Charakterystyka królestwa roślin - grzyby Fungi porosty Lichenes
Celem pracy jest charakterystyka grzybów Fungi i porostów Lichenes, ich wzajemne relacje i ich miejsce oraz znaczenie w ekosystemie i gospodarce.
Grzyby (Fungi) należą do jednych z liczniejszych i ciekawszych tworów natury. Spotkać je można zarówno w środowisku naturalnym, jak też w przemyśle spożywczym (drożdże) i farmaceutycznym (penicylina i inne antybiotyki), oraz naszych gospodarstwach domowych.
Zwykle klasyfikowane są w 4 typach ze względu na cechy związane z rozmnażaniem płciowym i z owocnikami: Zygomycota (sprzężniaki) ? bytują w glebie na rozkładających się resztkach roślin lub na podłożach pochodzenia zwierzęcego. Najlepiej nam znany występuje na chlebie. Ascomycota (workowce) - Owocniki o najróżniejszych kształtach, różne od typowych dla grzybów kapeluszowych, drożdże, smardze, trufle. Basidiomycota (podstawczaki) ? huby, purchawki, grzyby kapeluszowe. Deuteromycota - Nazywane także grzybami niedoskonałymi ze względu na brak rozmnażania płciowego w cyklu życiowym
Opisano ok. 60 000 gatunków i wszystkie to eukarionty niezdolne do fotosyntezy.
W ekosystemie leśnym, jako heterotrofy; wydzielają enzymy rozkładające podłoże, a następnie wchłaniają substancje odżywcze przez ściany komórkowe i błony cytoplazmatyczne. Niektóre z nich, żyją w mutualizmie z innymi organizmami. Przykładem jest mikoryza ? symbiotyczny związek grzybów i korzeni roślin. Grzyb rozkładający materie organiczną w glebie udostępnia roślinie niezbędne składniki mineralne, a korzenie rośliny dostarczają grzybom węglowodanów, aminokwasów i innych potrzebnych substancji organicznych.
Spośród bardziej nam znanych i przydatnych w gospodarce grzybów, to drożdże ? jednokomórkowce. rozmnażają się przez pączkowanie, wytwarzając zarodniki.
W gospodarstwach domowych spotkamy się z grzybnią (mycelium) na chlebie. Długie, rozgałęzione, nitkowate, często złożone z licznych komórek elementy plech, to strzępki pełniące ważną funkcję w procesie rozmnażania, na których wytwarzają się spory czyli zarodniki przenoszone później przez wiatr lub zwierzęta.
W procesie rozmnażania płciowego grzybów zachodzi często koniugacja ? strzępki dwóch różnych genetycznie typów grzyba zrastają się, a ich jądra łączą się i powstaje diploidalna zygota.
Grzyby stanowią też niezbędny składnik wielu leśnych ekosystemów. Pomimo, że około 85% wszystkich chorób lasu wywołanych jest właśnie przez grzyby, bez nich las nie może istnieć. Wiele grzybów pomaga we wzroście drzewostanów poprzez humifikację ściółki; ważna rola przypadła tu wielkoowocnikowym pedobiontom i ryzobiontom. Te ostatnie, dzięki zjawisku mikoryzy, szczególnie przyczyniają się do rozwoju leśnej dendroflory.
Bardzo często grzyby występują razem z porostami (Lichenes). Powszechnie sądzi się, iż porost to przykład idealnej symbiozy glona i grzyba, w której obie strony czerpią korzyści, a żadna z nich nie ponosi szkód. Istnieje jednakże wiele innych teorii współżycia obu komponentów. Jedna znich; teoria symbiozy częściowo zgodnej (mutualistyczna) - zakłada, że glon jest stymulowany do przeprowadzania asymilacji dwutlenku węgla przez substancje wytwarzane przez grzyb (np. kwas askorbinowy) i jest przez niego traktowany saprofitycznie. Inna, pasożytnicza; grzyb "hoduje" glona dla własnych korzyści, w związku z czym zmuszony jest dostarczać mu wody ze związkami mineralnymi oraz zapewniać lokum. Ostatnie badania wskazują, że jest to rodzaj kontrolowanego pasożytnictwa.
Porosty rozmnażają się wyłączne bezpłciowo (przez zarodniki zwane urwistkami lub soreliami, czyli małymi kuleczkami zawierającymi komórki glonu otoczonego przez grzybnię), rozmnóżki lub też wegetatywnie poprzez rozłogi, strzępki grzybni. Porost składa się z dwóch organizmów: fotobionta (glona- najczęściej są to zielenice lub sinice) oraz mykobionta (grzyb z klasy workowców lub podstawczaków, rzadko grzyb niedoskonały). Oba komponenty są od siebie ściśle uzależnione: grzyb korzysta z asymilatów wytworzonych w drodze fotosyntezy przez samożywny glon, natomiast glon w zamian otrzymuje wodę z niezbędnymi solami mineralnymi. Postać morfologiczna porosta jest całkiem inna niż każdego z organizmów osobno. Porosty absorbują substancje mineralne z powietrza i wody deszczowej. Nie są jednak w stanie wydalać pobieranych pierwiastków.
Zarówno grzyby jak i porosty często żyją w symbiozie. Oba te organizmy pełnią niezwykle ważną funkcję w ekosystemie. Grzyby są reducentami - ostatnim ogniwem w łańcuchu pokarmowym. Pozwala to na poprawny obieg materii w przyrodzie. Bez nich większość ekosystemów lądowych pokryłaby gruba warstwa nierozłożonych liści czy gałęzi, a zawarte w nich związki nie wróciłyby do ekosystemu, aby stać się ponownie dostępnymi dla rosnących organizmów. Grzyby są ważne gospodarczo ? dostarczają człowiekowi pożywienia, w przemyśle farmaceutycznym ? penicylina, cyklosporyna, spożywczym ? piwo, sery. W przyrodzie zaś, poprzez rozkład obumarłych organizmów uwalniają z nich węgiel, azot i dwutlenek węgla, a substancje mineralne wracają do gleby jako składniki odżywcze dla nowych organizmów. Z kolei porosty, jako pionierzy w zasiedlaniu niegościnnych siedlisk, jak skały czy piasek są także wyznacznikiem czystości powietrza na danym terenie. Ze względu na ich wrażliwość na toksyny są bioindykatorami środowiska. Ich występowanie lub zanikanie na danym terenie jako organizmów wskaźnikowych, pozwala na określenie stopnia zanieczyszczenia danego ekosystemu.
*Solomon E.P.,Berg L.R.,Martin D., Ville C.A. 2000 ? Biologia - Multico Oficyna Wydawnicza,
Warszawa,1302 pp
*Kopcewicz J., Lewak S., 2002 ? Fizjologia Roślin ? Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa, 806 pp.
*Kiszka J., Piórecki J.1991 ? Porosty Lichenes Pogórza Przemyskiego ? wydawnictwo UNIWA
Warszawa, 135 pp
*Wójcik H.2003 ? Porosty, Mszaki, Paprotniki - Multico Oficyna Wydawnicza, 368 pp
*Portal internetowy: www.ucmp.berkeley.edu
opr. D. Urbaniak