta tworzy zrąb narządów tzw. Limfopoetycznych (węzły chłonne, grasica, śledziona i grudki chłonne układu pokarmowego) oraz zrąb szpiku kostnego. Jednocześnie współtworzy tzw. układ siateczkowo-śródbłonkowy spełniający rolę obronną i uczestniczy w przemianach hemoglobiny (wystepuje w śledzionie, wątrobie i szpiku kostnym).

Budowa tkanki łącznej oporowej:
Tkanka łączna oporowa - jest to tkanka kostna i tkanka chrzęstna, obie pełnią funkcje podporowe i ochronne.
*Występowanie;
tkanka chrzęstna szklista: tworzy nasz szkielet w okresie zarodkowym i płodowym. W szkielecie u dorosłego człowieka możemy ja spotkać w części chrzęstnej nosa i oskrzelach,
-tkanka chrzęstna sprężysta: występuje w małżowinie usznej, w krtani i nagłośni,
tkanka chrzęstna włóknista: występuje w miejscach przyczepu ścięgien do kości,
tkanka kostna zbita: jest tkanką tworząca wszystkie powierzchnie kości,
tkanka kostna beleczkowata: tzw. beleczki występują przy kościach długich

Tkanka mięśniowa ? podział i budowa:
*Budowa:
Tkanka mięśniowa, składa się z włókien mięśniowych, zbudowanych z miocytów (zespołów komórek mięśniowych), posiadających zdolność do aktywnego kurczenia się.
Rodzaje tkanki mięśniowej:
? mięsień poprzecznie prążkowany
? mięsień gładki
? mięsień sercowy
*Podział:
Tkanka mięśniowa dzieli się na:
-mięśniową gładką,
-mięśniową poprzecznie prążkowaną,
-mięśnia sercowego.

Pojęcia:
Włókno mięśniowe- powstało w wyniku zespolenia wielu komórek. Dlatego też w każdym włóknie występuje od kilkudziesięciu do kilkuset jąder, które są położone na obwodzie komórki, pod błoną sarkoplazmatyczną. Włókna mięśniowe mają kształt walcowaty, długość ich sięga od 1 do 5 cm, niekiedy zaś nawet do kilkunastu centymetrów
Filamenty- są to włókna białkowe znajdujące się w cytoplazmie. Odpowiadają za rozmieszczenie organelli w komórce.
Wyróżniamy:
- mikrofilamenty (filamenty aktynowe) - odpowiedzialne za ruch cytoplazmy, zmianę kształtu komórki i jej ruch
- filamenty pośrednie zbudowane z różnych białek, zapewniają wytrzymałość mechaniczną
-mikrotubule są bardzo istotne podczas podziałów komórkowych
Miofibryle-włókienka kurczliwe, makrokompleksy filamentów w postaci minipałeczek. Filamenty ułożone w nich są bardzo regularnie, zachodzą na siebie w układzie sześciokątnym. Dzielimy je na dwa rodzaje:
- filamenty cienkie, w skład których wchodzą następujące białka: aktyna, tropomiozyna i troponina,
- filamenty grube, w skład których wchodzi potężne białko miozyna.
Aktyna- białko wchodzące w skład kurczliwych filamentów aktynowych, stanowiących obok mikrotubul i filamentów pośrednich cytoszkielet komórki eukariotycznej. Nazwa nawiązuje do jej zdolności do stymulacji hydrolizy ATP. Aktyna występuje w dwóch postaciach: globularnej i fibrylarnej.
Miozyna- białko wchodzące w skład kurczliwych włókien grubych w komórkach, zwłaszcza w mięśniach. Bierze udział w konstrukcji sarkomeru składającego się z włókien cienkich (zawierających aktynę), grubych i elastyny
Sarkomer- podstawowa jednostka czynnościowa mięśnia poprzecznie prążkowanego. Sarkomer tworzą szeregowo ułożone segmenty włókien mięśniowych (miofibryl). Pojedyncza komórka mięśni prążkowanych może zawierać do 100 000 sarkomerów

Porównanie:
Tkanka mięśniowa gładka - rodzaj tkanki mięśniowej, która składa się z wrzecionowatych komórek, zawierających jedno centralnie położone jądro komórkowe.
Ten typ tkanki mięśniowej znajduje się w ścianach naczyń krwionośnych, ścianach czy śluzówkach narządów jamistych i przewodów jak przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, pęcherza moczowego , dróg rodnych. Działa niezależnie od woli, powolnie i długotrwale, jest odporny na zmęczenie. Pełni funkcje żywotne na przykład: nadaje kształt soczewkom, poszerza źrenice, reguluje przepływ krwi przez naczynka krwionośne, przesuwa pokarm w układzie pokarmowym. Znacznie ważniejsza jest odporność na znużenia, czyli zdolność do pozostawiania w długotrwałym skurczu, nawet w warunkach niedoboru tlenu. Filamenty w tej tkance są ułożone nieregularnie (brak prążkowania).
Skurcz mięśni gładkich wywołują takie czynniki jak pobudzenie nerwowe, substancje chemiczne, rozciąganie czy skurczu spontaniczne wywołane automatyzmem mięśnia.

Mięsień poprzecznie prążkowany (tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana) ? typ tkanki mięśniowej, zbudowanej z silnie wydłużonych, walcowatych komórek, zawierających wiele położonych obwodowo jąder. W centrum znajdują się liczne miofibryle. Miofilamenty aktynowe i miozynowe ułożone są naprzemiennie na całej długości włókna.
Zbudowane są z niej m.in. wszystkie mięśnie szkieletowe kręgowców. Pracują one zależnie od woli, szybko ulegają zmęczeniu, ich skurcze są krótkotrwałe, ale szybkie.
Mięśnie szkieletowe zbudowane są z ułożonych w pęczki włókien mięśniowych. Włókna te mają wrzecionowaty kształt i zawierają dużą ilość jąder komórkowych. Mają długość kilku centymetrów i średnicę 10 - 100 mm.
Samo włókno mięśniowe zbudowane jest z jeszcze mniejszych struktur. Między jego końcami rozciągają się włókienka kurczliwe, nazywane miofibryllami. Te małe włókienka złożone są z nici, które utworzone są przez białka mające zdolność do kurczenia się. Każda miofibrylla zawiera dwa rodzaje nici (nazywanych również f ilamentami) - grube i cienkie. Ułożone są one w taki sposób, że nici cienkie nakładają się częściowo na nici grube. Powstaje przez to w mikroskopie świetlnym obraz poprzecznego prążkowania mięśnia.
Do skurczu mięśnia szkieletowego dochodzi w następujący sposób: najpierw z pęcherzyków końcowych uwolnione zostają jony wapnia, które łączą się jednostką C troponiny na aktynie i odsłaniają tym samym miejsca aktywne na aktynie (podjednostki I). Główki miozyny łączą się z aktyną i przesuwają miofilament cienki w głąb sarkomeru. Dochodzi do skurczu mięśnia. Następnie główki miozyny odłączają się, potem to samo czynią jony wapnia, które wracają do pęcherzyków końcowych. Następuje rozkurcz.

Mięsień sercowy - rodzaj tkanki mięśniowej występujący jedynie w sercu kręgowców. Różni się od mięśnia poprzecznie prążkowanego tym, iż włókna w mięśniu sercowym są widlasto rozgałęzione zaś jądra komórkowe ułożone są centralnie, podczas gdy w mięśniu poprzecznie prążkowanym włókna są złączone, a jądra znajdują się na obrzeżach włókien. Ponadto mięsień sercowy cechuje się automatyzmem: serce wyjęte z ustroju i umieszczone w płynie fizjologicznym (0.09%NaCl), wykonuje regularne skurcze (można to zauważyć podczas przewożenia serc do przeszczepów). Automatyzm zapewniają komórki układu bodźcoprzewodzącego serca znajdujące się w : węźle zatokowo-przedsionkowym, przedsionkowo-komorowym, pęczku Hissa i włóknach Purkinjego.
Mięsień sercowy pracuje zgodnie z zasadą "wszystko albo nic" ? nawet najmniejszy impuls powoduje maksymalne napięcie włókien mięśnia. Przewodzenie impulsów w mięśniu sercowym jest wolniejsze niż w szkieletowych.
Jest to jedyny mięsień poprzecznie prążkowany, którego praca nie podlega woli.